در ملغمهای از حواشی سیاسی، رسانهای، اجتماعی و گاه فرهنگی و اقتصادی متن اصلی ماجرای سیلهای اخیر، یعنی ماهیت آن به عنوان یک پدیده اقلیمی مورد غفلت قرار گرفته است.
تبلیغات
ناصر کرمی، اقلیمشناس در این یادداشت بر وجوه اقلیمی این سیلها تمرکز کرده است؛ چرا آمدند، تا کی هستند و چقدر ممکن است که دوباره رخ بدهند؟
۱- سیل گلستان یک سختار (اکستریم) اقلیمی است. یعنی پدیدهای غیر نرمال و اتفاقی است. از آن جهت که نشانهای از تکرار منظم و دورهای وقوع آن وجود ندارد. یک بار در سال ۱۳۳۶ بارشی نزدیک به این مقدار در منطقه رخ داده. در دورههای تاریخی البته نشانههای وقوع سیلهای شدید در منطقه وجود دارد. اما آنچه که رسما در دوره مدرن روی کاغذ ثبت شده سیل اخیر را یک رخداد بیهمتا نشان میدهد.
۲- سیل جنوب غرب نیز از نظر حجم بارش یک سختار است. با وجود این، ماه پیش خوزستان و لرستان بارشی بیش از این نیز را تجربه کرده بودند. آن بارش در همه دوران ثبت رکوردهای اقلیمی ایران بیهمتا بود.
۳- سه اکستریم اقلیمی در دو نقطه با فاصله تقریبا هزاروپانصد کیلومتر از یکدیگر در ایران. سیلهایی که دوره برگشت آنها میتواند هفتاد ساله و بیشتر باشد در یک ماه در یک نقطه (جنوب غرب) و همزمان در شمال شرق رخ دادهاند.
۴- آیا اینطور سیلهای غیرنرمال میتوانند نشانه تغییر اقلیم باشند؟ هیچ رخداد منفردی نمیتواند نشانه تغییر اقلیم باشد. اما تکرار وقوع رخدادهای غیر نرمال میتواند فرض تغییر اقلیم را تقویت کند. مضاف بر آنکه اساسا افزایش تعداد، شدت، مدت و وسعت اکستریمهای اقلیمی خود یکی از مهمترین پیامدهای تغییر اقلیم است. به هر رو، مدعیان تغییر اقلیم در ایران میتوانند اینگونه رخدادهای غیر نرمال را مبنای صحت فرض خود قرار دهند. اگرچه هنوز باید محتاطانه در این باره صحبت کرد.
۵- بعد از دو دهه خشکسالی، چنین بارشهای سیلابی فراتر از نرمال میتوانند نشانه فرارسیدن دوره ترسالی باشند؟ هیچ رخداد منفرد اقلیمی و همچنین هیچ بیلان بارش سالانه نشانه آغاز یا پایان هیچ دوران اقلیمی نیست. با یک یا دو سال بارش یا عدم بارش هرگز نمیتوان گفت دورانی آغاز شده یا پایان یافته است.
تصاویری از سیل بیسابقه در استانهای شمالی ایران
بارندگیهای روزهای اخیر باعث سرریز شدن سدهای استان گلستان و طغیان رودخانهها و زیر آب رفتن بخشهای وسیعی از شرق استان گلستان شد. همزمان سیل در بخشهایی از استان مازندران هم خسارتهای سنگینی را به بار آورد.
عکس: Fars
بارش شدید باران در روزهای پایانی سال گذشته در شرق استان گلستان، باعث سرریز شدن سد گلستان، واقع در ۱۵ کیلومتری شرق شهر گنبد کاووس، و طغیان رودخانههای گرگان رود، چهل چای، قره سو و اوغان شد.
عکس: Fars
بارش بیش از ۳۰۰ میلیمتری باران در حدود ۳۵ ساعت که با آب ناشی از برف ذوب شده قبلی توأم شد باعث سرریز شدن سدهای گلستان و بوستان و طغیان رودخانهها گشت به طوری که سیل ابتدا شهر گنبد را به زیر آب برد و سپس روانه شهرها و روستاهای شمالی و غربی استان شد.
عکس: Irna
شمار زیادی از روستاها در شهرهای آققلا، بندر ترکمن و گمیشان خالی از سکنه شدهاند. امانگلدی ضمیر، فرماندار آققلا، میگوید ۷۰ درصد این شهر در محاصره سیل قرار گرفته است. تا اواسط روز شنبه، سوم فروردین (۲۳ مارس) بیش از هشت هزار نفر اسکان اضطراری داده شدهاند.
عکس: Irna
غلامعلی نورا، مدیر جهاد کشاورزی شهرستان گنبد گفت: «در بخش زراعی، به مزارع گندم، جو و کلزا در سطح ۵۳ هزار و ۳۰۰ هکتار به مقدار ۴۰ درصد خسارت وارد شد که مبلغ ریالی آن ۵۰۸ میلیارد و ۸۶۱ میلیون ریال است.» او افزود: «باران به ۳۵۰ هکتار از باغات و ۳۵۰ هکتار کشتهای زیرپلاستیک به ترتیب ۵۰ و ۸۰ درصد خسارت وارد کرد که برآورد ریالی آسیبهای وارده ۳۳۷ میلیارد و ۵۲۱ میلیون ریال است.»
عکس: Irna
به گفته غلامعلی نورا تنها در منطقه گنبد کاووس به دو واحد دامداری صنعتی و سنتی ۵۰ راسی و ۱۰۰ راسی، یک واحد پرورش شتر مرغ و دو واحد مرغداری میلیاردها ریال بر اثر سیل آسیب وارد آمده است.
عکس: Irna
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان گنبد تخریب جاده بین مزارع به طول ۱۲۰ کیلومتر و چهار دهنه پل، کانال آبیاری و زهکشی به طول ۲۰۰ کیلومتر و ۲۰ مورد ایستگاه پمپاژ و موتور پمپ به میزان ۸۰ درصد را از دیگر خسارتهای بارانهای سیلآسای چند روز گذشته به بخش کشاورزی گنبد اعلام کرد و گفت: «در مجموع ۱۲۴ میلیارد ریال نیز به این بخشها آسیب وارد شده است.»
عکس: Mizan
انتقادها از عدم واکنش به موقع در روزهای نخست سرریز شدن آب از سدها بالا گرفته است. نبی هزارجریبی، نماینده مردم گرگان و آققلا در مجلس، از عملکرد وزارت کشور و ستاد مدیریت بحران بهشدت انتقاد کرد و گفت:«ستاد بحران در گلستان، گرگان و آققلا میتوانست مسیر سیل را به سمت دیگری سوق دهد.»
عکس: Irna
هزارجریبی با انتشار ویدیویی در شبکههای اجتماعی از عدم واکنش بهموقع مسئولان انتقاد کرد و گفت: «در روز اول به دنبال بیل مکانیکی میگشتیم تا بتوانیم مسیرهای سیل را به سمت دیگری هدایت کنیم در حالی که ستاد بحران استان گلستان میتوانست پیشبینیهای لازم را در این خصوص انجام دهد.»
عکس: Tasnim
به گفته محمدعلی هروی، مدیرعامل جمعیت هلال احمر گلستان، امدادرسانی آغاز شده است. او گفت: «چهار بالگرد در این مدت ۲۴ ساعت و ۱۵ دقیقه پرواز را در ۲۵ سورتی همراه ۶۱ نیروی امدادی اجرا کردند که ۹ هزار و ۸۰۰ کیلوگرم بار از قبیل تجهیزات و مواد خوراکی مورد نیاز برای حادثه دیدگان توسط این بالگردها به منطقه ارسال شد.»
عکس: Mizan
مدیرعامل جمعیت هلال احمر گلستان همچنین گفت: «در این مدت ۲۱ هزار بطری آب معدنی، یک هزار و ۲۹۱ چادر امدادی، ۱۶ هزار و ۷۰۴ قوطی کنسرو، ۳۲ هزار و ۱۲۰ قرص نان، ۲۰۰ کیلوگرم برنج، ۷ هزار و ۱۸۰ تخته پتو، ۱۰ هزار و ۹۱۰ بسته غذایی، ۶۷ بطری روغن، ۳ هزار و ۲۸۴ تخته موکت و ۳ هزار و ۱۷۰ کیلوگرم نایلون بین حادثه دیدگان توزیع شد.»
عکس: Irna
تا کنون ۹ نفر جان خود را بر اثر سیل استانهای گلستان، مازندران و خراسان شمالی از دست دادهاند. سیل در استان مازندران موجب مرگ پنج نفر و ناپدید شدن یک نفر دیگر شده است. همچنین دو نفر در استان خراسان شمالی و دو نفر دیگر در استان گلستان جان باختهاند.
عکس: Tasnim
بارندگی بیسابقه در ۳۰ سال اخیر در مازندران هم خسارات سنگینی بر جای گذاشت. حدود ۵۰۰ خانوار شهرستان سیمرغ مجبور به ترک خانههای خود شدند. شش هزار و ۲۰۰ واحد مسکونی روستایی و شهری آسیب دیدهاند. همچنین آسیب به تاسیسات آب آشامیدنی ۲۶۵ روستا با حدود ۶۰ هزار نفر جمعیت و تخریت ۶۶ دهنه پل بزرگ و کوچک، به همراه قطع برق و گاز از دیگر آسیبهای این سیل هستند.
عکس: Mehr
احمد حسینزادگان، استاندار مازندران گفت: «با وجود بسیج امکانات راهداری و حمل و نقل جادهای و سایر دستگاههای دولتی و عمومی همچنان راه ارتباطی حدود ۷۰ روستا در شهرستانهای نکاء و بهشهر براثر رانش جاده و برف و کولاک شدید در مناطق هزارجریب این شهرستانها بسته است.»
عکس: YJC
پیشبینی میشود دمای هوا در مازندران فردا یکشنبه، چهارم فروردین، به ۲۴ درجه بالای صفر برسد اما از عصر همین روز روند کاهش دما شروع شود. در روز دوشنبه این استان شاهد ورود سامانه بارشی و سرد به همراه بارش باران و برف خواهد بود. سیل بدون تردید بر درآمدهای مردم استان گردشگرپذیر مازندران در روزهای تعطیل سال نو تاثیر منفی خواهد گذاشت.
عکس: YJC
سیل و سرما در استانهای سمنان و خراسان شمالی نیز خسارات زیادی به بار آورده است. ۱۷ روستا با بیش از ۱۵ هزار نفر جمعیت در خراسان شمالی درگیر سیلاب شدند. علی محمدی، مدیر کل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی این استان، شنبه، سوم فروردین (۲۳ مارس) گفت: «در سیلاب روزهای اخیر حدود یک هزار واحد مسکونی خسارت دیده است. این خسارتها تا ۱۰۰ درصد بوده و از شهرستانهای بجنورد، راز، جرگلان، مانه و سملقان گزارش شده است.»
عکس: Irna
عکس 151 | 15
۶- آیا میتوان این بارش سیلابی را منطبق بر الگوهای تثبیت شده اقلیمی ایران کرد؟ مثلا به این نتیجه رسید که بعد از چند سال خشکسالی حالا نوبت چند سال ترسالی شده؟ نکته این است که چنین الگوهای قطعی از وضعیت بارش در ایران وجود ندارد. هیچکس نمیتواند با اطمینان بگوید بعد از چند سال خشکسالی الان نوبت چند سال ترسالی است. دورههای اقلیمی هرگز چنین نظم دقیقی نداشتهاند. اگر چه کمابیش توالی خشکسالی- نرمال- ترسالی قابل معدلگیری است. اما این معدلگیریها فقط به کار تحلیل چشمانداز میآیند و نمیتوانند مبنای پیشبینی آینده باشند. اقلیم شناسان کاهنان معبد آمون نیستند.
۷- میگویند بر مبنای آمارهای هفتاد ساله بارش در ایران شیب کاهش بارشها به گونهای نیست که بشود از خشکیدگی و خشکتر و گرمتر شدن ایران سخن گفت و همین سیلها هم خود نشانه ضرورت احتیاط برای صحبت در این باره است. اقلیمشناسان اصلی دارند با این مضمون که گذشته چراغ راه آینده نیست. گذشته غالبا شما را گول میزند. برای مثال، در میانگین آمار هفتادساله ایران چندان خشکتر نشده، در میانگین پنجاه ساله ایران کمی خشک شده، در میانگین سی ساله ایران قطعا خشکتر شده است. کدامیک را مبنا قرار دهیم؟ اگر فرض تغییر اقلیم را بپذیریم باید به میانگین سی ساله توجه کنیم. چون قدیمیتر از آن آمارها از نرمالی میآیند که فرض این است که منسوخ شده است. در پسانرمال اقلیمی جهان حتی مطمئنتر از آمارهای گذشته این است که به مدلهای پیشبینی آینده توجه کنیم. اگر چه خود این مدلها هم نواقصی دارند. به هر رو، اقلیمشناسی علمی است سرشار از عدم قطعیت.
۸- وقوع این سیلها قابل پیش بینی بوده؟ از چند روز پیشتر بله. حتی کمابیش از دو سه هفته قبل. اما نمیتوان مثلا از الان پیش بینی کرد که سال آینده قرار است چنین سیلی در فلان جا بیاید.
۹- ممکن است این بارشها نتیجه بارورسازی ابرها باشند؟ این یک شایعه مبتذل است که ترولهای فضای مجازی راه انداختهاند. همه امکانات بشر برای بارورسازی ابرها ضرب در هزار هم بشود نمیتواند چنین حجمی از بارش را ایجاد کند که در این یک ماه در ایران شاهد بودهایم.
۱۰- تاثیر هارپ؟ این هم یک جوک دیگر فضای مجازی است.
۱۱- آیا جنگلزدایی میتواند عامل سیل گلستان باشد؟ نه. قطعا "عامل ایجاد سیل" در آن منطقه جنگلزدایی نیست. اگر بارش با دوره برگشت ده ساله رخ داده اما سیل شدتی مشابه سیلی با دوره برگشتت هفتاد ساله میداشت میتوانستیم نتیجه بگیریم یک عامل ژئومورفولوژیک باعث تبدیل بارش به سیل شده است. اما هم بارش دوره برگشت هفتاد ساله داشته و هم خود سیل. پس هر چه بوده آن بالا در آسمان رخ داده است.
۱۲- نقش عامل انسانی در سیل گلستان چقدر است؟ باید تفکیک کنیم. در ایجاد سیل یا در تبدیل آن به پدیدهای ویرانگر؟ قطعا بخش قابل توجهی از ویرانگری سیل ناشی از مولفه انسانی است. مثل تخریب پوشش گیاهی و عدم رعایت حریم رودخانهها. سیل میتوانست کمتر ویرانگر باشد اگر اقتضائات معمول اکولوژیک در مدیریت محیطی چشمانداز گلستان رعایت شده بود. اما با انسان و بی انسان در هر حال این سیل رخ میداد.
۱۳- نقش عامل انسانی در سیل شیراز چقدر است؟ اساسا حادثه دروازه قرآن شیراز یک اتفاق انسانی است نه یک اکستریم اقلیمی. آن حادثه قطعا باید از سوی نهادهای قضایی به عنوان یک سوء مدیریت تبهکارانه مورد پیگرد قرار گیرد.
۱۴- آیا وقوع اینگونه سیلها قابل پیشگیری است؟ وقوع سیل به ندرت ممکن است قابل پیشگیری باشد، اما قطعا ویرانگری آن قابل پیشگیری است. با روشهایی مثل حفظ پوشش گیاهی و آبخیزداری میتوان شدت سیل را تعدیل بخشید و البته با اجرای درست سیاستهای کاربری زمین (در ایران به غلط در این باره از عبارت نامفهوم آمایش سرزمین استفاده میشود) میتوان چشمانداز را با سیل انطباق داد.
سیل و سرما، دو سین نوروز ۹۸ ● گالری عکس
موجی از بارش باران، سیل، سرما و برف نوروز سال ۱۳۹۸ را تحت تاثیر قرار داده است. پس از تحمل خسارات جانی و مالی سنگین، رئیس جمهور ایران تشکیل کمیته ملی بررسی و ریشهیابی سیلاب را ابلاغ کرد.
عکس: Irna
برف اراک را سفیدپوش کرد
بارش برف در نخستین روزهای بهار چهره شهر اراک و استان مرکزی را سفیدپوش کرد. امسال سیل و سرما به دو سین سفره هفتسین ایرانیان تبدیل شد و آسیبهای جدی به بسیاری از شهرها و شهروندان وارد آورد.
عکس: Irna
عروسی سیل زدگان آق قلا
در هیاهوی سیل و مصیبتهای آن جریان زندگی ادامه دارد تا بگوید در دل غم و سختی هم شادی را میتوان رقم زد. دختر و پسری از سیلزدگان شهر آق قلا روز سهشنبه پیوند خود را در یکی از کمپهای اسکان سیلزدگان جشن گرفتند و زندگی مشترک خود را زیر سقف چادر شماره ۳۲ کمپ آغاز کردند.
عکس: Irna
زلزلهزدگان، سیل زده هم شدند
بارش گسترده باران در روزهای گذشته سبب آبگرفتگی معابر و جاری شدن سیلاب در محدوده رودخانه شهر سرپلذهاب شد. یکی از اردوگاههای زلزلهزدگان در ساحل رودخانه سرپل ذهاب ایجاد شده است که سیل، کانکسها و چادرها را فرا گرفت. پس از فروکش کردن سیلاب اوضاع قدری به حالت عادی برگشته است، با اینحال هنوز احتمال سیلاب مجدد وجود دارد.
عکس: FARS
"قول کمک و تشکیل کمیته ریشهیابی سیلاب"
حسن روحانی، رئیس جمهوری روز چهارشنبه ۷ فروردین (۲۷ مارس) پس از ورود به فرودگاه گرگان از مناطق سیلزده شهرستان آققلا استان گلستان بازدید کرد. او گفت: «دولت با تمام امکانات و توان خود خسارات همه کسانی که در حوادث اخیر آسیب دیدهاند را جبران خواهد کرد.» او همچنین تشکیل کمیته ملی بررسی و ریشهیابی سیلاب را ابلاغ کرد.
عکس: Irna
شیراز، دیگر قربانی بزرگ سیل
محله سعدی وخیمترین روز سیل را در دومین روز بارشهای شیراز سپری کرد. سیلاب به بسیاری از منازل آسیبهای جدی وارد کرد. ۱۹ نفر بر اثر جاری شدن سیل جان خود را از دست دادند و بیش از ۱۰۰ نفر مجروح شدند.
عکس: Irna
مصدومان شیراز
سعید نمکی، وزیر بهداشت گفت: «از مجموع ۱۱۰ مصدوم اعزامی و یا مراجعه کننده به مراکز درمانی شیراز در اثر وقوع سیلاب، هم اکنون ۴۱ نفر در بیمارستانها بستری هستند و خدمات لازم به آنان ارائه میشود.»
عکس: MEHR
بازار جهرم زیر آب رفت
شدت بارش باران در روز سهشنبه ۶ فروردین (۲۶ مارس) و فرسودگی بخشهایی از بافت قدیم بازار جهرم، باعث آبگرفتگی قسمتهای اصلی و تعطیلی آن شد. بازار جهرم در اواخر دورهٔ زندیه و به دست حاج محمدحسینخان جهرمی، حاکم جهرم (زادهٔ ۱۲۵۶ هجری) ساختهشده است.
عکس: Irna
ریزش کوه در لرستان
بارش شدید باران وجاری شدن سیل در پلدختر لرستان موجب خسارات گسترده از جمله تخریب یک پل شد. همچنین ریزش کوه در مسیر آزاد راه پل زال - خرم آباد موجب مسدود شدن راه شد که با تلاش نیروهای امدادی و هلال احمر بازگشایی شد.
عکس: FARS
برنج را آب برد
بر اثر سیل اخیر در استان مازندران روستاهای شهر کیاکلا به شدت آسیب دیده و خانههای روستایی دچار خسارات جدی شده است.
عکس: MIZAN
دست در دست هم
مردم گمیشان با کمک نیروهای ارتش، سپاه و هلال احمر در حال ساخت سیل بند برای جلوگیری از ورود آب به مناطق مسکونی هستند.
عکس: MIZAN
برف و کولاک در کردستان
بارش چند روزه برف در ارتفاعات و گردنههای منطقه اورامانات استان کردستان باعث نشستن برف سنگین بیش از سه متر در جادههای این منطقه شده و عبور و مرور را برای مسافران دشوار کرده است. برخی از جادهها به علت ریزش بهمن مسدود شدهاند. بیش از ۳۰۰ خودرو نیز در گردنههای این منطقه در برف شدید و کولاک گرفتار شدند.
عکس: MEHR
هشدار در اصفهان
با احتمال ۵ برابر شدن حجم آب زاینده رود و سیلابی شدن آن، تمامی راهها و خیابانهای منتهی به رودخانه زاینده رود بسته شد و مسافران نوروزی و مردم از منطقه ناژوان و کناره پلهای ۳۳ پل و خواجو به سمت محلهای امن هدایت شدند.
عکس: MEHR
هشدار در مشهد
بارش باران که از شامگاه دوشنبه ۵ فروردین در خراسان رضوی آغاز شده به صورت مستمر در شهرهای مختلف استان ادامه دارد و باعث جاری شدن سیل در برخی مناطق شده است.
عکس: MEHR
ارتش به کمک سیلزدگان شتافت
واحدهای نیروی زمینی ارتش به مناطق سیل زده در شمال ایران اعزام شدهاند و عملیات امداد رسانی به سیلزدگان در حال انجام است.
عکس: MIZAN
دور زدن ممنوع؟
این سیل دهها کشته و زخمی و میلیاردها تومان خسارت برجای گذارده است. منتقدین میگویند: «چندین عامل در کنار سهلانگاریها، خطاهای مدیریتی و طمعکاریها دست بدست هم دادند تا چنین فاجعهای رقم بخورد. حالا باید میلیاردها خرج کرد تا خطاهای گذشته را تصحیح کرد.»
عکس: FARS
عکس 151 | 15
۱۵- سد میتواند عامل وقوع سیل باشد؟ یکی از کارکردهای سدها برعکس ممانعت از وقوع سیل است. اما به هر حال سدها با دستکاری در نظام هیدرولوژیک طبیعت همیشه میتوانند پیامدهای غیر قابل پیشبینی و یا غیر قابل مهار داشته باشند.
۱۶- تا چه حد میتوان مثبت به وقوع سیلهای اخیر نگاه کرد؟ مثلا تاثیر آنها در تغذیه آبهای زیرزمینی؟ قطعا بارشهای امسال در مجموع امیدوارکننده بوده و میتواند به طبیعت تشنه ایران فرصت بدهد نفسی تازه کند. اما سیل به صورت محدود باعث تغذیه سفرههای زیرزمینی شده و غالبا به سرعت از دسترس محیط خارج میشود. مضاف بر آنکه واقعا میزان خسارتهای مهیب سیلهای اخیر بسیار افزونتر از نقش محدود آنها در تغذیه آبهای زیرزمینی است.
۱۷- آیا تغذیه منابع آب به واسطه وقوع این بارشها میتواند نشانگر رونق کشاورزی در سال در پیش رو باشد؟ آنجا که سیل آمده بعید است به این راحتی کشاورزان و روستاییان و دامدارانش بتوانند کمر راست کنند. اما در مناطق دیگر قطعا شرایط برای معیشتهای مرتبط با منابع آب مطلوب خواهد بود.
۱۸- پیشبینی چند روز آینده؟ بر اساس اطلاعیههای سازمان هواشناسی در سه روز آینده اوضاع در جنوب لرستان و خوزستان میتواند نگران کننده باشد. مردم باید از رودخانههای بزرگ این منطقه مثل سیمره و کرخه و دز و حتی کارون فاصله بگیرند. احتمال سیل محدود در مناطقی از شمال و حتی مرکز کشور هم در هفته آینده وجود دارد. کمابیش تا نیمه اردیبهشت بارشهای رگباری پیشبینی شده است. اما بعید است سیل در قالب چنان اکستریم نادری که در گلستان رخ داد دوباره رخ بدهد. روی کاغذ بعید است البته. وگرنه این تکرار سختارهای نادر در مدت کم (سه سیل با دوره برگشت هفتاد ساله در فقط یک ماه!) همیشه باید ما را بترساند.
۱۹- پیش بینی سال آینده؟ امسال ترسالی شدید بوده، برای سال آینده وضعیت نرمال پیشبینی شده است. اما اگر فرض تغییر اقلیم در ایران و ورود به پسانرمال اقلیمی را بپذیریم میتوان گفت هیچ مدل قطعی برای پیشبینی آینده اقلیم ایران وجود ندارد. مدلها به تدریج در قالب همین رخدادهای غافلگیرکننده دارند شکل میگیرند.
۲۰- چشمانداز نهایی اقلیم ایران؟ غالب مدلها میگویند خاورمیانه و شمال آفریقا در حال گرمتر و خشکتر شدن است. سال گذشته در کنفرانس ملی اقلیمشناسی ایران هر صد مقاله ارائه شده بر تغییر اقلیم ایران دلالت داشتهاند. اکستریمهای اقلیمی مثل سیلهای اخیر آن روی سکه اکستریمهایی مثل خشکسالی و داغبادها و ریزگردها هستند. چشمانداز را در مقابل سیل مقاوم کنیم. اما مساله اصلی ایران در سالهای پیش رو قطعا خشکیدگی خواهد بود. خشکتر و گرمتر شدن کشور.
* مطالب منتشر شده در صفحه "دیدگاه" صرفا بازتاب دهنده نظر و دیدگاه نویسندگان آن است