Претседателот на асоцијација на архитекти Мартин Пановски за ДВ најавува иницијатива за ревизија и валоризација на спорниот проект Скопје 2014. Ќе се бара проценка за тоа колку реално чини проектот.
Реклама
Дали е Скопје осакатено или разубавено со проектот на Владата на ВМРО-ДПМНЕ кој со несмалено темпо се турка веќе речиси 7 години? Претседателот на асоцијација на архитекти на Македонија, Мартин Пановски за Дојче Веле го смета Скопје 2014 за „упад во урбаното живеење“ и најавува дека ќе се поведе иницијатива за проценка на тоа колку реално чинел целиот проект и објектите во него.
„Потрошени се средства. Да ги видиме тие средства колку се реално, не колку се потрошени, туку колку реално чини овој објект? Тоа никој досега го нема тоа направено“, вели Пановски, и оценува дека за такво нешто ќе биде потребен долг период на истражување.
На почетокот на неговата изградба, владата најави дека проектот ќе чини околу 80 милиони евра. Во меѓувреме, според истражувањата кои ги спроведоа Бирн и Призма, цената би можела да достигне и вртоглави 700 милиони евра.
Оттука, целиот проект, Пановски го гледа во поширок контекст- не само како естетско „осакатување“ на главниот град, туку и на процедурите и законите во државата.
Ќе има ли отчет за Скопје 2014?
Проектот, чија изградба започна во 2010 и требаше да чини 80 милиони евра, ги подели граѓаните и го смени „личниот“ опис на градот. Архитекти најавуваат ревизија, не само на естетските, туку и на финансиските аспекти
Фотографија: DW/F. Hofmann
Воинот на коњ
На 20 јуни 2011 година беше поставен споменикот „Воин на коњ“ на плоштадот Македонија во Скопје. Споменикот беше изработен во Фиренца, а чинеше над 8 милиони евра. До денес, тој остана симбол за целиот проект, иако властите никогаш не смогнаа храброст ниту да го именуваат „воинот“.
Фотографија: picture-alliance/dpa
Скопје 2010
Ова е последната фотографија од септември 2010 година пред поставувањето на постаментот за споменикот на „Воинот на коњ“. Преобразбата, која во годините кои следеа, му се случи на Скопје шокираше многумина и до денес остана тема за жестоки полемики и, неретко, критики. Голем беше интересот и во странските, пред сѐ западните, медиуми каде Скопје го доби епитетот „главен град на кичот“.
Фотографија: DW
Градежен „бум“
Во следните години беа изградени десетици згради во строгиот центар слични на оваа во која е сместен Археолошкиот музеј, некои, дури и во самото корито на реката Вардар. Заедничко за сите е стилот: комбинација од барок и неокласицизам. Критиките од експертската јавност дека таквиот стил е надминат и нема никаква естетска и историска вредност беа отфрлани.
Фотографија: picture-alliance/dpa/Georgi Licovski
Споменична манија
Значајно место во проектот заземаа споменици на знајни и незнајни, честопати и контроверзни, личности од историјата. Вкупно се подигнати повеќе од 130 споменици и бисти, а за нивно сместување беа изградени и дополнителни мостови кои ги поврзуваат двата брега на Вардар во строгиот центар на градот.
Фотографија: DW/N. Velickovic
Автори и изведувачи
Воглавно, авторството на идејните решенија за целиот проект беше заслуга на неколку архитекти кои, речиси без исклучок, беа непознати за јавност. Како скулптор најчесто се јавуваше Валентина Стевановска, а идејни решенија доаѓаа од фирмите на Жарко Чаушевски и Ана Кедева-Петрова. Кај изведувачите, најмногу тендери добија Бетон, Гранит, Страбаг, Бетон-Штип и Бауер БГ. (Извор: БИРН/Призма)
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Цена
На почетокот беше најавено дека проектот ќе чини 80 милиони евра. Според истражувањето на новинарите на Призма, уште во јули 2015 година проектот надмина сума од 560 милиони евра. Денешните проценки се дека Скопје2014 веројатно веќе достигне 700 милиони евра.
Фотографија: DW/N. Velickovic
Идеологија на ентериерот и екстериерот
На почетокот, Груевски го најавуваше Скопје 2014 како проект чија цел е зацврстување на идентитетот на граѓаните. „Бомбите“ покажаа дека Груевски не само што бил идеен творец на целиот проект, туку и директно се мешал во речиси сите детали при неговата изработка: од „фонтани со обелиск“ како во Рим, преку столбови како во Вашингтон, сѐ до тапацирот и бојата на столчињата во двокатните автобуси.
Фотографија: Getty Images/AFP/R. Atanasovski
Цел на „шарените“
Целиот проект стана омилена цел за „боење“ за време на протестите на Шарената револуција во 2016 година. Демонстрантите во него гледаа симбол на корупцијата, автократското однесување и непотребно трошење државни пари во една од најсиромашните земји во Европа.
Фотографија: picture-alliance/dpa/B. Licovski
Ревизија: дали или не?
Во центарот на Скопје сѐ уште се градат објекти кои беа предвидени или додавани како дел од проектот. Од Асоцијацијата на архитекти на РМ за ДВ најавуваат дека ќе бараат целосна ревизија на проектот. Според нејзиниот претседател Мартин Пановски, „Скопје 2014 е проект што не го осакати само центарот на Скопје, туку и цела Македонија“.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
9 фотографии1 | 9
Оценка и од психолози
„Проектот Скопје 2014 е проект што го осакати центарот на Скопје, но работата е што ја осакати и цела Македонија. Станува збор за процедурите, за начинот на кој се менуваат закони како што се сака, се менуваат процедури според нечија желба. Тоа се работите кои што ја осакатија и ја осакатуваат Македонија општо, не само Скопје. Бидејќи принципот по кој е правен Скопје 2014 се применува насекаде, со менување на процедури, менување на закони преку ноќ за нешто да се направи што е наумено,“ вели Пановски.
Во однос на општественото и историското значење на проектот, архитектот смета дека тој повеќе укажува на „комплекс на пониска вредност“ одошто на некаква стручност. Конечната оценка, смета Пановски, нема да ја даваат само архитектите или социолозите, туку и психолозите.
Ова е резултатот од нашата мала Твитер анкета која ја спроведовме во последните 24 часа:
„Општественото значење на Скопје 2014 е дека вие како држава покажувате еден комплекс на пониска вредност, кој обично како комплекс се јавува од незнаење, бидејќи не знаете со што располагате, едноставно сте нестручни и сакате да бидете како некој друг“.
Снимките од прислушкуваните разговори кои ги објави опозициската СДСМ покажуваат дека експремиерот Никола Груевски, наводно, бил директно ангажиран, не само во организацијата, туку и во одлуките за изгледот на објектите во рамките на проектот. Инспирација, Груевски добивал од славни градби кои ги гледал низ разни европски градови.
„Ние не покажавме дека оваа држава сака да оди напред, туку буквално сака да оди назад во историјата. Тоа е шизофрено однесување, се навраќате цело време во некакви спомени, дури и во сето тоа лудило креирате спомени кои што не се такви, ги немало, ова го немало никогаш во Македонија“, вели Пановски.
Повеќе за Скопје 2014 и разговорот со Пановски погледнете во видеото: