رئیس جمهوری آمریکا هشتم ماه مه سال جاری میلادی (۲۰۱۸) فرمان اجرایی خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای با ایران و برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را امضا کرد. در پی این اقدام وزارت خزانه‌داری آمریکا اعلام کرد که تحریم‌های لغو یا تعلیق شده این کشور علیه جمهوری اسلامی، در دو دوره ۹۰ و ۱۸۰ روزه اعمال خواهد شد.

مرحله اول تحریم‌های اقتصادی و مالی آمریکا علیه ایران بامداد روز سه‌شنبه ١٦ مرداد (٧ اوت) به اجرا درآمد. این مرحله از بازگشت تحریم‌ها شامل تحریم مبادلات دلاری و ریالی، معامله بین‌المللی طلا و سایر فلزات گرانبها، تحریم صنایع خودروسازی ایران و تحریم تامین قطعات و خرید و فروش هواپیماهای مسافربری این کشور بود.

تحریم‌های مرحله دوم اقتصادی ایالات متحده آمریکا علیه ایران از فردا دوشنبه ۱۴ آبان (۵ نوامبر) اجرایی می‌شوند. این تحریم‌ها شامل دو عرصه مهم صادرات نفت و گاز و قطع پیوند ایران با شریان‌های مالی بین‌المللی هستند.

آمریکا با این تحریم‌ها شرکت‌های بزرگ اروپایی را بر سر دوراهی قرار داده که اگر با ایران ارتباط‌های تجاری خود را حفظ کنند، به بازار آمریکا راهی نخواهند داشت. چه شرکت‌هایی رابطه خود با ایران را قطع می‌کنند و چه شرکت‌هایی خطر می‌کنند و روابط خود با ایران را حفظ خواهند کرد؟

شرکت‌های خودروسازی

تحریم شرکت‌های خودروسازی در مرحله نخستِ تحریم‌های آمریکا، این شرکت‌ها را به شدت زیر فشار قرار داد. شرکت خودروسازی دایملر بنز اعلام کرد که فعالیت‌های خود در ایران را "تا اطلاع بعدی" به کلی قطع می‌کند. 

شرکت خودروسازی دایملر بنز در سال ۲۰۱۶ میلادی پس از تایید برجام و پایان یافتن تحریم‌های ایران اعلام کرده بود که انواع کامیون ساخت این شرکت را در اختیار ایران قرار خواهد داد و ایران می‌تواند کامیون‌های این شرکت را خریداری کند.

اما شرکت خودروسازی فولکس واگن هنوز خروج خود از بازار ایران را به طور رسمی اعلام نکرده است. این شرکت در ماه سپتامبر سال ۲۰۱۸ اعلام کرد که به همه قراردادهای ملی و جهانی و همچنین برنامه‌های صادراتی خود پایبند خواهد ماند.

بیانیه شرکت خودروسازی فولکس واگن در حالی منتشر شد که ریچارد گرنل، سفیر آمریکا در آلمان، پیشتر اعلام کرده بود که این شرکت به خاطر تحریم‌های ایران از بازار این کشور خارج می‌شود.

شرکت خودروسازی "رنو" و "پی‌اس‌ای" فرانسه که نیمی از خودروهای خود را در ایران تولید می‌کنند، برخوردهای متفاوتی با تحریم‌های آمریکا داشته‌اند. درحالیکه شرکت خودروسازی "پی‌اس‌ای" فعالیت‌های خود در ایران را قطع کرده است، شرکت خودروسازی "رنو" با تولیدی کمتر همچنان در بازار ایران باقی مانده و به تولید ادامه می‌دهد.

هوانوردی

با پایان تحریم‌های ایران قراردادهای بسیاری میان ایران و شرکت‌های سازنده هواپیما بسته شدند. قرار بود شرکت ایرباس به تنهایی ۱۰۰ هواپیمای مسافربری به ایران بفروشد. اما پایان رابطه با بازار ایران برای شرکت ایرباس که باید بیش از هفت هزار هواپیما در سراسر جهان تحویل دهد، چندان موضوع نگران‌کننده‌ای نیست.

کمی پیش از شروع مرحله نخست تحریم‌ها در ماه اوت سال جاری میلادی (۲۰۱۸) شرکت هواپیماسازی فرانسوی - ایتالیایی ای‌تی‌آر (ATR) پنج فروند هواپیمای جدید به ایران تحویل داد.

انرژی

توتال، شرکت نفت و گاز فرانسه، در ماه اوت سال جاری میلادی (۲۰۱۸) اعلام کرد که از بازار ایران خارج می‌شود. خروج توتال از بازار ایران در حالی بود که این شرکت از سال ۲۰۱۵ حدود ۱۰۰ میلیون دلار برای استخراج گاز در ایران سرمایه‌گذاری کرده بود.

گرچه شرکت زیمنس به فعالیت‌های خود در ایران پایان داده، اما انی (Eni)، بزرگ‌ترین شرکت نفت و گاز ایتالیا، تاکنون به قرارداد خرید ماهانه دو میلیون بشکه نفت خام از ایران پایبند بوده است.

راه‌آهن و کشتی‌سازی

صنایع ایتالیا از تحریم‌های ایران توسط آمریکا بیشترین ضررها را خواهد دید. شرکت راه‌آهن دولتی ایتالیا در ماه ژوئیه سال گذشته میلادی (۲۰۱۷) به برنامه توسعه سیستم حمل‌ و‌ نقل ریلی ایران پیوست و قرارداد خط‌ آهن سریع‌السیر میان قم و اراک را امضا کرد.

قراردادهای دیگری نیز میان شرکت کشتی‌سازی "فینکانتیری" ایتالیا و دولت ایران بسته شده‌اند. ایتالیا در سال ۲۰۱۷ با مجموع یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون یورو صادرات به ایران بزرگ‌ترین کشور اروپایی بود که با ایران روابط تجاری برقرار کرده بود.

داروسازی

تجارت دارو با ایران به طور مستقیم در تحریم‌ها جایی ندارد، اما برای شرکت‌هایی که در رابطه با دارو با ایران در ارتباط هستند، مشکل خواهد بود که هزینه فروش داروهای خود را از راه بانکی از این کشور دریافت کنند.

اما شرکت داروسازی "سانوفی" فرانسه در نظر دارد به رغم مشکلات مالی موجود همچنان به روابط اقتصادی خود با ایران ادامه دهد.

بانکداری

تمامی بانک‌های اروپایی‌ای که از روز دوشنبه ۱۴ آبان (۵ نوامبر) به تراکنش‌های خود با بانک‌های ایران ادامه دهند، نمی‌توانند با بانک‌های آمریکا در ارتباط قرار گیرند. به همین دلیل بیشتر بانک‌های اروپایی روابط خود با ایران را پایان داده‌اند.

گردشگری

صنعت گردشگری نیز به خاطر سخت شدن شرایط پرداخت بانکی به طور غیرمستقیم شامل تحریم‌های آمریکا علیه ایران می‌شود. شرکت هواپیمایی "بریتیش ایرویز" و "ایرفرانس" در ماه سپتامبر سال جاری میلادی (۲۰۱۸) پروازهای خود به ایران را پایان دادند.

شرکت‌های هواپیمایی "لوفت هانزا" و "آلیتالیا" اما اعلام کرده‌اند که پروازهای خود به تهران را همچنان ادامه خواهند داد.