خبرگزاری "بلومبرگ" روز دوشنبه ۲۰ خرداد (۱۰ ژوئن) به نقل از یک مقام آمریکایی خبر مربوط به احتمال تحریم "STFI" (نهاد مالی متناظر با اینستکس) را رسانه‌ای کرده است.

"ساز و کار تامین مالی و تجارت ایران و اروپا" نهاد متناظر با اینستکس است که از سوی جمهوری اسلامی ایران راه‌اندازی شده است. این نهاد مالی که در شمار نهادهایی است که تحت هدایت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران قرار دارد، می‌بایست امر تراکنش‌های مالی بین ایران و اروپا را ممکن سازد.

پر فیشر، رئیس آلمانی اینستکس یا سازوکار مالی تجارت اروپا با ایران همراه با هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان به ایران سفر کرده بود. هدف از سفر او به ایران یافتن چاره‌ای برای انجام مبادلات بازرگانی با ایران پیش از پایان مهلت ۶۰ روز‌ه‌ای است که مسئولان ایران برای کشورهای اروپایی تعیین کرده‌اند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

بانک مرکزی ایران از سوی آمریکا تحریم شده است. اکنون بلومبرگ به نقل از این مقام آمریکایی گفته است که کاخ سفید در حال بررسی تحریم نهاد مالی STFI است. در صورت اجرایی شدن چنین تحریمی، عملا نهاد مالی پیش بینی شده اروپا، اینستکس نیز فلج خواهد شد.

جمهوری اسلامی ایران در سالگرد خروج آمریکا از توافق هسته‌ای اعلام کرده بود که هرگاه در یک بازه زمانی ۶۰ روزه ایران نتواند از مزایای توافق هسته‌ای در عرصه مبادلات بازرگانی و فعالیت‌های اقتصادی بهره ببرد، به محدودیت‌ها و الزام‌های پیش بینی شده در برجام پایبند نخواهد ماند.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

ایران اعلام کرده است که پس از آن تاریخ (اوایل ماه ژوئیه) محدودیت ناظر بر غنی‌سازی اورانیوم را نامعتبر خواهد دانست. بدیهی است که چنین امری به معنای شکست کامل توافق هسته‌ای خواهد بود.

سیاست آمریکا در قبال اینستکس

دامنه‌ عملکرد اینستکس حتی اگر راه‌اندازی شود، به باور تحلیلگران بسیار محدود خواهد بود. یکی از دلایل محدود بودن دامنه فعالیت این سازوکار مالی، تحریم‌های نفتی ایران از سوی آمریکا است.

اینستکس و نهاد متناظر آن در ایران می‌بایست زمینه مبادلات مالی بین ایران و اروپا را بدون نیاز به دلار و سیستم مالی جهانی ممکن سازد. اما عدم تمدید معافیت معاملات نفتی دو کشور ایتالیا و یونان با ایران عملا منجر به ناکارآمد شدن این سامانه مالی می‌شود.

ایران برای آنکه بتواند از نهاد مالی اینستکس بهره ببرد، باید صادراتی به اروپا داشته باشد. اخیرا رئیس اتاق صنایع و بازرگانی آلمان گفته بود که مگر اروپا چقدر می‌تواند از ایران پسته وارد کند؟

گفته می‌شود که اینستکس دربهترین حالت می‌تواند نیازهای مردم ایران به دارو، مواد خوراکی و کالاهای اساسی را تامین کند. حال آنکه انتظار و خواست مقامات ایران که در توافق هسته‌ای نیز منظور شده است، به مراتب بیش از تامین کالاهای ضروری و بشردوستانه است.

مقامات آمریکایی تا کنون اظهار نظرهای متفاوتی درباره سیاست این کشور در قبال اینستکس داشته‌اند. آخرین نمونه آن مربوط می‌شود به اظهارات اخیر مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا در جریان سفر خود به آلمان. پمپئو گفته بود که استفاده از این سازوکار مالی برای تامین نیازهای ضروری مردم ایران از نظر آمریکا بلامانع است.

علت مخالفت آمریکا با اینستکس

تحریم نهاد مالی متناظر اینستکس در ایران که عملا در چارچوب تحریم بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران می‌گنجد، به شکلی تحریم خود اینستکس است. برخی از مقامات آمریکا و از جمله استیون منوچین، وزیر خزانه داری آمریکا اخیرا اعلام کرده‌اند که هرگونه دور زدن تحریم‌های ایران شامل مجازات‌هایی خواهد شد که از سوی دولت آمریکا پیش بینی شده‌اند.

در گزارشی که از سوی بلومبرگ منتشر شده، به بخشی از اظهارات سناتورها و همچنین مسئولان آمریکا درباره تحریم‌های ایران اشاره شده است؛ اظهاراتی که می‌توانند توضیح دهنده علت مخالفت آمریکا با اینستکس باشند.

الی گرانمایه، عضو ارشد شورای روابط خارجی اروپا به خبرنگار بلومبرگ گفته است که تحریم "STFI" (نهاد متناظر اینستکس در ایران) عملا به معنای نابود کردن غیرمستقیم اینستکس است. به باور او، آمریکا بر آن است تا در همان گام نخست سازوکار مالی اروپا را از کارکرد مناسب بیاندازد.

مخالفان اینستکس در آمریکا بر این باورند که راه‌اندازی چنین سازوکار مالی می‌تواند یک ابزار قدرتمند اقتصادی برای دور زدن تحریم‌های آمریکا ایجاد کند؛ ابزاری که تنها محدود به ایران و توافق هسته‌ای نخواهد شد و عملا همچون یک الگو می‌تواند در آینده نیز مورد بهره‌برداری مخالفان آمریکا قرار گیرد.

بلومبرگ به نقل از اما اشفورد، یکی از پژوهشگران ارشد موسسه "کاتو" در واشنگتن گفته است: «ایجاد اینستکس برای سیاست تحریمی آمریکا در درازمدت امری نگران کننده است.» به باور او اینستکس می‌تواند از سوی کشورهای دیگر نیز در آینده مورد استفاده قرار گیرد.

تحریم سازوکار مالی ایرانی متناظر با اینستکس در عمل می‌تواند نه تنها سازوکار مالی اروپا را فلج کند، بلکه حتی می‌تواند تهدیدی برای همه کسانی باشد که به نوعی با نهاد مالی ایران در تماس و رابطه هستند.

حمید بدیعی‌نژاد، سفیر جمهوری اسلامی ایران در بریتانیا نیز با انتشار یک پست توییتری گفته است که تحریم نهاد متناظر اینستکس در ایران به معنای شکست دیپلماسی اروپاست.

استیون منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا در ماه مه با ارسال نامه‌ای برای پر فیشر، رئیس اینستکس تصریح کرده بود که دست‌اندرکاران این سازوکار مالی نیز می‌توانند مشمول مجازات‌های آمریکا گردند.

افزون بر آن، مخالفان اینستکس در آمریکا بر این باورند که سپاه پاسداران می‌تواند از حفره مالی ایجاد شده تحت لوای واردات کالاهای بشردوستانه برای فعالیت‌های خود بهره‌برداری کند.

بلومبرگ اعلام کرده است که در حال حاضر تد کروز، سناتور جمهوریخواه آمریکا مشغول تهیه طرحی است که می‌تواند مجازات‌هایی ناظر بر همکاری‌های مالی ایران و اروپا را شامل شود.