وزارت اطلاعات ایران امروز ۱۵ بهمن ۹۷ اعلام کرد که سه باند قاچاق سوخت را در شهرستان‌های مرودشت، کازرون و لامرد استان فارس شناسایی و در این ارتباط ۱۵ نفر عضو اصلی این شبکه قاچاق را دستگیر کرده است.

بنا به گفته وزارت اطلاعات ایران این سه باند توانسته بودند در مدت فعالیت خود بیش از ۱۷ میلیون لیتر سوخت در قالب قاچاق و "عرضه خارج از شبکه" را جمع‌آوری و با همکاری "دلالان " از کشور خارج کنند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

رسانه‌های ایران گزارش کردند که متهمان توانستند با "سوء استفاده از سهمیه سوخت تعاونی‌های روستایی، حواله سوخت کوره‌های آجرپزی، خودروهای اسقاطی و تبانی با برخی از جایگاه‌های سوخت" این میزان سوخت را قاچاق کنند.

آمار رسمی از قاچاق سوخت در ایران اعلام نمی شود ولی برخی نمایندگان عضو کمیسیون انرژی مجلس ایران، میزان قاچاق سوخت از ایران به کشورهای همسایه را روزانه ۱۰ تا ۲۰ میلیون لیتر اعلام می‌کنند.

مرکز پژوهش‌های مجلس ایران نیز در اظهارنظرهای رسمی خود به همین ارقام اشاره می‌کند ولی تا کنون هیچ یک از مراجع رسمی، آمار و ارقام دقیقی منتشر نکرده است.

دوگانه قیمت ارز

افزایش نرخ ارز یکی از مهمترین انگیزه‌های قاچاق سوخت از ایران اعلام شده است ولی تاکنون هیچ یک از مقامات ایران درباره سود حاصل از تفاوت قیمت ارز و ارتباط آن با افزایش قاچاق سوخت سخن نگفته‌اند.

رسانه های داخلی طی ماه‌های گذشته گزارش گزارش کردند که بهای سوخت در کشورهای افغانستان، پاکستان و ترکیه به‌مراتب بیش از بهای این فرآورده‌ها در ایران است.

این تفاوت‌ها که آمار و ارقام رسمی از میزان آنها منتشر نشده، می‌تواند انگیزه قاچاقچیان سوخت از ایران باشد.

اتهام "روابط خصوصی" به‌جای ضوابط

انتشار گزارش‌های مختلف بر سر قاچاق سوخت از ایران برخی سازمان‌ها و نمایندگان مجلس و همچنین مسئولان را به واکنش وادار کرده است.

علی بختیار، عضو کمیسیون انرژی مجلس قاچاق سوخت را پدیده‌ای رو به "افزایش" دانست که به دلیل "مدیریت نادرست" شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی روند صعودی گرفته است.

این نماینده مجلس، شرکت نفت را متهم به کوتاهی در "کنترل، نظارت و ممانعت" از قاچاق سوخت کرد. به گفته او، شرکت نفت، فرآورده‌های نفتی را به مقدار کافی در اختیار کشاورزان و صاحبان ماشین‌آلات کشاورزی قرار نمی‌دهد.

در همین حال فریدون حسنوند، رییس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی از اختصاص سهمیه‌های سوخت برای واحدهایی در حوزه صنعت، معدن و کشاورزی خبر داد که به گفته او "وجود خارجی ندارند".

نمایندگان عضو کمیسیون انرژی همچنین از نوعی به گفته آنان "روابط خصوصی" و نبود تعامل میان جایگاه‌داران بخش‌های دولتی و خصوصی و مجموع نظام توزیع در حوزه‌های فرآورده‌های سوخت مایع و CNG خبر می‌دهند که باعث شده میزان قاچاق گازوئیل و بنزین "روز به روز" در حال افزایش باشد.

قاچاق سوخت؛ "از کجا و توسط چه کسانی"

نمایندگان منتقد و معترض به شیوه‌های عملکرد شرکت پالایش فرآورده‌های نفتی به خبرگزاری مجلس گفتند باید پرسید این ۲۰ میلیون لیتر سوخت قاچاق از "کجا، به وسیله چه کسانی و برای کدام مقصد" قاچاق می‌شود. آنها همچنین خواستار روشن شدن "پشت صحنه" قاچاقچیان سوخت و شیوه‌های این قاچاق شده‌اند.

رییس کمیسیون انرژی مجلس، مسیر تولید بنزین و سوخت را مشخص می داند و می پرسد: «آیا از مسیر ۴ پالایشگاه این اتفاق رخ می‌دهد یا از مسیر پالایشگاه تا جایگاه این اتفاق می‌افتد و یا پس از جایگاه ؟ از هر کدام از این مسیرها این اتفاق رخ دهد، آمار را زیر سوال می برد.»

شرکت پخش فرآورده‌های نفتی متهم به ایجاد منافعی برای افراد خاص و ناکارآمدی در اصلاح نظام توزیع سوخت شده است؛ اتهامی که آنها را رد کرده و گفته موفق شده با بیش از ۳۷ سامانه الکترونیکی فرآیند عرضه و تأمین سوخت مشتریان عمده و جزء را مکانیزه و با توسعه اتوماسیون اداری و "حذف افراد و واسطه‌ها"، امکان سوء استفاده را مسدود کند.

پیش از این برخی اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس نیز به ادعاهای دولت در مبارزه با قاچاق سوخت و کنترل قیمت‌ها انتقاد کردند و افزایش قاچاق سوخت را نگران‌کننده دانستند.

واردات دوباره بنزین از سال ۹۹

نگرانی از استمرار قاچاق سوخت تنها به فروش سوخت در خارج از مرزهای ایران منتهی نمی‌شود. رییس مرکز پژوهش‌های مجلس ایران به تازگی نسبت به تداوم قاچاق سوخت "هشدار" داده و گفته اگر قاچاق سوخت ادامه پیدا کند، ناچار به واردات بنزین خواهیم شد.

ایران از حدود هشت سال قبل اعلام کرد توانسته در تولید بنزین به خودکفایی برسد.

قاچاق بنزین از ایران باعث افزایش مصرف روزانه یک میلیون لیتر بنزین در داخل شده است. با ادامه این روند ایران از سال ۱۳۹۹ مجبور به واردات بنزین خواهد شد.