نیکلاس لومان (Niklas Luhmann) در لونِبورگ در شمال آلمان زاده شد. پدر و مادرش یک کارخانه آبجوسازی داشتند و فرزندشان را به دبیرستان ویژه زبان‌های کهن فرستادند.

۱۵ ساله بود که در سال ۱۹۴۳ در بحبوحه جنگ دوم جهانی در نیروی هوایی آلمان به عنوان دستیار کار می‌کرد و احتمالا در آن‌جا عضو حزب نازی‌ها شد.

۱۶ ساله بود که به اسارت نیروهای آمریکایی درآمد و به گفته خودش "به هیچ رو سازگار با پیمان‌های بین‌المللی با من رفتار نشد". پس از جنگ دوم در دانشگاه فرایبورگ، حقوق خواند و ۷ سال به عنوان منشی رئیس دادگاه و کارمند حقوقی، مشغول بود.

۳۳ ساله بود که بورسی برای ادامه تحصیل در دانشگاه هاروارد دریافت کرد.

۳۹ ساله بود که دکترای خود را گرفت و هفت ماه بعد تز فوق دکترایش را نوشت و ۲ سال پس از آن در شهر بیلِفِلد نخستین دانشکده جامعه‌شناسی آلمان را بنیان نهاد.

پروفِسور لومان ماده خام نظریه خود تحت عنوان "تئوری سیستم‌ها" را در ۹۰ هزار تک‌برگ یادداشت، گردآوری و مرتب کرده و بر پایه آن واحدهای اجتماعی، از "دو عاشق" گرفته تا "نظام‌های حقوقی و سیاسی" را حاوی معیارهایی می‌داند که همیشه معتبر و توصیف‌پذیراند.

لومان در برابر جامعه‌شناس بنام آلمانی یورگِن هابِرماس (Jürgen Habermas) عنوان کرد که این جامعه‌شناسی نیست که به تضادهای زمان‌مند یا اخلاقی جامعه‌ها پاسخ می‌دهد یا پیشنهادهایی برای حل آنها عرضه می‌کند. کار جامعه‌شناسی دیرپاتر و ماندگارتر از این تضادها است. افزون بر این لومان "عمل" را به عنوان یکی از سازه‌های پیشرفت اجتماعی به جای "رابطه و تعامل" می‌نشاند.

عنوان یکی از ۱۰۰ جلد کتاب لومان "جامعه‌ی جامعه" (Die Gesellschaft der Gesellschaft) کار پیچیده و مجرد این نظریه‌پرداز را به خوبی آشکار می‌سازد.

نیکلاس لومان در ۷۰ سالگی در شهر اورلینگ‌هاوزِن درگذشت.