پدر و مادر روزا لوکزامبورگ (Rosa Luxemburg) از یهودی‌تباران لهستان بودند. در سال و روز تاریخ تولدش تردید وجود دارد. خودش تاریخ تولدش را ۵ مارس ۱۸۷۱ در زاموسک لهستان ذکر کرده است.

لوکزامبورگ به زبان‌های آلمانی، لهستانی، روسی، فرانسه و ایتالیایی تسلط داشت، شاگرد اول مدرسه بود اما مدیر مدرسه به خاطر پرخاشجویی‌هایش با مسئولان ادارات از دادن مدال طلای بهترین شاگرد دیپلمه که به او تعلق گرفته بود، سر باز زد.

از ۱۶ سالگی به گروه‌های تندرو سوسیالیستی در لهستان راه یافت و یک سال بعد از دست پلیس تزاری لهستان به سوئیس گریخت.

در شهر زوریخ به دانشگاه رفت و تا مرحله دکترا در چند رشته گوناگون تحصیل کرد و تز دکتری خود را درباره تکامل صنعت در لهستان در رشته تاریخ نوشت اما بیشتر وقت و تلاش خود را صرف کارهای سیاسی و تشکیل سازمان‌های سوسیالیستی علیه حکومت روسیه که در آن زمان بر لهستان تسلط داشت، می‌کرد.

در سال ۱۸۹۳ به عنوان نماینده اپوزیسیون لهستان در تبعید در کنفرانس انترناسیونال سوسیالیستی شرکت کرد و مسئله ملی لهستان را در ارتباط تنگ با نبود دموکراسی در پهنه اروپا دانست و سوسیالیسم و ناسیونالیسم را "جمع اضداد" نامید.

روزا لوکزامبورگ با کمک یاران خود حزب سوسیال‌دموکرات‌های لهستان و روسیه را تشکیل داد و سردبیری مجله "مسائل کارگران" که در پاریس منتشر می‌شد را به عهده گرفت.

او در سال ۱۸۹۸ در ۲۷ سالگی با دوست سوسیالیست آلمانی خود گوستاو لوبک ازدواج و سپس به برلین مهاجرت کرد و تابعیت آلمان را پذیرفت. او در همان سال عضو حزب سوسیال‌دموکرات آلمان "اس پِ دِ" شد.

روزا لوکزامبورگ به‌رغم دیدگاه تندرو خود در دفاع از حقوق کارگران و دموکراسی، از پیشگامان صلح و هشداردهندگان علیه جنگ و نظامیگری بود. او اولین کسی بود که رسما سرپیچی از دستور جنگ و حمله را به عنوان یک اقدام سیاسی و نافرمانی مدنی مطرح کرد و به این خاطر سه سال از مدت چهار ساله جنگ جهانی اول را در زندان‌های آلمان و لهستان گذراند.

او با آغاز جنگ در سال ۱۹۱۴ گروه اسپارتاکوس را تشکیل داد که سنگ بنای حزب کمونیست در آلمان به شمار می‌آید.

در روز ۱۵ ژانویه ۱۹۱۹ مأموران پلیس امنیتی برلین روزا لوکزامبورگ و یار سیاسی‌اش کارل لیبکنشت را از مخفیگاهشان به هتلی در برلین بردند و قلمداد کردند که آنها به هنگام فرار کشته شده‌اند.

هم اکنون چندین دبیرستان از جمله در برلین و چندین میدان و خیابان به یاد روزا لوکزامبورگ در آلمان نام‌گذاری شده‌اند.