شیوع ختنه یا ناقص‌سازی جنسی زنان در ایران رو به کاهش است. کامیل احمدی، مردم‌شناس و نویسنده کتاب "به نام سنت"، می‌گوید هنوز ۵۰ درصد دختران جزایر هرمزگان ختنه می‌شوند و هیچ متولی مشخصی برای مقابله با این معضل وجود ندارد.
ختنه زنان هنوز در استان هرمزگان رایج استعکس: Feministschool
تبلیغات
بیشترین شیوع ختنه زنان در ایران در مناطق جنوبی استان هرمزگان، به ویژه در جزایر قشم و هرمز، گزارش شده است. کامیل احمدی، مردم‌شناس و پژوهشگر مسائل فرهنگی که مدیر یک پژوهش ده ساله در مورد شیوع ختنه در ایران بوده است، می‌گوید این سنت در برخی از این مناطق از بین رفته اما در برخی مناطق مانند جزایر استان هرمزگان، هنوز رایج است.
پژوهشی که با مدیریت کامیل احمدی از سال ۱۳۸۴ تا سال ۱۳۹۴ صورت گرفت، از شیوع ختنه یا ناقص‌سازی جنسی زنان در چهار استان ایران خبر می‌داد. براساس یافته‌های این تحقیق، در هرمزگان، کرمانشاه، کردستان و آذربایجان غربی زنان ختنه می‌شدند.
کامیل احمدی که بعد از این پژوهش کتاب "به نام سنت" را در مورد ختنه زنان نوشت، حال در گفتگو با برنا، خبرگزاری وزارت ورزش و جوانان، گفته است که به دلیل آگاهی و آموزش درصد چشمگیری از میزان ختنه زنان کاسته شده است.
او معتقد است در مناطقی که فعالان حقوق زنان هم دخالت نداشتند به دلیل تغییر نگرش نسل جوان به سنت ختنه، افزایش مهاجرت از روستاها به شهرها و فوت دایه‌هایی که ختنه می‌کردند آمار ختنه زنان کاهش یافته است.
کامیل احمدی با این حال از شیوع ۵۰ درصدی ختنه زنان در جزایر جنوبی استان هرمزگان خبر داده است. از میان این جزایر او به قشم و هرمز اشاره کرده که بالاترین آمار ناقص‌سازی جنسی زنان را دارند. احمدی تصریح کرده که در ابتدای فعالیت او آمار ختنه زنان در این مناطقه ۸۱ درصد بوده اما حال به ۵۰ درصد کاهش پیدا کرده است.
به گفته کامیل احمدی رابطه مستقیمی میان ختنه دختربچه‌ها و کودک‌همسری وجود دارد. او به خبرگزاری برنا گفته است: «در مناطقی که ختنه دختربچه‌ها رایج است ازدواج دختربچه ها نیز بسیار شایع است. اغلب این مناطق که روستایى هستند، از فقر اقتصادى و فرهنگى نیز رنج مى‌برند. برای کاهش میل جنسی دختر و اینکه او بعد از رسیدن به سن بلوغ وارد رابطه جنسی خارج از ازدواج نشود او را ختنه می کنند و دقیقا به همین علت نیز دختربچه را وادار به ازدواج زودهنگام می کنند که این موضوع نشان می‌دهد مردم این مناطق به ارتباط خارج از چارچوب ازدواج تعصب نشان می‌دهند.»
این مردم‌شناس تأکید کرده که مسئولان از این موضوع مطلع هستند. او گفته است که فعالان حقوق زنان مدت‌ها در این زمینه کارگاه های آموزشی در مراکز، دانشگاها و گاهی در استانداری‌های شهرستان‌های مربوطه برگزار کردند و گزارش لازم را هم به مسئولان دادند.
به گفته کامیل احمدی برخی نهادها، به ویژه مرجع ملی حقوق کودک در قوه قضائیه و امور زنان و خانواده ریاست جمهوری "قول‌هایی در این زمینه دادند که هرگز به اجرا درنیامد".
او به خبرگزاری وزارت ورزش و جوانان گفته است: «امور بانوان ریاست جمهوری مدت‌ها دنبال این موضوع بود که برای مقابله با ختنه زنان در مناطقی که این عمل انجام می‌شود به صورت آزمایشی طرحی را انجام داده و برای آن بودجه‌گذاری کند، که اینکار انجام نشد، همچنین درخواست کردیم که در لایحه تامین امنیت زنان حداقل یک پاراگراف به این موضوع اختصاص داده شود که همچنان از سرنوشت آن بی‌اطلاع هستیم.»
تیغ بی‌رحم سنت بر واژن زنان
فرهنگ و سنت‌ها به ویژه در مناطق روستایی هنوز هم در ناقص‌سازی واژن یا آلت تناسلی دختران (ختنه دختران) نقش دارند. ششم فوریه روز جهانی منع ناقص‌سازی آلت تناسلی زنان است. گزارش تصویری را ببینید:
عکس: Reuters/S. Modola
با این تیغ قسمتی از آلت تناسلی چهار دختربچه به حکم سنت در قوم پوکوت کنیا بریده شد. بعد از این، دختران دیگر بالغ محسوب می‌شوند. گرچه در بسیاری از کشورهای جهان ناقص‌سازی آلت تناسلی (ختنه) دختران ممنوع است، اما این کار در مناطق روستایی همچنان صورت می‌گیرد. روز چهارشنبه۶ فوریه روز جهانی منع ناقص‌سازی آلت تناسلی زنان است.
عکس: Reuters/S. Modola
سازمان بهداشت جهانی مثله کردن آلت تناسلی زنان را به سه نوع تقسیم‌بندی کرده است. نوع اول: برداشتن کلی یا جزئی کلیتوریس و یا غلفه است (کلیتوریدکتومی). نوع دوم: برداشتن کلی یا جزئی کلیتوریس و لب‌های کوچک واژن. نوع سوم: قطع کردن لب‌های بزرگ و کوچک آلت تناسلی و تنگ کردن مجرا.
منشاء تاریخی اولیه قطع آلت تناسلی را، در دره رود نیل در مصر باستان می‌دانند. گمان بر این است که این رسم بعدها به دیگر نواحی گسترش یافته است. قدیمی‌ترین شاهد موجود، مومیایی‌هایی هستند که به ۲۰۰ سال قبل از میلاد باز می‌گردند و آثار قطع کلیتوریس در آنها پیداست. مورخ یونانی هرودوتس وجود این رسم را در بین مصریان در قرن پنجم پیش از میلاد گزارش کرده است.
عکس: picture-alliance/dpa
باورهای گوناگونی باعث ادامه سنت ناقص سازی آلت تناسلی دختران می‌شود ازجمله: باور جنسی (برای کنترل میل جنسی زنان) باور اجتماعی (ورود دختران به مرحله زنانگی) باورهای بهداشتی (باور به اینکه آلت تناسلی زنانه کثیف یا زشت است. در کردستان عراق از دست زنی که ختنه نشده باشد غذا نمی‌خورند و آن غذا را پاک نمی‌دانند) سلامتی (باور به اینکه قدرت باروری زن را بالا می‌برد) و بالاخره باورهای مذهبی.
عکس: picture-alliance/dpa
سنت "ختنه" زنان در یهودیت وجود ندارد، اما در میان جامعه اقلیت یهودی اتیوپیایی این عمل انجام می‌شود. این سنت در مسیحیت نیز یافت نمی‌شود اما قبطی‌های مصر، پیرو این رسم هستند.از اسلام هم برای توجیه این سنت استفاده شده و بیشتر در بین مسلمانانی دیده می‌شود که در محل زندگی آنها این رسم به عنوان سنتی محلی از قبل وجود داشته و پس از ورود اسلام توسط فقیهان محلی توجیه شده و به‌عنوان سنتی اسلامی درآمده‌است.
عکس: Reuters/S. Modola
در ۲۸ کشور آفریقا، شبه جزیره عربستان و بخش‌هایی از آسیا آلت تناسلی دختران را ناقص می‌کنند. قدرت سنت‌ها آنقدر بالا است که حتی دختران خانواده‌های مهاجر به اروپا نیز با خطر ناقص‌سازی آلت تناسلی روبرو هستند.
عکس: Reuters/S. Modola
این چهار دختر در انتظار "ختنه شدن" هستند. در کشور آفریقایی کنیا از سال ۲۰۱۱ ناقص‌سازی آلت تناسلی دختران ممنوع اعلام شده است. به گزارش یونیسف (صندوق کودکان سازمان ملل) عضو جنسی ۲۷ درصد دختران و زنان بین ۱۵ تا ۴۹ ساله ناقص شده است. بریدن واژن معمولا بدون بیهوشی و بی‌حسی موضعی صورت می‌گیرد. ابزار مورد استفاده استریل نیست و اغلب باعث عفونت و انواع بیماری‌ها می‌شود.
عکس: Reuters/S. Modola
بنا به برآورد سازمان بهداشت جهانی (WHO) ده درصد دختران حین عمل ناقص‌سازی آلت تناسلی می‌میرند و ۲۵ درصد نیز براثر عواقب ناشی از آن. سازمان بهداشت جهانی اذعان می‌کند که به دلیل عدم دسترسی به مناطق دورافتاده، احتمالا این آمار بیشتر است. در سومالی آلت تناسلی ۹۸ درصد همه زنان این کشور ناقص شده است.
عکس: Reuters/S. Modola
بر اثر تلاش‌های صورت گرفته در ۱۵ کشور آفریقایی ناقص‌سازی زنان و دختران ممنوع شده است. در مصر با وجود اینکه دولت ناقص‌سازی زنان را از سال ۱۹۹۷ممنوع اعلام کرده اما همچنان در نقاط مختلف این کار انجام می‌شود. در ساحل عاج در کنار جریمه نقدی بین یک تا ۵ سال زندان برای افرادی که دست به این کار بزنند درنظر گرفته شده است.
عکس: Reuters/S. Modola
در نقاط مختلف جهان ناقص‌سازی واژن دختران با مراسم خاصی همراه است. به بدن دختران قوم پوکوت رنگ سفید مالیده می‌شود. در بسیاری از کشورهای دنیا کمپین‌های روشنگری در مقابله با این اقدام در جریان است. اما سنت‌ها سرسخت‌تر از آنچه انتظار می‌رود هستند. در کنیا از سال ۲۰۱۴ یک واحد پلیس مامور مقابله با ناقص‌سازی جنسی دختران شده و شماره تلفنی اختصاص یافته تا افراد بتوانند هر موردی را گزارش کنند.
عکس: Reuters/S. Modola
در برخی از کشورها به دلیل ممنوع شدن، برخی عمل ناقص‌سازی دختران را در دوران نوزادی انجام می‌دهند. نوزادی که گریه می‌کند کمتر شک‌برانگیز است تا دختر بچه‌ای که به سن بلوغ نزدیک شده.
عکس: Reuters/S. Modola
ناقص‌سازی زنان پیامدهای منفی سنگینی بر سلامت و روان زنان و دختران دارد. این دختر حالا آلت تناسلی‌اش برای همیشه ناقص شده و دیگر قابل جبران نیست.
عکس: Reuters/S. Modola
در ایران هم بررسی‌های میدانی و تحقیقاتی در زمینه ناقص‌سازی جنسی زنان صورت گرفته است. رایحه مظفریان نویسنده کتاب تیغ سنت، می‌گوید: «ختنه دختران فرهنگی است که توسط خود زنان ادامه پیدا می‌کند. اگر چه ریشه‌های قطع آلت جنسی زنان خواست مردان است اما این همکاری بین زنان و مردان است که ختنه را زنده نگه داشته است.»
عکس: Privat
در ایران ناقص‌سازی جنسی زنان در استان‌های بوشهر، هرمزگان، کردستان، خوزستان، لرستان، و برخی مناطق کردنشین آذربایجان وجود دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهند که میزان ناقص‌سازی جنسی زنان در میناب حدود ۷۰ درصد است. این رسم در بندر گنگ "تیغ سنت و فرهنگ" خوانده می‌شود.
عکس: Feministschool
رایحه مطفریان می‌نویسد: «ختنه دختران در ایران معمولا با تیغ صورت‌تراشی و بدون استفاده از بی‌حسی یا بیهوشی انجام می‌شود. این زنان برای ضدعفونی کردن محل بریده شده روش‌های گوناگونی دارند. آنها اغلب از بتادین استفاده می‌کنند اما در نقاطی که دسترسی به مواد ضدعفونی نیست از خاکستر آتش یا پارچه، دود سقز و یا خاک طبیعی نیز استفاده می‌شود.»
