بار دیگر مال‌باختگانی شکایت می‌کنند که "فریب" موسسه‌ای کلاهبردار را خورد‌ه‌اند. این بار قرعه به نام کسانی افتاده است که وارد معامله اینترنتی برای خرید و فروش طلا و جواهرات با سکه ثامن شده‌اند. شرکتی که از "نماد اعتماد" و "نماد وزارت ارشاد" نیز برخوردار بود. کمی قبل از اعلام ورشکستگی از سوی این شرکت، "نماد  اعتماد الکترونیکی کسب و کارهای اینترنتی" صفحه مربوط به سایت سکه ثامن را مسدود کرد و از همان‌جا نگرانی سرمایه‌گذاران دراین شرکت هم شدت گرفت. 

شرکت‌هایی که با دست غیب مجوز می‌گیرند

شرکت ثامن روز سه‌شنبه ۲۷ شهریور در اطلاعیه‌ای رسمی اعلام ورشکستگی کرد. به دنبال انتشار این اطلاعیه خبرهایی مبنی بر مسدود شدن این موسسه و ممنوع‌الخروج شدن فرهاد زاهدی‌فر، مدیر آن منتشر شد. سکه ثامن علت ورشکستگی را اینگونه توضیح داد:

«بنا به استفاده کاربران و تریدرها از ربات‌های غیر مجاز و همچنین کارمند ثامن که به نام شوهر خود معامله می‌کرد به مبلغ ۵۰۰ میلیون تومان و سودهای غیر متعارف کاربران که به وسیله ربات‌ها و اتو رفرش استفاده شده است، به اطلاع می‌رساند سکه ثامن ورشکستگی خود را اعلام می‌نماید و از امروز فقط کاربران می‌توانند پول‌های خود را بدون دریافت سودهای غیر متعارف ثبت و درخواست نمایند».

ولی ظاهرا نه دریافت پولی در کار بوده و نه به کسی پاسخی داده شده است. مشرق نیوز از قول برخی کاربران نوشت که معامله‌ای انجام نمی‌شود و «درخواست واریز وجه سایت هم بسته شده است. مسئولین شرکت هیچ تلفنی را جواب نمی دهند.» مشرق نیوز هم‌چنین از عده‌ای از خریداران خبر داده که به دفاتر شرکت ثامن در تبریز و تهران مراجعه کرده‌اند ولی به ‌آنها گفته شده که این دفاتر بسته‌اند.

به دنبال این اطلاعیه آیت‌ محمدولی، رئیس اتحادیه طلا و جواهر از پلمب سکه ثامن توسط اداره نظارت بر اماکن خبر داد و به "تجارت نیوز" گفت: «از حدود دو ماه قبل در اخطارهایی از سوی اتحادیه طلا و جواهر درباره قطع فعالیت این شرکت،​ تذکرهایی داده شد که با توجه به ادامه دار شدن فعالیت این واحد دستور پلمپ آن صادر شده است.» به گفته او فعالیت این شرکت مطابق قوانین و چارچوب‌های اتحادیه نبوده و با توجه به نبود زیرساخت‌های لازم دست به خرید وفروش طلا در فضای مجازی می‌زدند.

علیرضا صلواتی، کارشناس اقتصاد مقیم لندن به دویچه‌وله فارسی می‌گوید: «خرید و فروش آنلاین سکه و طلا به امکانات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری احتیاج دارد که کشور از آنها محروم است و سامانه‌های آنلاین هم مثل سامانه‌های حقیقی بازار همواره در معرض خطر سارقین هستند.»

تارنمای شرکت بازرگانی آریو پرگاس آیلین دو سال پیش فعال شد و نام سکه ثامن بر خود گذاشت. به گفته رئیس اتحادیه طلا و جواهر ایران این شرکت از ابتدا هیچگونه مجوزی برای فعالیت نداشته است. اگر چنین است چرا بانک مرکزی و وزارت ارتباطات وارد صحنه نشدند و آگاهی‌رسانی نکردند؟ چرا خبرگزاری‌های رسمی وابسته به نهادهای قدرت سکه ثامن را به عنوان شرکتی"امن" به مردم توصیه کردند؟

به گفته علیرضا صلواتی: «با نگاه به برخی از مجوزها متوجه می‌شوید که مجوز صادر شده برای موسسات مالی اعتباری معتبر و این‌گونه موسسات، اگرچه با یکدیگر انطباق کامل ندارند، اما شباهت زیادی به هم دارند و این محملی برای تخلف و کلاه‌برداری وسیع می‌شود. در عین حال وزارت صنعت بارها ثابت کرده است که یا جزئی از همان فساد سیستماتیک شده و یا حداقل توانایی برخورد با متخلفین را ندارد».

کلاه‌برداری‌ها ظاهرا به همین‌جا ختم نشده است. فردای روزی که سکه ثامن اعلام ورشکستگی کرد، سرهنگ رامین پاشایی به ایرنا گفت: «افراد سودجو و فرصت طلب با سوء استفاده از وضعیت پیش آمده در مورد شرکت ثامن با تبلیغات گسترده در سایت ها، کانال ها و شبکه های اجتماعی از مالباختگان خواسته اند تا با دریافت مبالغ به صورت نقدی بر اساس روابط و تعاملات با مدیریت شرکت یاد شده می‌توانند وجوهات خود را دریافت کنند». به گفته او هدف این افراد «کلاهبرداری ثانویه از مالباختگان بوده و با توجه به پیگیری پلیس فتا در خصوص این شرکت سرنخ هایی به دست آمده است.»

"بزرگ‌ترین"، "به روز ترین" و "امن" ترین؟

با انتشار اخبار روزهای اخیر درباره سکه ثامن این سوال مطرح می‌شود که چرا مردم علیرغم تجربه پرونده‌های مشابه مانند ثامن‌الحجج بازهم به چنین موسساتی اعتماد می‌کنند؟ نقش خبرگزاری‌های رسمی مانند خبرگزاری فارس در ایجاد این اعتماد تا چه اندازه بوده است؟ خبرگزاری فارس از شرکت تجارت الترونیکی سکه ثامن به عنوان یکی از "امن"ترین‌ها نام برده بود.

فارس در خردادماه امسال در گزارشی نوشته بود: « مرکز سکه و طلای ثامن بعنوان بزرگترین و به روزترین مرکز خرید و فروش آنلاین طلا در ایران شناخته شده است. سرمایه‌گذاران می‌توانند بدون هیچ گونه نگرانی نسبت به سرمایه گذاری در این مرکز اقدام کنند. زیرا این مرکز فعالیت خود را با مجوزهای معتبر و رسمی از جمله پروانه کسب و پروانه کسب الکترونیکی و نماد اعتماد الکترونیکی و نماد ثبت در رسانه‌های دیجیتال آغاز کرده است ودارای گواهی اس اس ال جهت امنیت کاربران است. همچنین طلای ثامن دارای تندیس مدیریت عملکرد در سنجش جهانی در زمینه طلا و جواهر و سنگ‌های زینتی می‌باشد.»

علیرضا صلواتی به پرونده موسسه ثامن‌الحجج اشاره می‌کند و به دویچه‌وله می‌گوید: «درست است که این دو موسسه فقط تشابه نامی دارند و دو مجموعه‌ی کاملا متفاوت هستند، ولی هردو یک مخرج مشترک دارند و آن حامیان قدرتمندی است که در بدنه‌ حاکمیت بخصوص در لایه سخت حاکمیت یا همان دولت در سایه دارند.»

این همه در شرایطی رخ می‌دهد که هنوز پرونده سوءاستفاده موسسات غیرمجاز در نظام پولی ایران باز است و نزدیک به سه میلیون نفر که به دریافت سودهای بالا دل خوش کرده بودند، پس‌اندازهای خود را از دست دادند و بانک مرکزی نیز برای این که در شرایط بحران اقتصادی و اجتماعی اوضاع بدتر نشود، تامین ۲۰ هزار میلیارد تومان خط اعتباری را بر عهده گرفت.

پس از انتشار خبر ورشکستگی سکه ثامن شبکه‌های اجتماعی پر شد از انتقاد به آن دسته که درس عبرت از کلاه‌برداری‌های سابق نگرفته‌اند و باز به دام همان "فاسدان" افتادند. 

به باور علیرضا صلواتی علت روی ‌آوردن مردم به این گونه شرکت‌ها آشفتگی اقتصادی در بازار کسب و کار ایران است. او می‌گوید: «زمانیکه نقدینگی در جامعه بالاست، امکان کسب و کار سالم وجود ندارد و فساد سیستماتیک بسیار ریشه‌دار شده مردم نگران از دست دادن ارزش دارایی‌های خود می‌شوند. همین نگرانی راه را برای عوام‌فریبی و کلاه‌برداری باز می‌کند.»