حسین توکلی، مشاور عالی رئیس سازمان سنجش آموزش ایران، روز پنجشنبه ۱۳ دی (سوم ژانویه) از حذف کنکور برای دست‌کم ۸۵ درصد ظرفیت پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی کشور از سال ۱۳۹۸ به بعد و انتشار قریب‌الوقوع آیین‌نامه اجرایی آن خبر داد.

توکلی با اشاره به مصوبات روز ۱۴ آبان‌ماه گذشته‌ی شورای سنجش و پذیرش دانشجو در رابطه با کنکور سال ۹۸ به خبرگزاری فارس گفت: «مقرر شده است که برای پذیرش دانشجو در رشته‌های تحصیلی با آزمون در آزمون سراسری سال ۹۸ میزان تاثیر سوابق تحصیلی حداکثر ۳۰ درصد و با تاثیر مثبت بر اساس ضوابط مندرج در قسمت‌های الف و ب بند یک این مصوبه است.»

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

توکلی همچنین یادآور شد که حداقل ۸۵ درصد ظرفیت پذیرش دانشجو در دانشگاه‌ها، مراکز و موسسات آموزش عالی ایران از سال ۹۸ به بعد صرفا بر اساس سوابق تحصیلی و خارج از فرآیند آزمون سراسری انجام می‌شود.»

محمد بطحایی، وزیر آموزش و پرورش ایران نیز روز گذشته پس از برگزاری جلسه "تعیین تکلیف نهایی" برای کنکور سال ۹۸، از "خداحافظی" با برگزاری آزمون سراسری ورود به دانشگاه‌ها یا همان کنکور خبر داده و در توییتر نوشته بود: «ورود به ۸۵ درصد ظرفیت دانشگاه‌ها نیاز به شرکت در کنکور و تحمل اضطراب‌های طاقت‌فرسا ندارد و صرفا سوابق تحصیلی ملاک عمل است. از همراهی وزارت علوم برای این موفقیت متشکرم.»

مشاور عالی رئیس سازمان سنجش آموزش ایران همچنین گفته است که «آئین‌نامه اجرایی این مصوبه تا پایان دی‌ماه ۹۷ در سازمان سنجش تهیه و پس از تصویب در شورای سنجش و پذیرش دانشجو و قبل از شروع ثبت‌نام آزمون سراسری سال ۹۸ به اطلاع داوطلبان می‌رسد.».

حسین توکلی همچنین خاطرنشان کرده است که «میزان و نحوه تاثیر سوابق تحصیلی برای پذیرش رشته‌های با آزمون در آزمون سال ۹۹ و پس از آن پس از تصویب شورای سنجش و پذیرش دانشجو به اطلاع عموم و داوطلبان می‌رسد.»

ناروشنی وضعیت سهمیه‌ها

در گزارش‌های مرتبط با تغییر شرایط پذیرش در دانشگاه‌های ایران روشن نشده که آیا این امر در سهمیه‌بندی دانشجویان نیز تأثیری خواهد داشت یا نه. سهمیه‌هایی مانند سه سهمیه ویژه برای "ایثارگران و جانبازان" و سهمیه "فرزندان و خانواده شهدا"، سهمیه‌هایی هستند که با تأسیس نظام جمهوری اسلامی وارد نظام آموزشی ایران شده‌اند.

منتقدان این امتیازات ویژه را نشانه‌ای آشکار و ناعادلانه از "رانتی حکومتی" می‌دانند که نمونه آن تنها در حکومت‌های ایدئولوژیک دنیا دیده می‌شود.

سهمیه‌بندی جنسیتی نیز که از برجسته‌ترین جلوه‌های تبعیض آموزشی در ایران محسوب می‌شود، با انتقادهای شدیدی روبه‌رو بوده است. این طرح نیز که در مجلس هفتم ارائه شد، با ادعای "حفظ قداست خانواده" و "ایجاد تناسب بین راهیابی دختران و پسران به دانشگاه"، محدودیت‌هایی جدی را برای ورود دختران به مراکز آموزش عالی ایجاد می‌کند.

گزارش‌ها نشان می‌دهند که در پی اجرای این طرح هشت هزار و ۶۰۰ ظرفیت برای تحصیل زنان در دانشگاه‌های ایران تنها میان سال‌های ۹۱ تا ۹۳ حذف شده‌اند.

"کاهش چالش‌های کنکور"

جواد ساداتی‌نژاد، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نیز روز گذشته با اعلام خبر تغییر شرایط پذیرش دانشجو در دانشگاه‌های ایران گفته بود: «در جلسه شورا مصوب شد که ۸۵ درصد رشته‌محل‌هایی که در کنکور وجود داشته امسال از فرآیند کنکور حذف شود. لذا با این اتفاق، استرس‌ها و چالش‌هایی که در فرآیند کنکور وجود داشت، کاهش پیدا می‌کند.»

عضو ناظر مجلس ایران در شورای سنجش و پذیرش دانشجو افزوده بود: «با توجه به طراحی انجام شده، متقاضیان برای رشته‌هایی که به زودی اعلام می‌شود صرفا به دانشگاه مراجعه و درخواست خود را ثبت می‌کنند.». به گفته ساداتی‌نژاد: «دانشگاه‌ها بر اساس سوابق تحصیلی، دانشجویان را انتخاب و به سازمان سنجش اعلام می‌کنند و سازمان سنجش هم آن را به عنوان قبولی تایید می‌کند و کار پیش می‌رود.»

این نماینده مجلس همچنین یادآور شد: «بر این اساس، ۸۵ درصد رشته‌محل‌های مورد اشاره دیگر در دفترچه کنکور نمی‌آید و ۱۵ درصد باقی‌مانده عمدتا بر اساس رشته‌محل است؛ مثلا رشته پزشکی اعم از آنکه در تهران باشد یا زابل.»

جواد ساداتی‌نژاد با پیش‌بینی کاهش حدودا ۵۰ درصدی شمار ثبت‌نام‌کنندگان در کنکور سراسری ۹۸، تصریح کرد: «البته در سال اول ممکن است عده‌ای بخواهند هم از طریق دانشگاه ثبت‌نام کنند و هم در کنکور شرکت کنند تا خودشان را در رشته‌های پرطرفدار نیز تست کنند.»

با وجودی که اکنون سال‌هاست بحث حذف آزمون سراسری یا کنکور برای ورود به دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی جریان دارد، این امر هنوز در ایران محقق نشده است. مسئولان ایران به این نتیجه رسیده‌اند که این شیوه جذب و پذیرش دانشجو، علاوه بر تحمیل آسیب‌های روانی و اجتماعی بر جامعه، در سیستم‌های آموزشی دنیا روشی مردود محسوب می‌شود. با وجود این و به‌رغم تصویب قانونی برای حذف تدریجی کنکور در مجلس ایران، هنوز هم بدیل مطلوبی برای پذیرش دانشجو ارائه نشده است.

افزون بر این، منتقدان آزمون سراسری را "مروج بی‌عدالتی اجتماعی" دانسته و از "مافیای کنکور" و "لابی‌هایی" سخن می‌گویند که به خاطر منافع اقتصادی حاصل از تداوم آن، حذف این روش منسوخ جذب دانشجو را تاکنون متوقف کرده‌اند. فرهاد رهبر، رئیس پیشین دانشگاه آزاد اسلامی، آذرماه سال ۹۶ گفته بود که کنکور در ایران "هشت هزار میلیادر تومان" گردش مالی دارد و به همین دلیل نیز "برخی ذینفعان اجازه حذف" آن را نمی‌دهند.