«این نخستین باری است که خاموشی مطلق را می‌بینم. تجربه منحصر به فردی است». این سخنان سمیر مدنی از مؤسسه تخصصی tankertracker در استکهلم سوئد است که ترافیک نفتکش‌ها در سراسر دنیا را دنبال می‌کند. اشاره او به روشی است که ایران از روزهای پایانی اکتبر (هفته گذشته) برای دورزدن تحریم‌های نفتی آمریکا در پیش گرفته است. این کشور به یکباره فرستنده‌های نفتکش‌های خود را خاموش کرده تا آنها را از چشم رادارها پنهان نگهدارد.

دور جدید تحریم‌ها که حوزه نفت و انرژی و حوزه مالی ایران را هدف گرفته‌اند، از ۱۳ آبان (۴ اکتبر – به وقت آمریکا) آغاز شده است.

ایران با وجود خاموش‌کردن فرستنده‌ها نمی‌تواند نفتکش‌های خود را به صورت کامل از نگاه‌ها پنهان کند. رهگیری نفتکش‌های ایران حال تنها به صورت دستی و به کمک تصاویر ماهواره‌ای ممکن است. لیزا وارد از مؤسسه tankertracker می‌گوید: «ایران ۳۰ کشتی در منطقه خلیج فارس دارد. رهگیری آنها در ۱۰ روز گذشته برای ما به یک چالش تبدیل شده بود. اما ما آنها را چشمی دنبال می‌کنیم.»

ایران در دور پیشین تحریم‌ها هم از خاموش‌کردن فرستنده نفتکش‌های خود برای پنهان‌نگهداشتن مشتریان و معاملات نفتی خود استفاده می‌کرد. این در حالی است که مطابق قوانین بین‌المللی، کشتی‌ها موظف‌اند در حال حرکت سیستم ردیابی خود را روشن نگهدارند.

پس از برخورد نفتکش سانچی ایران با کشتی باری چینی در آبهای چین هم این پرسش مطرح شد که آیا فرستنده این کشتی‌ها روشن بوده و به درستی کار می‌کرده است.

انبارکردن روی آب یا "ارسال به چین"

یکی دیگر از روش‌هایی که ایران از آن پیش از برجام هم برای دورزدن تحریم‌ها استفاده می‌کرد، انبارکردن نفت در نفتکش‌های غول‌پیکر و استقرار آنها در سواحل خود است.

برکی تامسون، یکی از کارشناسان مؤسسه tankertracker در این باره می‌گوید: «وقتی یک خریدار پیدا شود که سریع می‌خواهد معامله کند، محموله آماده است. وقتی نفتکش کوچکتری می‌آید، می‌توان نفت را سریع کشتی به کشتی کرد.»

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

ایران به این روش ۱۱ میلیون بشکه نفت را در شش فروند نفتکش خود در خلیج فارس انبار کرده است.

حدود ۱۰ روز پیش (۲۵ اکتبر) رئیس شرکت نفت و گاز "روس‌نفت" روسیه گفته بود که ایران قصد دارد در ماه اکتبر و نوامبر ۲۰۱۸ (ماه گذشته و جاری) در مجموع بیش از ۲۰ میلیون بشکه نفت با تانکر به بندر دالیان چین بفرستد.

ایگور سچین گفته بود که سیاست‌های تحریمی ایالات متحده ممکن است بازار جهانی نفت را از تعادل خارج کند؛ موضوعی که او می‌گوید می‌تواند بهای نفت را به شدت افزایش دهد و بر رشد اقتصادی جهان تأثیر منفی بگذارد. از نظر سچین این خطر وجود دارد که کشورهای عضو اوپک ظرفیت کافی برای جبران کاهش فروش نفت ایران را نداشته باشند.

روسیه که در اوپک نیست و عربستان به عنوان بزرگترین تولیدکننده نفت جهان پیشتر اعلام کرده بودند که می‌توانند با افزایش تولید نیاز بازار را تأمین کنند.

صادراتی که همین حالا هم کاهش چشمگیری یافته است

ایران بارها تأکید کرده که تلاش آمریکا برای به صفر رسانده صادرات نفتی جمهوری اسلامی در عمل نتیجه‌بخش نخواهد بود. اعداد و ارقام قابل اتکایی درباره میزان صادرات نفت ایران در دست نیست. اما آنچه مسلم است این‌که صادرات نفت این کشور همین حالا هم با کاهش چشمگیری روبه‌رو شده است.

وزیر خارجه آمریکا در گفت‌وگویی تلویزیونی تحریم‌ها علیه ایران را موفق دانسته و اعلام کرده که بیش از یک میلیون بشکه از صادرات نفت ایران کاسته شده است.

از سوی دیگر، مستثنی‌شدن برخی کشورها از تحریم‌ها بر ادامه صادرات نفتی ایران بی‌اثر نیست.