صبح سحر در بازاری در یکی از پارک‌های آتن. هستند کسانی که چند ساعت قبل از باز شدن بازار در آن‌جا می‌پلکند: بیکاران. کوستاس یکی از آن‌هاست، مردی ۶۳ ساله. در انتظار گرفتن بارش است. به‌زودی یک جعبه گوجه‌فرنگی، بادمجان و فلفل قرمز به او می‌دهند تا برای فروش عرضه کند. جعبه را مجانی به او می‌دهند. تره‌بار را کشاورزان «کرت» (جزیره‌ای در جنوب یونان) به آن‌جا فرستاده‌اند.

تقاضا برای این‌‌گونه مشاغل زیاد است. صدها یونانی تا ساعات داغ ظهر انتظار می‌کشند. کم شدن در‌آمدها و حقوق بازنشستگی، روز به روز قدرت خرید مردم را کاهش می‌دهد. همین باعث شده یونانی‌ها فرآورده‌های داخلی را دوباره «کشف» کنند. کشاورزان محصولات خود را به عنوان کالای تبلیغی پخش می‌کنند. از مغازه‌های کوچک تا تا سوپرمارکت‌های بزرگ، همه مملو اند از تولیدات داخلی.

آدونیس ساخاریاداکیس، رئیس یک اتحادیه کشاورزی می‌گوید در دوره‌ای که بحران مالی بر یونان حاکم شده، خریداران تولیدات داخلی را ترجیح می‌دهند. فوتیس اسپوروپولوس، از اعضای اتحادیه مصرف‌کنندگان یونان می‌گوید « تاکید بر فرآورده داخلی برای شرکت‌های یونانی یک نوع تبلیغ است.»

جنبش سیب‌زمینی

تسولوکیدیس، یکی از سازمان‌دهندگان «جنبش سیب‌زمینی» آماری از فروش محصولات داخلی می‌دهد: ۱۲۰ تن روغن زیتون، ۱۱۰ تن آرد، ۶۷ تن برنج، ۲۷۵ تن سیب‌زمینی، ۲۴ تن پیاز (فاصله زمانی آمار داده نشده). جنبش سیب‌زمینی از پایان سال گذشته میلادی شروع شد و دست به پخش رایگان سیب‌زمینی در آتن زد. کشاورزان در محوطه برج سفید آتن محصولات خود را مجانی پخش کردند. سودی که از فروش سیب‌زمینی نصیب کشاورزان می‌شد به قدری پایین آمده بود که فروشش دیگر صرف نداشت.

ناامیدی از وضع خراب بازار، تولید‌کنندگان را به فکر روش‌های جدیدی انداخت: خریداران به کمک اینترنت سفارش می‌دهند. هرزمان میزان سفارش‌ها به حد کافی برسد، مستقیما با یک وانت فرستاده می‌شوند. به این شکل دیگر نیازی به واسطه‌هایی که باعث گرانی جنس می‌شوند، نیست. واسطه‌هایی که بیشترین سود را هم به جیب خود سرازیر می‌کردند و در ضمن مسبب این بودند که مثلا سیب‌زمینی وارداتی از مصر ارزان‌تر از محصول داخلی باشد.

تسولوکیدیس می‌گوید «هدف ما تقویت اقتصاد محلی است و این به نفع خریدار هم هست. ما تخمین می‌زنیم که هرخریداری حدود ۱۲۰ یورو از راه خرید محصولات ما صرفه‌جویی کرده باشد.»

بحران یورو ترمزی بر واردات کلان

یکی از شاخه‌های معدودی که اقتصاد یونان می‌تواند با تکیه بر آن در بازار جهانی رقابت کند، صادرات مواد غذایی این کشور است. روی آوردن یونانی‌ها به محصولات داخلی، درست همین بخش از اقتصاد کشورشان را تقویت می‌کند. به عنوان مثال یونان دومین تولید کننده فرآورده‌های لبنی گوسفند، سومین تولیدکننده روغن زیتون سوم و چهارمین در تولید کیوی است. هلو و شلیل هم در رده پنجم هستند. اما در دو دهه گذشته سهم کشاورزی در تولید ناخالص ملی یونان دائما رو به کاهش گذاشت: از ۱۴ درصد در آغاز دهه نود به تنها سه درصد در حال حاضر!

علت این عقب‌گرد این نیست که یونانی‌ها علاقه‌ای به خرید ندارند. برعکس یونانی‌ها با ۷۷ درصد خرید فر‌آورد‌های مصرفی بخش بزرگی از توان اقتصاد یونان را تامین می‌کنند، چیزی که در آلمان ۲۰ درصد کم‌تر است. ولی بخش عمده این پول صرف کالاهای وارداتی می‌شد، حتی در مورد مواد غذایی که یونان تولید می‌شوند.

بیشتر یونانی شویم

به عقیده یوتا تسیونوپولولو، یک فروشنده مواد غذایی در آتن حالا مردم پول‌شان را با دقت بیشتر خرج می‌کنند. «در دوره بحران می‌خواهند محصولات یونانی بیشتری به دست‌شان برسد. در مغازه او فقط فر‌آورده‌های یونانی فروخته می‌شود از برنج مقدونیه تا عسل کرت، کار و کاسبی هم خوب می‌گذرد.» او در بحبوحه بحران مغازه دومش را باز کرده است!

هجوم خریداران برای محصولات داخلی در سوپرمارکت‌ها حتی بیشتر به چشم می‌خورد. «اسکلاونتیس»، یکی از سوپرمارکت‌های زنجیره‌ای یونان است. در یکی از شعبه‌های بزرگ آن با وجود آن که ۵۱ ردیف صندوق دارد، خریداران صف کشیده‌اند. درحالی‌که سوپر مارکت فرانسوی کیرفور تقریبا خالی است، جایی که تا چندی پیش در پارکینگ‌اش جای خالی برای پارک پیدا نمی‌شد. تعجبی نیست که این زنجیره اخیرا خبر پایان فعالیت‌اش در یونان را داد.

اگر از خریداران «اسکلاونتیس» بپرسید چرا این جا را ترجیح می‌دهند، در وهله‌اول به بهای پاینن اجناس اشاره می‌کنند ولی برای آن‌ها یونانی بودن صاحب سوپرمارکت و کالاهای آن‌هم مهم است. برخی هم دلیل آن را این می‌دانند که این زنجیره با وجود بحران دستمزدها را کم نکرده و هنوز هم استخدام می‌‌کند.

بایکوت آلمان

برای تولید‌کنندگان امنیت شغلی اهمیت فوق‌العاده دارد. با وجود این که کشاورزی در سال‌های گذشته رو به نابودی رفته، اما هنوز نه درصد مشاغل را در یونان تامین می‌کند، چیزی دو برابر میانگین سایر کشورهای اتحادیه اروپا. در دوره بحران این رقم بیشتر هم شده است. در سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰ این بخش از اقتصاد ۳۲ هزار شغل جدید تولید کرده است.

البته حمایت از تولیدات داخلی با سخت‌گیری نسبت به کالاهای خارجی هم توام است. مثلا اتحادیه حمایت از مصرف‌کنندگان دو سال پیش فراخوان بایکوت کالاهای وارداتی آلمانی را داد. آن‌زمان علت بایکوت تصویری «توهین‌آمیز» نسبت به یونان بر جلد مجله آلمانی «فوکوس» بود.

امروزه نماینده اتحادیه مصرف‌کنندگان علت بایکوت را چنین توضیح می‌دهد:«کشورهایی مانند آلمان و هلند باید بدانند که بسته ریاضت اقتصادی آن‌ها پیامدهایی هم دارد.»
اما این اتحادیه می‌خواهد بجز «تهدید» تشویق هم بکند: «ما می‌خواهیم نشان دهیم که روش دیگری هم برای مصرف وجود دارد».