چالش‌های همتی؛ سکاندار جدید "کشتی طوفان‌زده" بانک مرکزی
۱۳۹۷ مرداد ۵, جمعه
در حالی که رئیس جدید بانک مرکزی کار خود را هنوز آغاز نکرده، کارشناسان و رسانه‌های داخلی ایران به بررسی چالش‌های پیش روی او پرداخته و درباره باید و نبایدهای مدیر جدید این نهاد اظهار نظر می‌کنند.
عبدالناصر همتی کار خود را به عنوان جانشین ولی‌الله سیف به طور رسمی از فردا، شنبه ششم مرداد ماه آغاز می‌کند و آن گونه که برخی کارشناسان می‌گویند "در این وضعیت بحرانی، سکان هدایت کشتی طوفان‌زده" بانک مرکزی را در دست می‌گیرد.
محمدرضا سبزعلیپور، رئیس مرکز تجارت جهانی ایران، رئیس پیشین بانک مرکزی را به "نداشتن استقلال واقعی و تبعیت بی چون و چرا از دستورات دولتی" متهم کرد و به خبرگزاری تسنیم گفت: «در اصل، سیف ویرانه‌ای را برای همتی به ارث گذاشته که خدا به داد رئیس کل جدید بانک مرکزی برسد.»
او بانک مرکزی را به کشتی طوفان‌زده‌ای تشبیه کرد که به گفته او بر اثر "بی‌تدبیری، اِعمال سیاست‌های غلط و سوء مدیریت" در چند سال گذشته، به گل نشسته است.
سبزعلیپور کنترل رشد سرسام‌آور بهای ارزهای خارجی، کنترل نقدینگی، افزایش ارزش پول ملی، نظارت بر عملکرد بانک‌ها و موسسه‌های اعتباری، سر و سامان دادن به میزان سود سپرده‌ها و تسهیلات و مقاومت در برابر فساد و رانت‌خواری را از مهم‌ترین اقدام‌هایی عنوان کرده که رئیس جدید بانک مرکزی باید در دستور کار قرار دهد.
رئیس مرکز تجارت جهانی ایران از رئیس دولت دوازدهم به شدت انتقاد می‌کند که به جای عزل سیف که "اقتصاد و سیستم پولی و ارزی کشور را به ورطه نابودی کشانده" از او قدردانی کرده است.
فشار به سیف به خاطر مقابله با فساد؟
حسن روحانی در نشست چهارشنبه، سوم مرداد هیئت دولت، ضمن معرفی رئیس جدید بانک مرکزی، از رئیس قبلی قدردانی کرد و در واکنش به افزایش انتقادها از او گفت: «علت اینکه برخی‌ها از دکتر سیف ناراحتی دارند، بخاطر مقابله ایشان با فساد است.»
اگر این سخنان درست باشد می‌تواند به معنای قدرت مخالفان مبارزه با فساد تلقی شود که توانسته‌اند رئیس مهم‌ترین نهاد سیاست‌گذاری پولی و مالی کشور را مجبور به کناره‌گیری کنند.
روحانی در عین حال به طور ضمنی ضعف و نارسایی در سیاست‌های مدیریت قبلی بانک مرکزی را تائید کرد و گفت: «امیدواریم با انتخاب تاکتیک‌ها و شیوه‌های مناسب، شاهد تحولات خوبی در مسایل ارزی، اقتصادی و بانکی باشیم.»
سیف نزدیک به پنج سال ریاست بانک مرکزی را بر عهده داشت. در این دوره و تا پائیز سال گذشته نوسان بهای ارزهای معتبر خارجی در بازار آزاد ایران تا حدود زیادی کنترل شده بود اما طی هفت ماه گذشته قیمت هر دلار آمریکا بیش از دو و نیم برابر افزایش یافته و در حال حاضر از مرز ده هزار تومان نیز گذشته است.
سیاست‌های نسنجیده ارزی
دولت و بانک مرکزی از ۲۱ فروردین ماه امسال دلار را تک‌نرخی و قیمت آن را ۴۲۰۰ تومان اعلام کردند. خبرگزاری مهر این سیاست‌ها را نسنجیده ارزیابی کرد و روز جمعه، پنجم مرداد در گزارشی نوشت: «اکنون نه شفافیتی وجود دارد و نه اینکه از شکل‌گیری رانت و فساد جلوگیری شده است و این درست اولین ضربه‌ای است که اقتصاد ایران از اجرای یک سیاست نسنجیده اقتصادی- ارزی متحمل شد.»
بنابر این گزارش، رئیس جدید بانک مرکزی باید برای رویارویی با چالش‌هایی که با آن روبروست به سیاست‌های پولی و ارزی توجه زیادی داشته باشد، جلوی معکوس شدن روند کاهش تورم را بگیرد و افزایش نقدینگی را مهار کند.
این خبرگزاری به نقل از فعالان اقتصادی "نبود تصویر روشن از وضعیت آینده بازارها و کاهش میل به تولید و سرمایه گذاری و تشدید التهاب و عدم تعادل در بازار ارز" را از دیگر چالش‌هایی توصیف کرده که مدیریت جدید بانک مرکزی باید برای مواجه با آنها خود را آماده کند.
خبرگزاری مهر در انتهای گزارش خود نوشته است: «در واقع بیش از هر چیز دیگری، عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی باید اعتماد و اطمینان را به جامعه برگردانده و سوداگری در بازار ارز را کاهش دهد.»
محمد حسینی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی شرایط کنونی را دوران "جنگ اقتصادی" خوانده و با تاکید بر این که در این موقعیت امکان آزمون و خطا وجود ندارد می‌گوید سیاست‌های ارزی جدید دولت از همان ابتدا نادرست و ناکارآمد بود و مدیریت جدید بانک مرکزی باید به سمت بازارهای متشکل پولی و مالی جهت‌گیری کند.
ناکافی بودن تغییر رئیس بانک مرکزی
محمد خوش چهره، استاد سابق اقتصاد دانشگاه تهران نیز پنجم مرداد به خبرگزاری فارس گفت: «سیاست‌ها و تصمیمات دولت نشان از عدم درک صحیح از مسائل کشور دارد، اگر نگرش اصلاح نشود، تغییر رئیس کل بانک مرکزی نمی‌تواند اثرگذار باشد.»
ناکافی بودن تغییر مدیرکل بانک مرکزی را کسان دیگری، از جمله محمدحسین فرهنگی، عضو کمیسیون ویژه تولید ملی مجلس نیز گوشزد کرده‌اند: «علاوه بر تغییر فرد باید در روش‌ها و نقاطی که در آنها ناکارآمدی هایی وجود دارد که منتج به وضعیت موجود سکه و ارز شده نیز باید تغییر کند.»
شماری از صاحب‌نظران معتقدند از آنجا که بانک مرکزی تنها نهاد تصمیم‌گیرنده در حوزه سیاست‌های مرتبط با مسائل بانکی و مالی نیست هرگونه تحولی در این زمینه مستلزم هماهنگی مجموع تیم اقتصادی دولت و بازنگری در سیاست‌هایی است که وضعیت کنونی ناشی از آنهاست.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
در این میان درخواست برای ترمیم کابینه و تغییر در تیم اقتصادی دولت از داخل و بیرون مجلس زیاد به گوش می‌رسد. با این حال مجتبی ذوالنوری، نماینده قم و عضو کمیسیون امنیت ملی پنجم مرداد به پایگاه خبری مجلس گفته که اگر "برنامه‌ها و اراده‌ها" تغییر نکند، نه تنها تغییر رئیس بانک مرکزی بلکه ترمیم کابینه نیز مشکلی را حل نخواهد کرد.
حسن روحانی در نشست روز چهارشنبه اعضای کابینه اعلام کرد که دولت در روند تلاش برای "خنثی سازی توطئه آمریکا" اگر لازم بداند نیروهای تازه نفسی را به مجموعه خود می‌افزاید و تغییر رئیس کل بانک مرکزی گامی در همین مسیر است.