A Jamhuriyar Nijar har yanzu ana ci gaba da dakon sakamakon zaben shugaban kasa da na 'yan majalisar dokoki da ya gudana a karshen mako a fadin kasar.
Ofishin Hukumar Zabe mai Zaman Kanta ta Kasa CENI, a Jamhuriyar NijarHoto: DW/A. Adamou
Talla
Ga yadda aka saba dai tun cikin daren da aka kammala kada kuri'a, hukumar zabe mai zaman kanta ta kasa CENI ke soma bayar da sakamako, musamman ma na zaben shugaban kasa. Sai dai za a iya cewa ganin yadda 'yan takara suka yi yawa a daidai wannan lokaci, inda ake da sunayen 'yan takara kimanin 30 a takardar zaben. Koda yake biyu daga cikinsu sun janye, amma ana ganin hakan ne ya kawo tsaiko wajen tattara sakamakon zaben tun daga mataki na runfuna zuwa cibiyar hukumar zabe ta kananan hukumomi, kafin hukumar zabe ta jiha ta tantance kana ya isa shalkwatar hukumar zabe ta kasa, wadda ke da ikon bayar da sakamakon.
Daga bangaren masu sanya idanu na cikin gida kamar kungiyar OPELE da suka aike da wakilansu kimanin 500 a fadin kasar ta Nijar, sun ce zaben ya gudana cikin tsanaki, sai dai kuma akwai kura-kurai da ya kamata a gyara da kuma bayar da sakamakon da ya fito daga runfunan zabe ba tare da an canza ba.
Nijar: Shirye-shiryen babban zabe
Al'ummar Jamhuriyar Nijar za su kada kuri'a a ranar 27 ga watan Disamba, 2020, inda za su zabi shugaban kasa da 'yan majalisun dokoki. Zaben da ke zuwa cikin tarin kalubale na rashin tsaro da kuma annobar COVID-19.
Hoto: DW/A. Adamou
Nijar: Zaben shugaban kasa da na 'yan majalisun dokoki
Shekaru biyar bayan kada kuri'unsu, al'ummar Jamhuriyar Nijar za su sake zabar sabuwar gwamnati a babban zaben kasar da zai gudana a ranar 27 ga wannan wata na Disamba. Cikin watan Fabarairun 2021, za a rantsar da sabuwar gwamnati, da za ta kwashe tsawon shekaru biyar a kan karagar mulki.
Hoto: DW/A. Amadou
Kalubalen rashin tsaro
Jamhuriyar Nijar na fuskantar kalubale da dama da suka hadar da na rashin tsaro. Kamar makwabtanta Najeriya da Kamaru da Chadi da Burkina Faso da Mali, kasar na fama da hare-haren 'yan ta'addan Boko Haram da ma na IS. Koda a baya-bayan nan ma, wani harin 'yan tadda ya halaka wasu Faransawa masu yawon bude ido a gandun dajin Koure, da ke da nisan kimanin kilomita 60 da Yamai babban birnin kasar.
Hoto: AFP/B. Hama
Zabe cikin annobar coronavirus
Kamar sauran kasashen duniya, a Jamhuriyar Nijar ma ana fama da matsalar annobar cutar coronavirus da ta mamaye sassan duniya. A baya al'ummar Nijar, sun kaurace wa asibitoci sakamakon bullar annobar COVID-19 a kasar, abin da ya sanya mahukuntan kasar yin shela cikin watan Mayu dangane da bukatar al'ummar da su koma ziyartar asibitocin.
Hoto: Nicolas RemeneAFP/Getty Images
Mika mulki daga gwamnatin farar hula zuwa farar hula
Shugaba Mahamadou Issoufou na Jamhuriyar Nijar, zai zamo shugaba na farko da zai mika mulki daga gwamnatin farar hula zuwa wata farar hula, bayan ya kammala wa'adin mulkinsa na biyu. A watan Fabarairun shekara mai zuwa ta 2021 ne, wa'adin mukinsa na biyu zai kare, kuma a wannan lokaci zai mika mulki ga wanda ya lashe zaben da za a gudanar a ranar 27 ga watan Disamba na 2020.
Hoto: AFP/I Sanogo
Rawar kotu a zaben Nijar
A Jamhuriyar Nijar kotu na taka muhimmiyar rawa wajen tantance 'yan takara. Kotun tsarin mulki ce ke da alhakin amincewa da 'yan takara bayan sun mika takardunsu domin tantancewa. A bana daga cikin 'yan takarar shugabancin kasa a Jamhuriyar ta Nijar 41 da suka ajiye takardun takararsu, an yi watsi da takarar mutane 11 ciki har da babban madugun adawa Hama Amadou.
Hoto: DW/M. Kanta
Babban madugun adawa da bai yi nasara ba
Hama Amadou jagoran adawa. Ya yi firaminista a shekara ta 1995 zuwa 1996 da kuma shekara ta 2000 zuwa 2007. Ya zama shugaban majalisar dokoki a 2011, ya koma adawa a 2013. Ya yi gudun hijira a 2014 sakamakon zarginsa da safarar jarirai. An yanke masa hukuncin zaman kaso a 2017. Ya tsaya takara a jam'iyyarsa ta Lumana Afirka bayan gwamnati ta yi masa afuwa, amma kotu ta yi watsi da takardunsa.
Hoto: DW/S. Boukari
Tsohon shugaban kasa ya samu goyon bayan babbar jam'iyyar adawa
Zababben shugaban kasa na farko kana na hudu a tarihin Jamhuriyar Nijar, Mahamane Ousman ya sake tsayawa takara a karkashin jam'iyyar RDR Canji. Bayan zabarsa a 1993, an yi masa juyin mulki a 1996. Ya yi ta tsayawa takarar shugaban kasa bai samu nasara ba. Ya yi shugaban majalisar dokoki daga 1999 zuwa 2009. Bayan hana dan takararta, babbar jam'iyyar adawa ta Lumana Afrika ta mara masa baya.
Hoto: picture-alliance/dpa
Dan takarar da ba dan kasa ba?
Mohamed Bazoum dan takarar jam'iyya mai mulki ta PNDS Tarayya. Ya fuskanci kalubale daga 'yan adawa da suka shigar da kara a gaban wata kotu a Diffa, suna zargin cewa shi ba dan kasar ba ne. Akasin madugun adawa Hama Amadou tsohon ministan cikin gidan ya tsallake siradi, domin kuwa kotun tsarin mulkin kasar a Yamai ta amince da takararsa, gabanin korar karar hadakar 'yan adawar a kotun Diffa.
Hoto: Getty Images/K. Tribouillard
Dan adawa da ya fice daga gwamnati
Ibrahim Yacouba ya taba zama ministan harkokin kasashen waje a 2016 zuwa 2018. Kafin nan, ya rike mukamin ministan sufuri a shekara ta 2012 karkashin jam'iyyar PNDS Tarayya mai mulki. Ya samu matsala da wasu shugabannin jam'iyyar, inda aka kore shi daga cikinta a 2015. Ya kafa tasa jam'iyyar mai suna MPN Kishin Kassa a 2015. Ya tsaya takara a 2016 bai samu nasara ba, yanzu ya sake tsayawa.
Hoto: I. Sanogo/AFP/Getty Images
Tsohon na hannun daman Tandja
Albadé Abouba ya kasance ministan cikin gida har sau biyu lokacin mulkin marigayi tsohon shugaban kasar Tandja Mahamadou. Bayan juyin mulki an tsare su tsawon lokaci shi da Tandja. Ya zama minista na musamman a fadar shugaban kasa da kuma ministan gona a gwamnati mai ci ta Mahamadou Issoufou. Bayan wani rikicin cikin gida a jami'yyarsa ta MNSD Nasara ya fice, sun kuma kafa jam'iyyar MPR Jamhuriya.
Hoto: DW/A. Mamane
Matasa sun tsaya takara
Mai shekaru 38 a duniya, Salim Salim Zanguina na daga cikin matasan Jamhuriyar Nijar da suka tsaya takarar shugabancin kasa a zaben na bana. Sai dai Salim Salim kamar Hama Amadou yana daga cikin wadanda ba su tsallake siradin kotun tsarin mulki na amincewa da 'yan takara bayan tantance su ba.
Hoto: Privat
Rawar kungiyoyin farar hula
Nouhou Arzika na daga cikin 'yan kungiyoyin fararen hula da ke taka muhimmiyar rawa a al'amuran siyasa da ma na yau da kullum a Jamhuriyar Nijar. Sun yi ta fadi tashi dangane da batun dokokin zabe. Shugaban kungiyar kare hakkin dan Adam ta MPCR, Nouhou Arzika na daga cikin 'yan farar hula da ke shan kamu daga mahukunta a Jamhuriyar Nijar.
Hoto: DW/T.Mösch
Boren dalibai da yajin aikin malamai
Gwamnatin Mahamadou Issoufou ta sha fama da boren daliban jami'o'i. A cikin mulkinsa na tsawon shekaru 10, an yi ta samun boren daliban, inda ma aka zargi jami'an tsaro da halaka wani dalibi a jami'ar Abdoul Moumouni da ke Yamai fadar gwamnatin kasar. Malaman jami'o'i da ma na sauran makarantu musamman 'yan kwantiragi, sun yi ta tafiya yajin aiki.
Hoto: DW/Abdoulaye Mamane Amadou
Hotuna 131 | 13
Daga bangaran jam'iyyun siyasa da suma suka yi nasu sa idanun kan yadda zaben ya gudana a fadin kasar, a cewar Bana Ibrahim na jam'iyyar Lumana Afrika ta hama Amadou da ta bayar da goyon baya ga dan takarar jam'iyyar RDR Canji Alhaji Mahamane Ousmane, suna da kwarin gwiwa sosai dangane da sakamakon da suke samu daga sassa daban-daban na Jamhuriyar ta Nijar.
Shi ma da yake tofa albarkacin bakinsa kan batun zaben, Hafizou Malam Bachir da ke zaman mai magana da yawun jam'iyya mai mulki ta PNDS Tarayyar a jihar Damagaram, ya ce sun gamsu da yadda ya gudana har ma ya isar da godiya ga dukkanin jam'iyyun da suka shiga aka fafata da su har ma 'yan adawa, bisa yadda aka yi zaben cikin kwanciyar hankali.
Suma kungiyoyin kasa da kasa kamar kungiyar Kasashen Yankin Sahel da sahara ta CEN SAD da ta yi aikin sanya idanu a zaben na Nijar, ta ce abubuwan da ta gani ya nunar da cewa an kada kuri'u cikin tsanaki da kwanciyar hankali. Koda yake ta nunar da cewa akwai wasu 'yan kananan kura-kurai da suka hadar da lattin kai kayan zabe a wasu wuraren. Sai dai kuma za a iya cewa wannan zabe da alama zai sha bam-bam da wadanda aka yi a 'yan shekarun da suka gabata, inda kowanne bangare ke kan bakansa na cewa ba zai taba yarda a karkatar kuri'un da aka rigaya aka kidaya ba, wato na sakamakon da ya fito daga runfunan zabe saboda wata manufa ta daban ba.
