خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا برای ژان کلود یونکر لوکزامبورگی آغاز روند فروپاشی اتحادیه اروپا نیست. رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا – بازوی اجرایی اتحادیه اروپا – روز چهارشنبه (۱۴ سپتامبر/ ۲۴ شهریور) در مقر پارلمان اروپا (استراسبورگ فرانسه) در مورد وضعیت اتحادیه سخنرانی مهمی کرد. او از تصمیم بریتانیا برای خروج از اتحادیه اروپا ابراز تأسف کرد ولی در عین حال افزود که این امر موجودیت اتحادیه اروپا را به خطر نمی‌اندازد.

به گفته‌ی یونکر، البته برخی تحولات این حس را به وجود می‌آورند که « اتحادیه اروپا در بخش‌هایی با بحران حیاتی روبه‌روست».

یونکر دولت‌های عضو اتحادیه اروپا را متهم کرد که بیش از حد بر منافع ملی خود متمرکز شده‌اند: «شمار عرصه‌هایی که ما در آنها پشتیبان هم هستیم، بسیار اندک است». رئیس کمیسیون اروپا نسبت به بازی در میدان پوپولیست‌ها نیز هشدار داد: «عوامگرایی مشکلی را حل نمی‌کند – برعکس: عوامگرایی مشکل می‌آفریند».

اشاره یونکر به جریان‌های سیاسی دست راستی در برخی کشورهای اروپایی است که از جمله تلاش می‌کنند از بحران پناهجویی دو سال اخیر به سود خود استفاده کنند. سیاست برخی از کشورهای عضو اتحادیه همچون مجارستان در قبال پناهجویان انتقادهای فراوانی را برانگیخته است. ژان آسلبورن، وزیر امور خارجه لوکزامبورگ، از جمله سیاستمداران اتحادیه اروپاست که از "برخورد غیر انسانی" مجارستان با پناهجویان و نقض گسترده‌ی ارزش‌های بنیادین اتحادیه اروپا انتقاد کرده است. او خواسته است مجارستان به صورت موقت یا دائم از اتحادیه اروپا اخراج شود.

یونکر در حالی که دو روز تا نشست رؤسای دولت‌های عضو اتحادیه اروپا در مورد آینده این اتحادیه باقی مانده، خواستار "قضاوتی صادقانه از شرایط موجود"، مقابله جدی‌تر با بیکاری و همچنین تلاش برای ارتقاء رفاه اجتماعی در اروپا شد.

رشد اقتصادی کُند، افزایش فاصله‌ی طبقاتی، بیکاری گسترده به ویژه در کشورهای جنوبی اروپا و مسائل امنیتی از مهمترین دغدغه‌های اتحادیه اروپا هستند.

طرحی بزرگ بدون تعیین دقیق منابع

یونکر قصد دارد برای مقابله با مشکلات اقتصادی، حجم سرمایه‌گذاری‌ها در اتحادیه اروپا را دو برابر کند. بر اساس طرحی که از سال ۲۰۱۴ آغاز شده و به "طرح یونکر" مشهور است، قرار بود در طول سه سال ۳۱۵ میلیارد یورو سرمایه‌گذاری اجرایی شود. حال بناست حجم سرمایه‌گذاری‌ها به ۶۳۰ میلیارد یورو برسد و طرح تا سال ۲۰۲۰ ادامه یابد.

بر اساس "طرح یونکر"، بخش کوچکی از منابع دولتی صرف تشویق بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری می‌شود. شالوده‌ی طرح هم ۲۱ میلیارد یورو اعتبار "صندوق اروپا برای سرمایه‌گذاری‌های راهبردی" (EFSI) است. از آغاز طرح – به گواهی کمیسیون اتحادیه اروپا – پروژه‌هایی به ارزش ۱۱۶ میلیارد یورو آغاز شده‌اند.

هنوز مشخص نیست که منابع مالی مورد نیاز برای دو برابر کردن حجم سرمایه‌گذاری‌ها از کجا باید تأمین شود. آن‌طور که یونکر روز چهارشنبه در پارلمان اروپا اعلام کرد، جذب ۵۰۰ میلیارد یورو از مبلغ یادشده حتمی است؛ باقی‌مانده منابع باید از بودجه اتحادیه اروپا و از کشورهای عضو تأمین شود.

مذاکره اتحادیه اروپا با کانادا در مورد ایجاد منطقه تجاری آزاد (CETA) موضوع دیگری بود که یونکر در سخنرانی روز چهارشنبه به آن پرداخت: «تضمین‌های مورد نیاز را پارلمان کشورهای عضو اتحادیه می‌توانند تدقیق کنند. نیازی به مذاکرات بیشتر در این مورد نیست». رئیس کمیسیون اروپا "CETA" را "بهترین و جامع‌ترین" قرارداد تجاری تاریخ اتحادیه اروپا خواند.

پیمان تجارت آزاد با کانادا در کشورهای عضو اتحادیه اروپا منتقدان و مخالفان سرسختی دارد. مخالفان بیش از همه از ابزارهای قانونی پیش‌بینی‌شده برای حل اختلافات احتمالی انتقاد می‌کنند.

"بازار منطقه‌ای مطابق با میل لندن در کار نیست"

رئیس کمیسیون اروپا با اشاره به خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا تصریح کرد که لندن نمی‌تواند مطابق میل خود از بازار اتحادیه اروپا استفاده کند. به گفته‌ی یونکر، در مذاکرات آتی بر سر روابط بریتانیا و اتحادیه اروپا تنها در صورتی به لندن دسترسی بی‌قید و شرط به منطقه‌ی اقتصادی اتحادیه اروپا داده می‌شود، که دولت بریتانیا با زندگی و کار بدون محدودیت شهروندان اتحادیه اروپا در بریتانیا موافقت کند.

روز جمعه اعضای ۲۷ کشور اتحادیه اروپا در براتیسلاوا، پایتخت اسلواکی گرد هم می‌آیند، تا در مورد آینده اتحادیه اروپا رایزنی کنند. آن‌طور که از تازه‌ترین سخنان دونالد توسک، رئیس شورای اروپا برمی‌آید، مسائل امنیتی و حفاظت از مرزهای اتحادیه اروپا از محورهای اصلی گفت‌وگو خواهند بود.