۷۵ سالگی کیارستمی؛ کارگردانی که شعر میگوید و عکاسی میکند
میترا خلعتبری۱۳۹۴ خرداد ۳۱, یکشنبه
عباس کیارستمی که یکی از پایهگذاران سبک جدید در سینمای پس از انقلاب ایران محسوب میشود، تولد ۷۵ سالگیاش را جشن میگیرد. کیارستمی در بسیاری از شاخههای هنری دستی دارد اما کارگردانیاش با انتقادهای تندی همراه بوده است.
تبلیغات
بسیاری از منتقدان به آثار کیارستمی با تردید و بدگمانی مینگرند، آنها معتقدند تماشاگران در برقراری ارتباط با سینمای کیارستمی عاجز هستند اما روی دیگر سکه موفقیتهای چشمگیر کیارستمی در جامعه بینالمللی است.
عباس کیارستمی به دلیل استفاده خاص از تکنیکها و تمهای ویژه که رد پای آن در فیلمهایش قابل تشخیص هستند، به استفاده از بازیگران نقش اول کودک تا داستانهایی که در روستاهای دور افتاده اتفاق میافتند، تا مکالماتی که با استفاده از دوربینهای ثابت رخ میدهند، شناخته شده است.
او همچنین به دلیل استفاده از شعر معاصر ایرانی در دیالوگها، عناوین خاص فیلمها شناخته شده است و اغلب در فیلمهای روایی از سبک مستند استفاده میکند.
سبک متفاوت کیارستمی اما منتقدان بسیاری دارد. مازیار اسلامی و مراد فرهادپور در کتاب "پاریس – تهران" که حاصل گفتوگو درباره سینمای کیارستمی است، آشکارا این کارگردان را برای آن همه تقدیر و ستایشی که نثار او شده شایسته نمیدانند و معتقدند کیارستمی "سراپا تصادفی بر تخت کارگردانان هنری" نشسته است.
البته در این میان علاقهمندان به سینمای کیارستمی هم بیکار نبودهاند و پس از انتشار این کتاب، نقدهای تندی بر آن نوشتند و به دفاع از سینمای این کارگردان ایرانی صاحب نام پرداختند.
فعال در بسیاری از شاخههای هنری
سینمای کیارستمی منتقدان و علاقهمندان خاص خودش را دارد اما تمام زندگی هنری کیارستمی به فیلمسازی محدود نمیشود. شاید بیش از هر چیز دیگری به فیلمهای او پرداخته شده باشد اما کیارستمی از طراحی جلد کتاب گرفته تا خلاقیت در کار آهنگسازی، همیشه در صحنه هنر حضور داشته و دارد.
نوشتن فیلمنامه، تهیهکنندگی، تدوین، طراحی صحنه و لباس، نویسندگی، سرودن شعر، رهبری اپرا و البته پررنگتر از بقیه، کارعکاسی است که کیارستمی در طول این سالها به آن پرداخته است.
کیارستمی دربارهنقش عکس و سینما در فعالیتهای هنری خود گفته است: «عکسهای من، سینمای من را میسازند. به سینما و عکاسی علاقه دارم اما بدیهی است که شرایط برای عکاسی فراهمتر است. عکاسی به مجوز، سرمایه گذاری، پروداکشن و... نیازی ندارد اما هرگاه شرایط کافی و لازم برای ساخت فیلم فراهم شود، فیلم هم میسازم.»
برخلاف بسیاری از منتقدان داخلی که رابطه چندان خوبی با سبک کاری او در سینما ندارند اما اهل فن، او را یکی از خوشذوقترین عکاسان طبیعت در ایران میدانند. نمایشگاههای مختلفی هم از آثارعکاسی کیارستمی در نقاط مختلف جهان برگزار شده است.
کارنامه پربار کیارستمی
کیارستمی در سال ۱۳۱۹ در تهران به دنیا آمد. به فراگیری نقاشی و طراحی گرافیک در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران پرداخت و در حین تحصیل برای تأمین هزینههای زندگی به عنوان پلیس راهنمایی و رانندگی مشغول به کار شد. کیارستمی پیش از آنکه کار فیلمسازی را آغاز کند به عنوان نقاش تبلیغاتی در "آتلیه هفت" و چند مؤسسه دیگر به کار طراحی جلد کتاب، پوستر و آگهیهای بازرگانی پرداخت.
مروری بر زندگی خالق "طعم گیلاس" از دریچه دوربین
عباس کیارستمی در سن ۷۶ سالگی در پاریس درگذشت. او از چند ماه پیش بیمار بود. بسیاری از اهالی هنر در سراسر دنیا درگذشت این کارگردان مطرح را تسلیت گفتند. کیارستمی به قضاوت نشریه گاردین یکی از ۴۰ کارگردان برتر معاصر دنیا بود.
عکس: picture alliance/INFOPHOTO
کیارستمی پس از تحمل یک دوره بیماری (۴ ژوئیه/ ۱۴ تیر) در پاریس درگذشت. این کارگردان سرشناس سینما از اسفند سال ۹۴ تا اوایل اردیبهشت ۹۵ به دلیل انجام چند عمل جراحی در ناحیه روده در بیمارستان بستری شده بود و دائم نسبت به بهبود وضعیت او ابراز امیدواری میشد اما در کمال بهت و حیرت وضعیت او رو به وخامت رفت و سرانجام بنا به تصمیم خودش هشتم تیر برای تکمیل مراحل درمان به پاریس رفت و در این شهر نیز درگذشت.
عکس: Iscanews.com
عباس کیارستمی را بیش از هر چیز به خاطر فیلمهایش میشناختند اما کارگردان معروف ایرانی علاوه بر آن فیلمنامهنویس، تهیهکننده، تدوینگر، آهنگساز، طراح صحنه و لباس و عکاس هم بود. کارگردانی که به اعتقاد مارتین اسکورسیزی، نماینده عالیترین سطح هنر در سینما است.
عکس: picture-alliance/dpa/T. Hase
کیارستمی در سال ۱۳۱۹ در تهران به دنیا آمد. به فراگیری نقاشی و طراحی گرافیک در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران پرداخت و در حین تحصیل برای تأمین هزینههای زندگی به عنوان پلیس راهنمایی و رانندگی مشغول به کار شد. کیارستمی پیش از آنکه کار فیلمسازی را آغاز کند به عنوان نقاش تبلیغاتی در "آتلیه هفت" و چند مؤسسه دیگر به کار طراحی جلد کتاب، پوستر و آگهیهای بازرگانی پرداخته بود.
عکس: picture-alliance/Mary Evans Picture Library/Ronald Grant Archive
تحصیل در رشته نقاشی و طراحی گرافیک در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران به طراحی پوستر و ساخت تیتراژ فیلمهای "قیصر" و "رضا موتوری" ساخته مسعود کیمیایی منجر شد. نخستین تجربه فیلمسازی کوتاه عباس کیارستمی اما پس از پیوستن او به "امور سینمایی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان" بود که به ساخت فیلم کوتاه "نان و کوچه" انجامید.
عکس: Puyeshgaran.ir
عباس کیارستمی علاوه بر ساخت فیلم کوتاه "نان و کوچه" در سال ۱۳۵۱ فیلم "زنگ تفریح" را نیز ساخت اما فیلم "مسافر" در سال ۱۳۵۳ نام او را بر سر زبانها انداخت. این فیلم جایزه ویژه داوران و تلویزیون ملی ایران در نهمین جشنواره بینالمللی فیلم کودکان و نوجوانان تهران را به خود اختصاص داد.
عکس: Akasee.com
کیارستمی در سینمای پس از انقلاب پایهگذار سبکی جدید در سینمای ایران شد. فیلمهای او نه تنها در ایران علاقهمندان خود را یافت، بلکه خیلی زود شهرت کیارستمی جهانی شد و در سال ۱۹۹۷ جایزه نخل طلایی جشنواره کن به فیلم معروف او با نام "طعم گیلاس" رسید.
عکس: picture-alliance/dpa/M. Gangne
کیارستمی در بسیاری از جشنوارههای فیلم به عنوان داور حضور داشت. داور جشنواره فیلم کن در سالهای ۱۹۹۳ و ۲۰۰۲ و سرپرست داوران در بخش دوربین طلایی جشنواره فیلم کن در سال ۲۰۰۵ به عنوان برجستهترین کارهای داوری کیارستمی بود. افزون بر این، او در جشنوارههای فیلم ونیز، لوکارنو، سنسباستین، سائوپائولو بوده و در سال ۲۰۰۷ در جشنواره فیلم کاپالبیو به عنوان سرپرست داوران حضور داشت.
عکس: picture-alliance/dpa/G. Horcajuelo
کیارستمی تجربههای متفاوتی در زمینههای مختلف نظیر آهنگسازی، طراحی صحنه، پوستر و لباس، تدوین و حتی بازیگری و رهبری اپرا هم داشت. کار عکاسی او اما شاید جدیترین فعالیتش پس از تجربه فیلمسازی محسوب میشد. بسیاری از اهل فن، او را یکی از خوشذوقترین عکاسان طبیعت در ایران میدانستند. نمایشگاههای مختلفی از آثارعکاسی کیارستمی در نقاط مختلف جهان برگزار شده است.
عکس: Isna
از کیارستمی به عنوان عکاسی مولف در سطح بین المللی نام برده شده بود. عکاسی که رکورد عکس خاورمیانه را از سوی حراجهای کریستیز و فیلیپس در اختیار داشت.
عکس: emruzonline.com
"کپی برابر اصل" با هنرنمایی ژولیت بینوش که در توسکانی فیلمبرداری شد، نخستین فیلم کیارستمی بود که در سال ۲۰۱۰ خارج از ایران تولید و فیلمبرداری شد. کیارستمی برای "کپی برابر اصل" برای چهارمین بار نامزد دریافت نخل طلایی جشنواره کن شده بود. بینوش اما برای بازی در این فیلم، جایزه بهترین بازیگر زن را در کن بدست آورد.
عکس: picture-alliance/dpa/J. Heon-Kyun
کیارستمی پیشتر درباره نقش عکس و سینما در فعالیتهای هنری خود گفته بود: «عکسهای من، سینمای من را میسازند. به سینما و عکاسی علاقه دارم اما بدیهی است که شرایط برای عکاسی فراهمتر است. عکاسی به مجوز، سرمایه گذاری، پروداکشن و... نیازی ندارد اما هرگاه شرایط کافی و لازم برای ساخت فیلم فراهم شود، فیلم هم میسازم.»
عکس: Picture-alliance/dpa/M. Pérez
عباس کیارستمی به دلیل استفاده خاص از تکنیکها و تمهایی که در فیلمهایش قابل تشخیص هستند، به استفاده از بازیگران نقش اول کودک تا داستانهایی که در روستاهای دور افتاده اتفاق میافتند، تا مکالماتی که با استفاده از دوربینهای ثابت درون خودرو رخ میدهند، مشهور بود. او همچنین به دلیل استفاده از شعر معاصر ایرانی در دیالوگها، عناوین فیلمها و عناصر سینمایی تصاویرش شناخته شده بود.
عکس: picture-alliance/dpa/J. Heon-Kyun
سینمای کیارستمی تعریف دیگری از فیلم ارائه داده بود و بر طبق گفته اساتید فیلم و سینما برخلاف بسیاری دیگر از فیلمسازان معاصر، کیارستمی به طور پیوسته سعی کرد با مجبور کردن مخاطبان به تعاملی رو به افزایش، تعریف جدیدی از مفهوم فیلم ارائه دهد.
عکس: picture-alliance/dpa/I. Langsdon
در کنار حضور طرفداران سینمای کیارستمی و نام آشنا بودن او در این صنعت، برخی منتقدان معتقدند، هرچند او بیش از هر سینماگر ایرانی دیگری در صحنه بینالمللی از نام و اعتبار برخوردار بود اما در ایران طرفداران بسیاری نداشت. در کتابی با عنوان "پاریس - تهران" دیدگاه این دسته از منتقدان به خوبی منعکس شده است.
عکس: picture-alliance/dpa/L. Mattei
روزنامه گاردین حدود پنج سال پیش عباس كيارستمی را یکی از ۴۰ کارگردان برتر معاصر دنیا معرفی کرد. دعوت از کیارستمی در جشنواره بینالمللی فیلم فجر در سال ۱۳۹۴ هم یکی از خبرهای داغ در رابطه با او بود. این جشنواره با فیلم "کپی برابر اصل" آغاز شد و برای نخستین بار پس از سالها بود که فیلمی از او به صورت رسمی در ایران اکران میشد. کیارستمی با ابراز تعجب گفته بود: «نمیدانم باید شاکی باشم یا سپاسگزار.»
عکس: picture-alliance/dpa/T. Hase
تنها دقایقی پس از اعلام درگذشت عباس کیارستمی، کاربران رسانههای اجتماعی موجی از توییت و پستهای فیسبوکی را به یاد او نوشتند. بسیاری صفحههای اینستاگرم خود را سیاه کردند و فقدان این هنرمند شناخته شده سینما را تسلیت گفتند. ژولیت بینوش بازیگر معروف فرانسوی و از دوستان نزدیک کیارستمی نیز در توییتی با اعلام خبر درگذشت کیارستمی برای او طلب آرامش کرد.
عکس: twitter.com/actressbinoche
ریچارد برودی، نویسنده و منتقد سینما در نشریه نیویورکر در توییتر با ابراز تاسف از درگذشت کیارستمی او را سینماگری "دوران ساز، نمادگرا و نکته پرداز" توصیف کرد که "به سبک خودش به دنیا مفهوم بخشید."
عکس: twitter.com/tnyfrontrow
فرانسوا اولاند، رئیس جمهور فرانسه نیز در بیانیهای که کاخ الیزه به مناسب درگذشت عباس کیارستمی منتشر کرد، به وی ادای احترام کرد. ژان مارک ارو، وزیرامور خارجه فرانسه نیز در بیانیهای جداگانه درگذشت عباس کیارستمی را تسلیت گفت.
عکس: twitter.com/Elysée
عکس 181 | 18
تحصیل در رشته نقاشی و طراحی گرافیک در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران به طراحی پوستر و ساخت تیتراژ فیلمهای "قیصر" و "رضا موتوری" ساخته مسعود کیمیایی منجر شد. نخستین تجربه فیلمسازی کوتاه عباس کیارستمی اما پس از پیوستن او به "امور سینمایی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان" بود که به ساخت فیلم کوتاه "نان و کوچه" انجامید.
عباس کیارستمی علاوه بر ساخت فیلم کوتاه "نان و کوچه" در سال ۱۳۵۱ فیلم "زنگ تفریح" را نیز ساخت اما فیلم "مسافر" در سال ۱۳۵۳ نام او را بر سر زبانها انداخت. این فیلم جایزه ویژه داوران و تلویزیون ملی ایران در نهمین جشنواره بینالمللی فیلم کودکان و نوجوانان تهران را به خود اختصاص داد.
کیارستمی در سینمای پس از انقلاب ایران پایهگذار سبکی جدیدی شد. فیلمهای او نه تنها در ایران علاقهمندان خود را یافت، بلکه خیلی زود شهرت کیارستمی جهانی شد و در سال ۱۹۹۷ جایزه نخل طلایی جشنواره کن به فیلم معروف او با نام "طعم گیلاس" رسید.
مروری بر جایگاه و آثار عباس کیارستمی • گفتوگو
کیارستمی در بسیاری از جشنوارههای فیلم در هیئت ژوری حضور داشته است. او در کارنامه خود تجربه داوری در جشنواره فیلم کن در سالهای ۱۹۹۳ و ۲۰۰۲ را دارد.
از دیگرسو سرپرستی داوران در بخش دوربین طلایی جشنواره فیلم کن در سال ۲۰۰۵ یکی دیگر از کارهای برجسته او محسوب میشود.
کارگردان نامآشنای ایرانی افزون بر این در جشنوارههای فیلم ونیز، لوکارنو، سنسباستین، سائوپائولو، کاپالبیو و کاستندورف نیز به عنوان داور و یا سرپرست داوران حضور داشته است.
دوباره در ایران...
روزنامه گاردین حدود پنج سال پیش عباس كيارستمی را یکی از ۴۰ کارگردان برتر معاصر دنیا معرفی کرد. دعوت از کیارستمی در جشنواره بینالمللی فیلم فجر در سال ۱۳۹۴ هم یکی از خبرهای داغ در رابطه با او در این اواخر بود. این جشنواره با فیلم "کپی برابر اصل" آغاز شد. این برای نخستین بار پس از سالها بود که فیلمی از او به صورت رسمی در ایران اکران میشد. کیارستمی هم در همین باره با ابراز تعجب گفته بود: «نمیدانم باید شاکی باشم یا سپاسگزار.»
کیارستمی پس از سالها توانست در این جشنواره کارگاههای آموزشی با جوانان علاقهمند به سینما برگزار کند. تجربهای که خود در مصاحبه با رسانهها از آن ابراز خوشنودی کرده بود.
کیارستمی حالا در سن ۷۵ سالگی آرام اما همچنان با پشتکار و شاید بیتفاوتتر از همیشه نسبت به نقدهایی که در مورد کارهایش مطرح است، فعالیتهای هنری خود را دنبال میکند.
با وجود همه انتقاداتی که به فعالیتهای عباس کیارستمی مطرح است اما نباید فراموش کرد که او جزو نادر کارگردانان ایرانی است که از سالها پیش نام ایران را در جامعه هنری بینالمللی مطرح کرده است