یک محیط‌بان ایرانی در آستانه اعدام
۱۳۹۰ مهر ۱۴, پنجشنبه
روزنامه اعتماد روز چهارشنبه (۱۳ مهر) به نقل از سرپرست دفتر حقوقی سازمان محیط زیست از اجرای قریب‌الوقوع حکم اعدام اسد تقی‌زاده، محیط‌بان اداره‌محیط زیست کهگیلویه و بویر احمد، خبر داد.
بر پایه‌ی همین گزارش، قرار است این حکم تا دو هفته‌ی دیگر در شیراز به اجرا در آید.
بر اساس گزارش رسانه‌های ایران، اسد تقی‌زاده در سال ۸۶ در منطقه حفاظت شده‌ی دنا در درگیری مسلحانه با ۵ شکارچی مسلح، در حالی که از تمامی مجوزهای لازم برای برخورد با متخلفان و حفاظت از محیط زیست برخوردار بود دست به اسلحه برد و یکی از شکارچیان در این درگیری کشته شد.
خانواده تقی‌زاده و سازمان حفاظت محیط زیست، این قتل را غیر عمدی خواندند ولی دادگاه کیفری استان برای متهم حکم اعدام صادر کرد.
تایید حکم در دیوان عالی کشور
پس از اعتراض سازمان محیط زیست، حکم صادره برای بازنگری به دیوان عالی کشور ارسال شد اما دیوان عالی سرانجام این حکم را تأیید کرد.
علی سمیعی، سرپرست دفترحقوقی سازمان محیط زیست ایران، در گفت‌وگو با خبرنگار اعتماد گفت که «تلاش‌ها برای گرفتن رضایت از خانواده مقتول همچنان ادامه دارد و این امید وجود دارد که خانواده مقتول محیط بان سازمان را که هیچ تعمدی در ارتکاب قتل نداشته مورد عفو قرار دهند.»
برخی از دوستداران محیط زیست ایران نبود حمایت‌های لازم قانونی و آموزش‌صحیح را از دلایلی می‌دانند که منجر به اعدام احتمالی یک محیط‌بان شده است.
ناصر کرمی، سردبیر خبرگزاری مستقل محیط زیست ایران (ایرن) معتقد است که شرایط دشوار زندگی محیط‌بانان نیز منجر به بروز چنین وقایعی می‌شود.
«محیطبانی در ایران، شغلی کوچک»
او با اشاره به این نکته که «محیط بانی در ایران شغلی است که کوچک نگه داشته شده» در گفت‌وگو با دویچه‌وله می‌افزاید: «محیط‌بان درآمد پایین و کار سختی دارد و حقوقش، یعنی حق‌الزحمه و پشتیبانی قانونی از او، متناسب با زحماتش نیست. بارها شده افرادی وسط یک جنگل، دشت بی‌انتها یا کوهستانی به محیط بان که از نظر اجتماعی ضعیف است حمله کرده‌اند. وقتی حقوقتان خیلی کم است و جزو اقشار خیلی تهیدست جامعه محسوب می‌شوید این روی شخصیت، رفتار و برخوردشان تأثیر می‌گذرد. شرایط محیط‌بان‌ها خیلی دشوار است و از خانواده‌هایشان دور هستند.»
کرمی معتقد است که محیط‌بان وقتی با یک شکارچی غیر مجاز مسلح مواجه می‌شود، در هر صورت وارد شرایط دشواری خواهد شد. او با اشاره به درآمد بسیار پایین محیط بان‌ها ادامه می‌دهد: «دو حالت دارد، یا محیط‌بان با یک شکارچی متمول روبرو می‌شود که راحت می‌تواند او را از نظر مالی تطمیع کند، یا اینکه با یک شکارچی مواجه می‌شود که از گرسنگی شکار کرده است، اگر دستگیرش کند شکارچی ماه‌ها در زندان می‌ماند در حالی که این آدم بومی آن منطقه است و خودش را صاحب آن منطقه می‌داند و محیط‌بان را تهدید می‌کند که ما دوباره می‌آییم و تو را می‌زنیم.»
تعداد کم محیط بان‌ها
ناصر کرمی در مورد خلاء آموزشی محیط‌بان‌ها برای یادگیری چگونگی مواجهه با شکارچیان متخلف می‌افزاید: «تا جایی که من می‌دانم این‌ها دوره‌های بازآموزی ضمن خدمت ندارند. تعداد محیط بان‌ها در حال حاضر یک‌سوم میزان استاندارد است و نباید از یاد برد که در زیست‌گـاه‌های اطراف شهرها، تعداد محیط بان‌ها بیشتر است ولی برای زیست‌گاه‌های پرتی مانند دنا تعداد محیط‌بان‌ها ممکن است یک‌پنجم یا یک‌ششم تعداد مورد نیاز باشد.»
به گفته‌ی سردبیر خبرگزاری مستقل محیط زیست ایران، حتی در برخی مناطق از «محیط‌بان‌هایی که هیچ آموزشی ندیده‌اند و نیروهای داوطلب محلی استفاده می‌شود.»
سخنی با وجدان جامعه
ناصر کرمی در ادامه می‌گوید: «از سازمان حفاظت محیط زیست تعجب می‌کنم که چنان که باید و شاید در این ماجرا نه اطلاع‌رسانی و نه پیگیری می‌کند.» و می‌افزاید: «من وجدان جامعه را خطاب قرار می‌دهم. چرا وقتی پلیسی به دزد بانکی شلیک می‌کند و دزد کشته می‌شود، ما به آن پلیس به چشم قهرمان نگاه می‌کنیم، ولی به محیط بانی که عینا همین کار را در شرایط دشوارتر انجام می‌دهد جور دیگری نگاه می‌کنیم؟ اگر شکارچی‌ها این محیط‌بان تنها را کشته بودند، می‌گفتیم یک محیط‌بان کشته شد و شکارچی‌ها هم پیدا نشدند. ولی حالا که برعکس آن رخ داده محیط‌بان دارد اعدام می‌شود.»
در رسانه‌ها آمده است که اسد تقی‌زاده شکارچی متخلف را در یک تعقیب و گریز مسلحانه کشته است. خبرآنلاین از جمله در این باره نوشته است که متخلفان وقتی که با «مقاومت و تعقیب محیط‌بانان» مواجه می‌شوند به سوی آن‌ها شلیک می‌کنند و در پاسخ به این شلیک بود که یکی از شکارچیان کشته می‌شود.
ضرورت تجدید‌نظر در حکم
سردبیر ایرن، در پایان ابراز امیدواری می‌کند که حکم اعدام اسد تقی‌زاده اجرا نشود: «اگر عرف قضاوتی را نمی‌پذیرد، آن قضاوت می‌تواند مورد تجدید نظر قرار بگیرد. عرف ما می‌گوید، محیطبانی که داشته مأموریت خود را انجام می‌داده و در یک درگیری مسلحانه قرار گرفته چرا باید در زندان باشد؟ چه برسد به اینکه به او بگویند قرار است حکم تو دو هفته‌ی دیگر اجرا شود. به هر حال من امیدوارم این حکم اجرا نشود. چون قطعا خون این محیط‌بان دامن سیستم قضایی ایران را خواهد گرفت.»
در طول سال‌های گذشته صدها محیط‌بان و جنگلبان ایران در درگیری با شکارچی‌های غیر مجاز کشته یا مجروح شده‌اند.
دوستداران محیط زیست ایران می‌گویند، چرا عاملان کشتن و مجروح کردن محیط‌بانان و جنگل‌بانان با مجازات جدی روبرو نمی‌شوند ولی اینک اسد تقی‌زاده باید در زندان به امید لغو حکم اعدامش روزگار بگذراند.
فریبا والیات
تحریریه: جواد طالعی