تا نیمه‌شب یکشنبه ۲۲ مهر (۱۴ اکتبر) از عقب‌نشینی جهادگرایان از مناطق اطراف ادلب سوریه نشانی مشاهده نشده است. گروه دیده‌بان حقوق بشر سوریه، مستقر در لندن که اطلاعات خود را از کنشگران محلی جمع‌آوری می‌کند، این خبر را اعلام کرده است.

گفته می‌شود که دو سوم منطقه‌ای که قرار بود به منطقه حائل تبدیل شود، همچنان در کنترل هیئت تحریر شام و دیگر گروه‌های جهادگرا است. هیئت تحریر شام از ائتلاف چند گروه، از جمله "جبهه فتح شام" تشکیل شده است. جبهه فتح شام، "جبهه نصرت" سابق بود که شاخه رسمی القاعده در سوریه محسوب می‌شد.

ادلب آخرین منطقه وسیع در سوریه است که کنترل آن هنوز در دست مخالفان دولت است. در این استان همچنین صدها هزار غیر نظامی ساکن هستند.

روسیه و ترکیه برای جلوگیری از کشتار غیر نظامیان در ادلب و فاجعه انسانی‌ای که کشورهای مختلف و نهادهای بین‌المللی نسبت به آن هشدار داده‌اند، در نشست ماه سپتامبر در سوچی روسیه تصمیم گرفتند که منطقه‌ای عاری از تسلیحات (منطقه حائل) در اطراف ادلب ایجاد شود؛ منطقه‌ای به پهنای ۱۵ تا ۲۰ کیلومتر بین خطوط مقدم مخالفان و نیروهای دولتی سوریه.

نخستین گام اجرایی در ایجاد منطقه حائل این بود که شورشیان و جهادگرایان تسلیحات سنگین خود را از منطقه خارج کنند. شامگاه شنبه (۱۳ اکتبر) اما از این منطقه به مواضع ارتش سوریه در استان همجوار، حما، خمپاره شلیک شد. در پی این اقدام دو سرباز جان خود را از دست دادند. هنوز مشخص نیست چه شخص یا گروهی خمپاره‌ها را شلیک کرده است.

پیامدهای شکست طرح ایجاد منطقه حائل

هیئت تحریر شام روز یکشنبه – چند ساعت پیش از پایان مهلت مقرر برای خروج از منطقه حائل – با اشاره به کوشش‌های ترکیه برای مهار بحران در ادلب اعلام کرده بود که قدردان «تلاش‌های همه جناح‌هایی است که در داخل و خارج برای حفاظت از مناطق آزادشده و جلوگیری از تخریب آنها یا پیشگیری از خونریزی» فعالیت می‌کنند. این گروه همزمان اعلام کرده بود: «اما در عین حال نسبت به مکر اشغالگران روس و هرگونه اعتماد به نیات آنها هشدار می‌دهیم.»

هیئت تحریر شام به عنوان مهمترین ائتلاف جهادگرا در ادلب به‌طور مشخص اعلام نکرده که به توافقات برای ایجاد منطقه حائل پایبند است. این گروه روز یکشنبه گفته بود: «ما از تصمیم خود برای جهاد و مبارزه برای تحقق انقلاب پربرکت خود عقب ننشسته‌ایم.» این ائتلاف جهادگرا همچنین اعلام کرده بود که سلاح‌ها را به زمین نخواهد گذاشت.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

از سوی دیگر، "جبهه آزادی‌بخش ملی سوریه" مهمترین گروه شورشی مخالف بشار اسد در ادلب است. این جبهه از سه گروه "جبهه نجات سوریه"، "جیش‌الاحرار" و "صقورالشام" تشکیل شده و مورد حمایت ترکیه است. این ائتلاف با ایجاد منطقه حائل به صورت مشروط موافقت کرده است.

به گفته رامی عبدالرحمان، مدیر دیده‌بان حقوق بشر سوریه، حال که جهادگرایان قصد ندارند از منطقه حائل خارج شوند، ارتش سوریه و پشتیبانش، روسیه، دلیلی برای عملیات نظامی در این منطقه خواهند داشت.

نوار شابان، کارشناس سوریه در اندیشکده "عمران" ترکیه، نیز چندی پیش نوشته بود که اگر جهادگرایان هیئت تحریر شام به ایجاد منطقه حائل بی‌توجه باشند، دو گزینه محتمل است: «یا ترکیه و [ائتلاف شورشیان] جبهه آزادی‌بخش ملی سوریه با هیئت تحریر شام وارد نبرد نظامی می‌شوند، یا روسیه از فرصت استفاده و با پشتیبانی رژیم سوریه و متحدانش به ادلب حمله می‌کند.»

روسیه در جنگ داخلی سوریه به همراه ایران و حزب‌الله لبنان در کنار بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه ایستاده و ترکیه مهمترین حامی گروهی از مخالفان اسد است.

ارتش سوریه در ماه‌های اخیر با پشتیبانی نظامی روسیه بخش بزرگی از مناطق تحت کنترل شورشیان و جهادگرایان را پس گرفته است. در جنگ داخلی این کشور که از ابتدای ۲۰۱۱ در جریان است، تا کنون بیش از ۳۶۰ هزار تن کشته شده‌اند.