پدر و مادر کارل زایس (Carl Zeiss) هردو از فرهیختگان و متنفذان شرق آلمان بودند. پدرش کارگاه خراطی هنری داشت و فرزند والی آن سرزمین که با او دوستی داشت و پدرخواندگی کارل را پذیرفته بود، نزد او این حرفه را آموخت.

از آن‌جایی که کارل زایس مرد عمل بود و پیوسته کار می‌کرد، از زندگی خصوصی او آگاهی زیادی در دست نیست چون نه نامه‌نگار و نه خاطره‌نویس بوده است.

از او تنها چندین آگهی در روزنامه‌ها برای فروش تولیدات تازه یا خرید ماشین‌آلات باقی مانده است. درحالی‌که برادران زایس در رشته‌های علوم انسانی تحصیل عالی کردند، کارل به ماشین‌آلات ظریف به ویژه تولید عدسی و شیشه عینک روی آورد.

۱۸ ساله بود که به شهر ینا رفت و نزد استاد بنام مهندسی مکانیک فریدریش کرنِر (Friedrich Kِrner) آموزش دید و چهار سال بعد از دانشگاه آن شهر فارغ‌التحصیل شد.

پس از هفت سال سیر و سیاحت در آلمان و اتریش و بهره‌وری از استادان مکانیک در شهرهای گوناگون، به ینا بازگشت و با زحمت بسیار سرانجام در روز ۱۷ نوامبر ۱۸۴۶ در ۳۰ سالگی شرکت کوچک ساخت ابزارهای علمی و عملی زایس را تأسیس کرد و در مدت کوتاهی توانست شرکت کوچکش را به مشهورترین شرکت ابزار سنجشی مانند میکروسکوپ، دوربین، ذره‌بین و ... تبدیل کند.

زایس از آغاز کارکنانش را در سود شرکت سهیم می‌کرد و حتا زمانی که شرکت او بیش از ۳۰۰ عضو داشت، می‌کوشید با همه آن‌ها دیدار کند.

دستگاه‌های زایس چنان دقیق و ارزان بودند که نام او به عنوان یک مارک ارزنده ثبت شد و در ۶۴ سالگی از دانشگاه ینا که از مشتریان همیشگی او بود، دکترای افتخاری گرفت.

کارل زایس در ۷۲ سالگی در ینا در شرق آلمان درگذشت.