دکتر مهدی خزعلی، نویسنده و وبلاگ‌نویس منتقد دولت در تظاهرات ۲۵ بهمن ۱۳۸۹ شرکت داشته است. او در گفت‌و‌گو با دویچه وله،"احیا شدن مجدد جنبش سبز" در ۲۵ بهمن را با حرکت مردمی مصر و تونس مرتبط می‌داند و می‌گوید: «انقلابی که فکر می‌کردیم ۳۲ سال قبل با پیامی آن را به دنیا صادر کرده‌ایم، امروز این انقلاب از مصر به ایران صادر شد. از جوانانی که ۲۵ بهمن ۱۳۸۹، در خیابان بودند، شنیدم که "آیا ما از مصری‌ها کمتریم!"

خاطره مهدی خزعلی از تظاهرات ۲۵ بهمن ۱۳۸۹

مهدی خزعلی خاطره‌ای از ۲۵ بهمن ۱۳۸۹ برای دویچه وله بازگو می‌کند که طی آن معترضان او را به‌خاطر "داشتن ریش" اشتباه گرفته بودند. او می‌گوید: «با این ریخت و قیافه که می‌خورد سردسته‌ی کسانی باشم که به مردم حمله می‌کنند، وارد خیابان اسکندری شدم. نزدیک بیمارستان امام، مردم برای گریز از سوزش گاز اشک‌آور، سطل زباله‌ای را آتش زده و دور آن جمع شده بودند. وقتی به آن منطقه رسیدم، مردم شروع کردند رو به من، شعار "مرگ بر دیکتاتور" سر دادند. من هم نگاه‌شان می‌کردم و می‌خندیم. وقتی حسابی شعار دادند، یک‌دفعه من را شناختند، آمدند عذرخواهی کردند و شروع کردند به روبوسی کردن و این‌که، ببخشید ما نشناختیم و از این‌حرف‌ها. یکی‌شان در گوشم گفت، "می‌خواستم بزنمت، شانس آوردی که نزدمت". واقعیت این است که مردم از قیافه‌های ما هم آن قدر آزرده هستند که وقتی قیافه‌ی من را دیدند کلی شعار دادند. برای من تجربه خوبی بود. این خاطره‌ی قشنگ دیروز بود. چه کار کرده‌ایم که همین محاسن و ریشی که من با اعتقاد آن را می‌گذارم، باعث شده من را دیکتاتور بدانند. چه تصویری از چهره‌های ریشو به جامعه داده‌ایم؟»

تفاوت برخورد نیروهای انتظامی با مردم در تظاهرات ۲۵ بهمن، نکته دیگری است که برای مهدی خزعلی مهم بوده است. اواز تفاوت برخورد بسیچی‌ها در ۲۵ بهمن ۱۳۸۹ می‌گوید: «من دقیقاً دیدم که بسیجی ۲۵ بهمن، با بسیجی روز عاشورا و روز ۳۰ خرداد تفاوت داشت. نگران بود و می‌ترسید. من فرماندهی را دیدم که ریش زیادی داشت و لباس شخصی تن‌اش بود و بسیجی‌ها را تحریک می‌کرد. سرشان داد می‌زد. حتی گاهی آن‌ها را می‌زد که حمله کنید و آن‌ها سر باز می‌زدند. یک ترسی بین‌شان وجود داشت و مثل روزهای قبل نبود. حملات بسیار خفیف‌تر بود. مثل سابق نبود که با الفاظ زشت و ناروا حمله می‌کردند و مردم را می‌زدند. یک تردیدی بین آن‌ها می‌دیدم، به گونه‌ای که جلوی چشم من، فرمانده‌ی لباس شخصی ریشو با داد و فریاد گاهی به پشت‌شان می‌زد و آن‌ها را به حرکت وا می‌داشت که بروید سمت چهارراه بالایی.»

دو سالگی اعتراضات در ایران

چشم‌انداز برخورد حکومت ایران با معترضان در روزها و ماه‌های آینده چگونه خواهد بود؟ این نویسنده و وبلاگ‌نویس منتقد دولت در جواب این سوال چنین می‌گوید: «اگر این اتفاقات بخواهد با ضرب و شتم و گرفتن و بستن و زندان ادامه پیدا کند، فردا بچه‌ی آن سپاهی و بسیجی هم در زندان خواهد بود. یا باتوم خواهد خورد و یا به هرحال مورد غضب دوست دیگری در منطقه‌ی دیگری قرار می‌گیرد. این اتفاق افتاده است. در بین نزدیکان خود ما هم این اتفاق است و ما هم زندانی داریم. نزدیکانی که بسیار طرفدار احمدی‌نژاد بودند، بسیار طرفدار جناح حاکم بودند، بسیار شعار می‌دادند و بسیارهم ما را طرد می‌کردند و اعلام برائت می‌کردند. امروز نزدیکان‌شان گرفتار شده‌اند و در زندانند.»

مهدی خزعلی تفاوت معترضان در ایران و مصر را در "دینی بودن یا دینی نبودن بدنه جنبش معترضان" این دو کشور می‌داند و ادامه می‌دهد: «تظاهرات در ایران دشواری‌های خاص خودش را دارد. در ایران جناح حاکم از ابزار دین بهره‌مند است و از آن استفاده‌ی ابزاری می‌کند. اساساً پشت دین و سنگر دین خودش را پنهان کرده است و سنگر او سنگر دینی است. از طرفی جنبش سبز فاقد ایدئولوژی دینی است. باید بپذیریم که اگر میدان تحریر در مصر به تصرف جمعیت میلیونی درمی‌‌آید، هسته‌ی اولیه آن کسانی هستند که باورهای دینی دارند. اما بدنه‌ی جنبش سبز در ایران به باورهای دینی پشت کرده و نسبت به دین عکس‌العمل پیدا کرده است. با این همه تمام حرکاتی که در خاورمیانه در حال شکل‌گیری است، حرکت به سوی دموکراسی است. حکومت‌های توتالیتر، مطلق‌گرا و تمامیت‌خواه بتدریج در حال حذف شدن هستند.»

آیا حضور معترضان بعد از ۲۵ بهمت ۱۳۸۹ باز هم به شکل خیابانی ادامه پیدا خواهد کرد؟ مهدی خزعلی می‌گوید: «با توجه به این‌که ۲۵ بهمن ۱۳۸۹، از نزدیک مردم را دیدم، باید بگویم مردم روحیه‌ی عجیبی پیدا کرده‌اند، دوباره شارژ شده‌اند. شاید هر اقدام خشونت‌باری این روحیه را تشدید و انگیزه‌هایشان را بیش‌تر کند. حرکتی که در منطقه در حال رخ دادن است به آن‌ها انرژی داده است. توصیه من به آقایان مسئول این است که در رفتارشان تجدید نظر جدی کنند. این اعتراضات از قبل انتخابات شروع شده و دارد به دومین سالش می‌رسد، خشونت نتیجه نداده است. توصیه می‌کنم مسیرهای دیگری را امتحان کنند. مسیر گفت‌وگو و مسیر آزادی را امتحان کنند. یکمقدار فضا دادن به دموکراسی را امتحان کنند. اگر می‌خواهند به سرنوشت مصر و تونس دچار نشوند، توصیه من این است که فضا را باز کنند.»

برای شنیدن فایل صوتی گفت‌وگو با مهدی خزعلی به لینک پایین صفحه مراجعه کنید!

حسین کرمانی
تحریریه: فرید وحیدی