۲۴ میلیون رأی به روحانی؛ تکلیف مطالبات زنان چه می‌شود؟
۱۳۹۶ خرداد ۱۶, سه‌شنبه
حسن روحانی با ۲۴ میلیون رأی، حائز ۵۸ درصد آرای ریخته‌شده به صندوق‌ها دوازدهمین رئیس‌جمهوری ایران شد. او پیشتر گفته بود که برخی خواسته‌ها با آرای ۵۱ درصد شدنی نیستند. درنتیجه حالا که او ۵۸ درصد آرا را به دست آورده توقعات و انتظارات هم از او بیشتر شده است.
اگر فرض را بر این بگذاریم که نیمی از رأی‌دهندگان به روحانی زنان بوده‌اند، برنامه‌رئیس‌جمهور برای دلسرد نکردن این ۱۲ میلیون زن چیست؟ آیا او امکان و توان آن را دارد که بتواند لااقل بخشی از خواسته‌های نیمی از جامعه را متحقق کرده یا در مسیر تحقق قرار دهد؟
حدود ۲۰۰ فعال جنبش زنان در داخل ایران پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری طی بیانیه‌ای مطالبات و خواست‌های زنان را از کاندیداهای ریاست‌جمهوری مطرح کردند.
حالا که روحانی با پشتوانه آرای نسبتا بالا رئیس‌جمهور شده برنامه این زنان برای پیگیری مطالباتشان چیست؟ آیا اصولا طرح مدون و مشخصی برای این امر تهیه شده؟ راهکارها و موانع موجود بر سر راه این پیگیری چه هستند؟
برداشتن فشار امنیتی از روی فعالان زنان
فاطمه گوارایی فعال حقوق زنان در ایران به دویچه‌وله می‌گوید بزرگترین خواست فعالان زن از دولت این است که فشار و فضای امنیتی از روی فعالان زن برداشته شود. او می‌گوید: «شما اگر از سال ۱۳۸۸ به این سو را نگاه بکنید می‌بینید که نه تنها امکان فعالیت مدنی بیشتر نشده بلکه امروز ما حتی امکان برگزاری یک نشست با حضور تمامی فعالان زن را به ندرت در محافل داخلی خودمان داریم. اگر هم نشستی صورت گرفته دیدار با یک مقام دولتی یا مقام مسئول بوده که چتر امنیتی داشته است. این فشار باید برداشته شود تا فعالان زن بتوانند با هزینه کمتری به پیگیری مطالبات بپردازند.»
در توضیح این فضای امنیتی می‌توان به احضار و بازجویی فعالان کارزار منع خشونت خانگی اشاره کرد. این در حالی است که شهیندخت مولاوردی معاونت امور زنان ریاست‌جمهوری در اولین ماه‌های آغاز کارش تهیه لایحه تامین امنیت زنان در برابر خشونت را در دستور کارش قرار داد. یعنی خود بدنه دولت برای مبارزه با خشونت علیه زنان پیشگام شده اما بخش‌های امنیتی اجازه فعالیت مستقل در این زمینه را نمی‌دهند.
باور دولتمردان به دلسوزانه بودن هشدارهای فعالان مدنی
به عقیده خانم گوارایی فشار امنیتی روی فعالان مدنی به این دلیل است که برخی جبهه‌ها در داخل نظام سیاسی ایران باور به این ندارند که هشدارهای این گروه‌ها در نهایت به نفع نظام است.
این فعال زنان می‌گوید: «اگر به هشدارهایی که قبل از بروز یک بحران داده می‌شوند به طور واقعی توجه شود، دلسوزانه‌تر از اینها وجود ندارد. سیستم سیاسی باید موضع خیرخواهانه‌ای را که پشت این فعالیت‌ها وجود دارد درک کند و تلاشی را که صورت می‌گیرد تا آنها را متوجه نواقص و کاستی‌ها بکند قدر بگذارد. این هشدارها در نهایت به نفع کل نظام است.»
بیشتر بخوانید: آیا خواست‌های جنبش زنان تغییر کرده است؟
یکی از مهمترین اتهاماتی که فعالان زنان و دیگر فعالان مدنی در سال‌های اخیر پس از دستگیری با آن روبرو می‌شوند "تبلیغ علیه نظام و تشویش اذهان عمومی" است. مصادیق آن نیز فعالیت‌ها و تهیه گزارش‌هایی است که این کنشگران در زمینه کاستی‌ها و کمبودها و خواسته‌های بخش‌های مختلف جامعه انجام می‌دهند.
برگزاری نشست‌های منظم اعضای هیأت دولت با زنان
به نظر فاطمه گوارایی مهمترین مسئله برای پیشبرد خواست‌ها و مطالبات زنان این است که نه تنها معاونت زنان ریاست جمهوری بلکه تمامی وزرا و معاونان مربوط به این حوزه نشست‌هایی را به طور مرتب با فعالان زنان برگزار کنند.
او تاکید می‌کند که در چهارسال گذشته شهیندخت مولاوردی معاونت امور زنان ریاست‌جمهوری نشست‌های پراکنده‌ای را با برخی فعالان زن داشت اما این نشست‌ها باید به صورت منظم با فعالان زنان در گرایشات مختلف صورت بگیرد تا زنان بتوانند از این طریق به طور منظم و پیگیر مطالباتشان را کانالیزه به گوش مسئولان برسانند.
تفاوت عمده سال ۱۳۹۲ با سال ۱۳۹۶
اگر نگاهی به وعده‌های حسن روحانی در حوزه زنان در سال ۱۳۹۲ بیندازیم متوجه می‌شویم که اکثر این وعده‌ها عملی نشده‌اند. تشکیل وزارت زنان، کنترل یا حذف گشت ارشاد، بیمه زنان خانه‌دار، حذف تفکیک جنسیتی در انتخاب رشته‌های دانشگاهی و بازنگری در فقه اسلامی به منظور تغییر قوانین نابرابر از جمله وعده‌های صریح روحانی در سال ۱۳۹۲ بودند.
حالا چه تضمینی وجود دارد که این وعده‌ها در چهار سال آینده عملی شوند؟
فاطمه گوارایی به تفاوت عمده‌ای که در شرایط سیاسی ایران در سال ۱۳۹۶ نسبت به سال ۱۳۹۲ به وجود آمده اشاره کرده و می‌گوید: «هدف اصلی دولت در سال ۱۳۹۲ جلوگیری از سقوط جامعه و سیستم اقتصادی و سیاسی ایران بود ولی الان شرایط از یک وضعیت تثبیت‌شده‌تری برخوردار است و دولت با اتکا به آرای بیشتری که به صندوق ریخته شده می‌تواند این خواست‌ها را پیش ببرد.»
بیشتر بخوانید: ورود زنان به بازی انتخابات، تاکتیک یا تحول
از سوی دیگر این فعال زنان به این نکته اشاره می‌کند که باید میان آنچه دولت توان انجامش را داشته ولی انجام نداده با آنجا که مراکزی فراتر از دولت موانع تحقق این خواسته‌ها را به وجود آورده‌اند تمایز قائل شد.
خانم گوارایی معتقد است دولت دوم روحانی باید با تکیه بر آرای ۲۴ میلیونی این موضوع را برای جناح تندرو جا بیندازد که خواست مردم متفاوت با آن چیزی است که آنها تا به حال پیش برده‌اند و از این طریق دولت می‌تواند مطالبات مردم را پیگیری کند.
رسیدن به جامعه برابر گریزناپذیر است
شهیندخت مولاوردی معاونت امور زنان ریاست‌جمهوری کسی است که بسیاری از فعالان زنان در داخل ایران او را به عنوان کسی که به معنای واقعی دغدغه مسائل زنان را دارد می‌شناسند.
او همچنین رابطه بسیار خوبی با بدنه جنبش زنان دارد و در چهار سال گذشته نیز تلاش کرده این رابطه همچنان حفظ شود.
با این حال اما یک تفاوت عمده در نگاه او و در قیاس بزرگتر نگاه دولت به مسئله زنان با بسیاری از فعالان حقوق زنان وجود دارد.
خانم مولاوردی بارها گفته که رویکرد دولت ایجاد عدالت جنسیتی است. در برنامه ششم توسعه نیز تعادل جنسیتی جزو اهداف ذکر شده و جایی نامی از برابری جنسیتی نیست.
این دیدگاه به عنوان رویکرد بخش معتدل حاکمیت آیا اصولا می‌تواند جامعه ایران را به سمت برابری جنسیتی پیش ببرد؟
فاطمه گوارایی بسیار امیدوار است و می‌گوید: «وقتی در عرصه دانشگاهی بیشتر از ۶۰ درصد فارغ‌التحصیلان زن هستند اگر این انباشت در دو بازه زمانی پنج ساله تکرار شود می‌تواند موجب ایجاد جهش‌های بزرگ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برای زنان شود، این گریزناپذیر است. بنابراین من چشم‌انداز بسیار روشن‌تری را در آینده نسبت به امروز برای زنان ایران می‌بینم.»