دوازدهمین همایش بین‌المللی رسانه‌ها به میزبانی "دویچه‌وله" روز دوشنبه ششم خرداد (۲۷ مه) کار خود را آغاز کرد و نشست‌ها و سخنرانی‌های آن در روز سه‌شنبه نیز ادامه خواهد داشت.

این همایش دو روزه با سخنان رئیس جمهوری آلمان، فرانک والتر اشتاین‌مایر، از طریق ارتباط ویدئویی و سخنرانی پتر لیمبورگ، مدیرکل دویچه‌وله، گشایش یافت. 

محور اصلی همایش سال ۲۰۱۹ "جابه‌جایی قدرت" انتخاب شده و ارتباط میان پوپولیسم (عوامگرایی)، رسانه و قدرت، و فراگیر شدن شبکه‌های اجتماعی که در آن اطلاعات نادرست به شکل گسترده و سریع انتشار می‌یابد از موضوع‌هایی است که شرکت‌کنندگان به آنها می‌پردازند.

به گزارش خبرگزاری آلمان، دموکراسی و آزادی رسانه‌ها، و خطراتی که این دو ارزش بنیادی به هم پیوسته را تهدید می‌کنند از جمله مفاهیمی بودند که در روز گشایش همایش بسیار تکرار شده‌اند.

رئیس جمهوری آلمان معتقد است قدرت‌های زیادی علیه آزادی رسانه‌ها بسیج و متحد شده‌اند و او به همین دلیل جانب روزنامه‌نگاران را می‌گیرد.

او می‌گوید آزادی رسانه‌ها در سرتاسر جهان و حتی در اتحادیه اروپا زیر فشار قرار گرفته و خرید روزنامه‌ها برای تحت کنترل گرفتن آنها یکی از نشانه‌های این وضعیت است.

به گفته اشتاین‌مایر این فقط سیاست‌مداران اقتدارگرا و دیکتاتورها نیستند که آزادی بیان و آزادی تبادل اندیشه را تهدید می‌کنند، بلکه بحث‌های سیاسی همچنین از جانب امکانات تکنیکی جدید نیز به مخاطره افتاده‌اند.

لحن خشن و بی‌رحمانه در شبکه‌های اجتماعی

اشتاین‌مایر با اشاره به گسترش پرشتاب شبکه‌های اجتماعی می‌گوید لحن پیام‌ها در این شبکه‌ها "خشن‌تر و در مواردی حتی بی‌رحمانه‌تر" شده که گاهی رسیدن به تفاهم را ناممکن می‌کند و این تحولی نگران‌کننده است.

رئیس جمهوری آلمان در بخش دیگری از پیام خود تاکید کرد که در حال حاضر درباره دیجیتالی شدن دموکراسی زیاد صحبت می‌شود اما در مورد دموکراتیزه شدن دنیای دیجیتالی چنین نیست. او افزود این که چند پلتفرم محدود کار اطلاع‌رسانی به تعداد زیادی از شهروندان را در اختیار بگیرند برای دموکراسی مطلوب نیست.

او ضمن تاکید بر ضرورت مقابله با محدود کردن رسانه‌ها و به خطر افتادن دموکراسی در اروپا از روزنامه‌نگاران خواست شهامت خود را حفظ کنند و درباره چیزهایی گزارش دهند که برای حاکمان ناخوشایند است.

هشدار درباره آینده دموکراسی در حالی مطرح می‌شود که بسیاری از کارشناسان مشارکت دور از انتظار شهروندان در انتخابات پارلمان اروپا را نشانه پویایی و شادابی تمایلات دموکراتیک در این قاره ارزیابی می‌کنند. مشارکت شهروندان آلمانی در این انتخابات بیشترین میزان مشارکت از ربع قرن پیش تا کنون بوده است. افزون بر این حضور جوانان نیز در پای صندوق‌های رای با مطالباتی چون حفاظت از محیط زیست چشمگیر بوده است.

اینترنت، پلتفرم انحصارگران؟

جارون لانیر، از پیشگامان آمریکایی دنیای دیجیتال که از سخنرانان روز نخست همایش بن بود، تحولات در این عرصه را چندان خوشایند و مایه دلگرمی نمی‌داند و در ابتدای سخنانش به خاطر پیامدهای "وحشتناک" این تحولات عذرخواهی کرد. او می‌گوید اینترنت قرار بود پلتفرمی برای همه باشد "اما ما در عوض پلتفرمی برای چند انحصارگر خلق کردیم".

او می‌گوید فیسبوک، گوگل و شرکاء مدام مردم را ناتوان‌تر کرده‌اند و این وضعیت به شکل‌گیری ارتباط‌هایی "کودکانه، خشم‌آلود و ترسناک" منجر شده که بیش از پیش بر فضای شبکه‌های مجازی چیره شده است.

لانیر که سال ۲۰۱۴ برنده جایزه صلح اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان آلمان شد به خوانندگان آثار و شنوندگان سخنرانی‌هایش توصیه کرد این شبکه‌های اجتماعی را ترک کنند. او می‌گوید برای اصلاح ساختار اینترنت به "مدل تجاری" جدیدی نیاز است که مطابق آن شرکت‌هایی مانند گوگل و فیسبوک مجبور شوند برای اطلاعاتی که از رسانه‌ها منتشر می‌کنند و مطالب کاربران هزینه بپردازند.

اصلاح قانون کپی‌رایت متناسب با دوران دیجیتال

کشورهای عضو اتحادیه اروپا دو ماه پیش (ششم فروردین/ ۲۶ مارس) برای به‌روز کردن قانون حمایت از حقوق معنوی پدیدآورندگان و ناشران آثار فرهنگی و هنری (کپی‌رایت) به طرح بازنگری در این قانون رای موافق دادند.

یکی از هدف‌های اصلاح قانون کپی‌رایت منطبق کردن آن با عصر دیجیتال و حمایت بهتر از حقوق ناشران، شبکه‌های رادیو و تلویزیونی و هنرمندان در جریان بازنشر آثارشان در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی عنوان می‌شود.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

بر پایه ماده ۱۱ طرح بازنگری، پلتفرم‌هایی مانند گوگل ملزم خواهند شد در صورت استفاده از بخشی از یک مطلب منتشر شده رسانه‌ها در فضای مجازی، حق تالیف بپردازند. برخی از ناشران نشریات در آلمان از جمله بنگاه انتشاراتی "آکسل اشپرینگر" از سال‌ها پیش علیه استفاده گوگل از متن‌های رسانه‌های اینترنتی این بنگاه در "گوگل نیوز" که از راه تبلیغات درآمد دارد مبارزه می‌کنند.

پوپولیست‌ها و شبکه‌های اجتماعی

سوءاستفاده اقتدارگرایان و سیاست‌مداران پوپولیست از رسانه‌هایی که تحت تسلط خود دارند و از شبکه‌های اجتماعی برای تثبیت موقعیت خود از بحث‌هایی است که از چند سال پیش با نگرانی‌های جدی دنبال می‌شود.

پتر لیمبورگ، مدیرکل دویچه‌وله، در سخنرانی خود در مراسم گشایش همایش رسانه‌ها، پوپولیسم را خطری بزرگ برای یک‌پارچگی اروپا خواند و تأکید کرد که برای سیاست‌مداران پوپولیست کنترل اطلاعات به ابزاری برای کسب قدرت تبدیل شده است. او تصریح کرد که آنها از رسانه‌های دولتی برای انتشار پیام‌هایشان و از شبکه‌های مجازی برای انتشار اطلاعات نادرست استفاده می‌کنند.

انتشار گسترده خبرهای جعلی و اطلاعات نادرست در شبکه‌های اجتماعی یکی از انتقادهایی است که به پلتفرم‌هایی نظیر فیسبوک وارد می‌شود.

فیسبوک انتقادها و اتهام‌ها در این زمینه را ناموجه می‌داند و ادعا می‌کند که این شرکت با جدیت علیه نفرت‌پراکنی و انتشار خبر جعلی در این شبکه اجتماعی اقدام می‌کند و روزی یک میلیون از این گونه پست‌ها را حذف کرده است.

در سال‌های اخیر گزارش‌های زیادی درباره تلاش‌های سازمان یافته برای تاثیرگذاری بر نتیجه انتخابات در کشورهای گوناگون از طریق سوءاستفاده از شبکه‌های اجتماعی و پخش گسترده خبرهای جعلی منتشر شده است که در مواردی نیز "موفقیت‌آمیز" بوده‌اند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

بر همین اساس کمیسیون اتحادیه اروپا در آستانه انتخابات پارلمان اروپا شبکه‌های اجتماعی پرکاربر را موظف کرد کنترل بیشتری بر محتوای تبلیغات سیاسی، به ویژه اخبار جعلی و نادرست اعمال کنند که با هدف تاثیرگذاری بر این انتخابات منتشر می‌شوند.

بر پایه این تصمیم شبکه‌های اجتماعی، مانند فیسبوک، اینستاگرام و توییتر موظف شده‌اند از فعالیت خود برای مقابله با اقداماتی نظیر انتشار اخبار جعلی یا مطالبی که با هدف تاثیرگذاری غیرقانونی بر نتیجه انتخابات انجام می‌شوند، گزارش دهند.