برای اولین بار دادگاه اداری شهر برلین با رای خود دولت آلمان را مسئول بازگرداندن افراد خانواده یک عضو آلمانی داعش از سوریه به این کشور کرد. بر اساس تصمیم دادگاه وزارت خارجه آلمان باید بدون فوت وقت هویت سه کودک در اردوگاه الحوال در سوریه را شناسایی کند و آنها را همراه با مادر‌شان به آلمان بازگرداند.

در اردوگاه‌های نیروهای کرد در سوریه، از جمله در الحوال ده‌ها عضو آلمانی داعش بسر می‌برند. شرایط بهداشتی و زندگی در اردوگاه الحوال بسیار وخیم توصیف شده است. شمار این افراد با همسران و فرزندان‌شان سه رقمی است. حکم دادگاه شامل حال یک مادر و سه فرزند او از ایالت نیدرزاکسن آلمان شده است. دادگاه در رای خود به قانون "مسئولیت حمایت دولت" از شهروندان خود استناد کرده است.

کودکان آری، مادر نه

وزارت خارجه آلمان در واکنش به این حکم گفته که حاضر است به سرعت این سه کودک هشت، هفت و دو ساله را برگرداند اما هیچ مسئولیتی در قبال کمک به مادر آنها برای بازگشت به آلمان ندارد. دولت آلمان نگران است که این افراد امنیت شهروندان را به خطر بیندازند. آلمان می‌گوید اعضای داعش اعم از زن و مرد خطرناک هستند.

دادگاه پاسخ به این نکته را باز گذاشته است که آیا اتباع بزرگ‌سال عضو داعش بر اساس اصول قانون می‌توانند از حمایت دولت آلمان برای بازگشت به این کشور برخوردار شوند. هم‌چنین دست وزارت خارجه برای تصمیم‌گیری مستقل در این زمینه را تا حدودی باز گذاشته است. اما دراین مورد خاص، از آنجا که بازگرداندن کودکان بدون مادرشان امکان‌پذیر نیست، دادگاه رای داده که مادر هم حتما باید به آلمان بازگردانده شود.

دادگاه گفته است که بازگرداندن کودکان بدون مادرشان به شدت غیرمسئولانه و غیرقابل قبول است و می‌تواند پیامدهای منفی زیادی برای آنها داشته باشد. کلادویا دانچکه، مدیر مرکز مشاوره "حیات دویچلند" (Hayat Deutschland) که به این گروه از خانواده‌ها مشورت می‌دهد، این تصمیم دادگاه را یک تحول مهم می‌داند. او به رسانه‌های آلمان گفته است: «بالاخره حکمی صادر شد که از سوی دادگاه است و دولت را موظف می‌کند که نه فقط کودکان که مادر را هم بازگردانند.»

با این حال وزارت خارجه گفته است که حکم صادره شده از دادرسی اولیه هنوز باید برای اجرایی شدن آن قطعیت یابد. در دولت آلمان نگاه‌های انتقادی به این سیاست زیاد است. شکایت‌های بیشتری از سوی خانواده‌های داعش و وابستگاه آنها در جریان است و احتمالا وزارت خارجه باید منتظر احکام بیشتری در همین راستا از سوی دادگاه باشد. با وجود بحث‌ها میان وزارتخانه‌های مختلف آلمان در این باره هنوز سیاست واحدی در این زمینه میان آنها وجود ندارد.

حتی در میان سازمان‌های امنیتی و اطلاعاتی آلمان نیز درباره بازگردان خانواده اعضای داعش اختلاف نظر هست و برخی از تعلل وزارت خارجه در بازگرداندن اعضای خانواده‌های داعش، بویژه کودکان انتقاد می‌کنند.