نمایندگان جمهوری اسلامی، پنج کشور باقیمانده در توافق هسته‌ای و آمریکا که در مذاکرات کمیسیون مشترک برجام مشارکت غیرمستقیم دارد، همه روند گفت‌وگوها در وین را مثبت ارزیابی می‌کنند و در عین حال تاکید دارند که هنوز بر سر مسائل بسیاری توافق نهایی وجود ندارد.

شبکه خبری بلومبرگ، جمعه دهم اردیبهشت (۳۰ آوریل) از قول دو مقام اروپایی، که به دلیل حضور مستقیم در مذاکرات وین مایل به فاش شدن نامشان نیستند، گزارش داد که قدرت‌های جهانی در پی احیای برجام تا پایان این ماه هستند.

تاکید بر سر به نتیجه رسیدن مذاکرات وین تا این تاریخ به توافق سه ماهه ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مربوط می‌شود که اول خرداد به پایان می‌رسد.

مطابق مصوبه مجلس شورای اسلامی موسوم به "قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت" ایران از پنجم اسفند ماه در ادامه کاهش تعهدات برجامی خود اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی به پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی را متوقف کرد.

چند روز پیش از این اقدام، در سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس به تهران توافق‌نامه‌ای امضاء شد که مطابق آن دوربین‌های مداربسته و تجهیزات نظارتی طی سه ماه به ضبط فعالیت‌ها در تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی ادامه می‌دهند اما نوار آن فقط به شرطی در اختیار آژانس قرار می‌گیرد که بر سر لغو تحریم‌ها توافقی به دست آمده باشد.

بهترین زمان برای احیای برجام

میخائیل اولیانوف، نماینده دائم روسیه در مقر سازمان‌های بین‌المللی در وین به تازگی در گفت‌وگو با هفته‌نامه "اشپیگل" تاکید کرد که هیچ کس نمی‌تواند با قطعیت بگوید مذاکرات کی به نتیجه می‌رسد اما روسیه و طرف‌های اروپایی توافق هسته‌ای اعتقاد دارند بهترین حالت این است که گفت‌وگوها تا ۲۱ ماه مه (۳۱ اردیبهشت) به نتیجه برسند.

او افزود این تاریخ از دو نظر اهمیت دارد؛ یکی این که توافق سه ماهه ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که ادامه بازرسی‌ها تا حد قابل قبول را ممکن کرده ۲۲ مه خاتمه می‌یابد و دیگر این که در خرداد ماه مبارزات انتخابات ریاست جمهوری در ایران آغاز می‌شود.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

آمریکا اردیبهشت ۹۷ و در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ از توافق هسته‌ای خارج شد و پس از آن تحریم‌های تعلیق شده علیه جمهوری اسلامی را دوباره اعمال کرد.

جمهوری اسلامی نیز در نخستین سالروز خروج امریکا از توافق در پنج مرحله اجرای تعهدات برجامی خود را کاهش داد و این روند با شدت ادامه یافت.

با توجه به ابراز تمایل دولت جو بایدن برای بازگشت به توافق هسته‌ای و مشارکت غیرمستقیم نمایندگان آمریکا در مذاکرات کمیسیون مشترک برجام امیدواری نسبت به احیای برجام در ماه‌های پایانی دولت حسن روحانی افزایش یافته است.

موعد واقع‌بینانه‌تر

با این همه یک فرد نزدیک به مقام‌های وزارت خارجه آمریکا به بلومبرگ می‌گوید هدفگذاری برای احیای برجام پیش از ۲۲ مه بلندپروازانه است و احتمال این که این مسئله تا نیمه ماه ژوئن زمان ببرد بیشتر است.

به گفته این فرد، تحریم‌هایی که آمریکا قصد حفظ آنها را دارد، چگونگی برخورد با دانشی که ایران با اقدام‌های اخیر خود در زمینه افزایش غنای اورانیوم به دست آورده و راستی‌آزمایی پایبندی به تعهدات از مسائل چالش‌برانگیز مذاکرات وین هستند.

جمهوری اسلامی تهدید کرده اگر در مهلت سه ماهه توافق با آژانس مذاکرات برای لغو تحریم به نتیجه نرسد اطلاعات ضبط شده از فعالیت‌های خود در این مدت را پاک خواهد کرد.

رافائل گروسی روز پنج‌شنبه در گفت‌وگو با تلویزیون بلومبرگ ابراز امیدواری کرده این اتفاق رخ ندهد و اعلام آمادگی کرده در صورتی که گفت‌وگوهای وین تا آن تاریخ به نتیجه نرسد برای دست یافتن به یک مصالحه جدید بار دیگر به تهران سفر کند.

تمایل ایران و آمریکا برای احیای برجام

میخائیل اولیانوف، شامگاه نهم اردیبهشت، پس از نشست مشترک هیئت‌های آمریکایی و روسی در وین در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی "راسیا ۲۴" مواضع آمریکا در مذاکرات کمیسیون مشترک را "نسبتا معقول" خواند و گفت در آن تمایل کلی برای بازگشت به توافق هسته‌ای دیده می‌شود و چنین تمایلی در میان مذاکره‌کنندگان ایرانی هم قابل مشاهده است.

نماینده دائم روسیه در وین در عین حال گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس درباره آمادگی آمریکا برای لغو تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی را غیرواقعی خواند و افزود آمریکایی‌ها مشخص کرده‌اند که حاضر به برداشتن گامی در مسیر تحریم‌ها هستند اما در عین حال تاکید دارند که این یک جاده یک‌طرف نخواهد بود و ایران هم باید بازگشت به اجرای تمام تعهداتش را آغاز کند.

ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا ۲۹ آوریل در یک نشست خبری اعلام کرد که هیئت‌های آمریکایی و ایرانی در وین وارد گفت‌وگوهای غیرمستقیم "سنجیده، معطوف به موضوع و سازنده" شده‌اند.

او افزود با وجود این گفت‌وگوها هنوز راه زیادی در پیش است و این ارزیابی قبلی همچنان معتبر است که ما هنوز راه طولانی‌تری از آنچه پشت سر گذاشته‌ایم پیش رو داریم.

پرایس در پاسخ به این پرسش که  از همه طرف‌ها نشانه‌های مثبتی مشاهده می‌شود و آیا می‌توان گفت به نتیجه رسیدن در آینده نزدیک ممکن است، خاطر نشان کرد منصفانه باید گفت پیشرفت‌هایی حاصل شده اما تا رسیدن به نتیجه نهایی چالش‌های زیادی پیش روی است.

جمهوری اسلامی بازگشت کامل به تعهدات برجامی را مشروط به لغو تمام تحریم‌های آمریکا اعلام کرده اما مطابق تمام شواهد ایالات متحده اصرار دارد برخی از تحریم‌ها، به خصوص تحریم اشخاص حقیقی و حقوقی پا بر جا بماند.

عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر خارجه جمهوری اسلامی و سرپرست هیئت ایرانی در مذاکرات کمیسیون مشترک برجام، پنجم اردیبهشت در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس حضور یافت و از روند این مذاکرات گزارشی ارائه کرد.

دو روایت از احتمال رفع تحریم‌ها

فدا حسین مالکی، عضو کمیسیون امنیت ملی پس از این نشست به خبرگزاری مهر گفت: «طبق گفته معاون سیاسی وزیر امور خارجه، آمریکایی‌ها پذیرفته‌اند که تحریم‌های موضوعی مانند تحریم‌های مربوط به نفت، بانک، کشتیرانی، صنعت و اقتصادی را لغو کنند.»

شبیه این صحبت را یکی دیگر از نمایندگان هم تکرار کرده بود اما عراقچی هنگام خروج از نشست معاون وزیر خارجه در اظهاراتی که ویدئوی آن، از جمله در حساب توئیتری باشگاه خبرنگاران منتشر شده می‌گوید در زمینه تحریم‌های موضوعی که بخش‌های مختلف اقتصاد ایران نظیر نفت، پتروشیمی، بیمه، خودرو و ساختمان را تحت تاثیر قرار می‌دهند "تفاهم بهتری" وجود دارد.

فهرست قرمز تحریم‌ها و احتمال نرمش قهرمانانه

میخائیل اولیانف به اشپیگل می‌گوید آمریکا تحریم‌های خود را در سه فهرست تفکیک کرده است؛ یک فهرست سبز با تحریم‌هایی که قرار است برداشته شوند، یک فهرست قرمز از تحریم‌هایی که واشنگتن مایل به حفظ آنها است و یک فهرست زرد که می‌توان در مورد آن مذاکره کرد.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

ظاهرا تحریم‌های که علیه سپاه پاسداران و اعضا و همکاران دفتر رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای وضع شده در فهرست قرمز قرار دارند و آمریکا بر حفظ آنها تاکید دارد.

خامنه‌ای شرط بازگشت ایران به تعهدات برجامی را لغو کامل تحریم‌های آمریکا و راستی‌آزمایی آن اعلام کرده است.

با این حال ادامه مذاکره در وین، با وجود پافشاری آمریکا بر حفظ برخی از تحریم‌ها نشان می‌دهد، جمهوری اسلامی احتمالا این بار نیز مانند مذاکرات هسته‌ای با یک "نرمش قهرمانانه" حاضر به عقب‌نشینی از مواضع حداکثری خود خواهد بود.