Во Украина се одржуваат повеќе манифестации со кои се одбележуваат 75 години од масакрот во Бабин Јар. Нацистите на 29 и 30 септември 1941 година, со помош на украинската полиција, убија речиси 34 илјади Евреи од Киев.
Реклама
Василиј Михајловски имал само четири години кога, кон крајот на септември 1941, околу окупираниот Киев се појавиле летоци на кои пишувало сите Евреи да се соберат на одредено место на периферијата на градот. Василиј добро се сеќава на тој ден. „Беше преубаво време. Сончево, вистинска златна есен“, вели еден од тројцата се уште живи луѓе кои го преживеале масакрот во Бабин Јар.
„Се собра огромен број луѓе. Доаѓаа пеш и со колички на кои носеа сѐ што имаа“. Василиј бил сирак. Мајка му починала непосредно пред тоа, а таткото Црвеноармеец бил заробен, а подоцна и стрелан. Домарот на зградата во која живеел Василиј и рекол на жената која се грижела за него „дека еврејското дете треба да биде одведено во Бабин Јар“. Анастасија Фомин- Наѓа, која се грижела за него, ги следела дадените упатства. Следното утро се упатиле на тоа место, оддалечено од куќата околу 7 километри.
„Кога се заморив, Наѓа ме стави на една количка. Имаше уште многу деца. Бев среќен затоа што мислев дека одиме на митинг, како за 1. Мај или Денот на револуцијата. Барав од Наѓа да ми купи и балон“.
Но, тоа што се случувало било далеку од празник, туку најмасовното стрелање кое Германците го извршиле за време на Втората светска војна. За два дена во Бабин Јар биле стрелани 34 илјади Евреи.
Кога Наѓа и Василиј се приближиле, виделе како германските војници и украинските полицајци ги стројат луѓето и ги туркаат кон местото за стрелање. „Ги тепаа со кундаците, ги влечеа по земја... Ги тераа луѓето да одат побрзо затоа што постојано доаѓаа нови. Така стигнавме до некаква ограда“. Василиј вели дека куче ја гризнало Наѓа и паднала, а тој паѓајќи си ја повредил главата и бил целиот облиен со крв. „Еден од стражарите ја фати Наѓа за крагната и ја турна од кордонот. Покажувајќи и го малиот излез и рече: стави го таму детето“. Откако седнале можеле да слушнат што се случува со оние кои стигнале до крајот на патот.
„Слушавме врисоци и плачење. Но авиони го надлетуваа местото во низок лет и ги задушуваа тие звуци. Однекаде се слушаше и музика“, се присетува Василиј.
Молк
Со децении во Украина се молчело за масакрот во Бабин Јар. Советските власти најпрво не сакаа да признаат дека се случило такво злосторство над Евреите, а потоа сепак подигнаа споменик: бронзена фигура на луѓе во агонија. На споменикот пишува: „Советски граѓани“. Откако Украина стана независна, владата тука одржува големи манифестации. Еврејските организации сега тука планираат да изградат голем музеј на Холокаустот.
Да не се повтори: Споменици на теророт
По завршувањето на Втората светска војна, на 8 мај 1945, Германија започна процес на осознавање на нацистичката диктатура и на нејзините злосторства. Спомениците не дозволуваат да бидат заборавени милионите жртви.
Фотографија: picture-alliance/dpa/Sven Hoppe
Дахау
Нацистичкиот режим го отвори првиот концетрационен логор во Дахау, во близина на Минхен. Само неколку недели по доаѓањето на власт на Хитлер, тој беше искористен од паравоените СС-формации за затворање, измачување и убивање на политичките ривали. Дахау исто така послужи како модел за другите нацистички логори кои уследија.
Фотографија: picture-alliance/dpa
Нацистичките митингашки простори
Нирнберг беше домаќин на најголемите митинзи на нацистичката пропаганда од 1933 година до почетокот на војната. Годишниот конгрес на нацистите, како и митинзите со по 200 илјади учесници се одржуваа на просторот од 11 квадратни километри. Денес, недовршената конгресна сала служи како документациски центар и музеј.
Фотографија: picture-alliance/Daniel Karmann
Вилата Ванзе
Вилата на берлинското езеро Ванзе беше клучна во планирањето на холокаустот. 15 членови на нацистичката влада и на раководството на СС се состанаа тука на 20 јануари 1942 година, за да го испланираат т.н. „Конечно решение“- депортацијата и уништувањето на сите Евреи на териториите окупирани од Германците. Во 1992 година вилата беше пренаменета во меморијал и музеј.
Фотографија: picture-alliance/dpa
Берген-Белзен
Концентрациониот логор Берген-Белзен во Долна Саксонија првично беше изграден како логор за воени заробеници, пред да стане концентрационен логор. Затворениците кои биле премногу болни за да работат биле носени тука, и многумина починале од болести. Една од 50-те илјади жртви била и Ана Франк, еврејското девојче кое постхумно се здоби со меѓународна слава со својот дневник.
Фотографија: picture alliance/Klaus Nowottnick
Споменик на германскиот отпор
Зградата Бендерблок во Берлин била седиште на групата на воениот отпор. На 20 јули 1944, група офицери на Вермахтот, под раководство на полковникот Класу фон Штауфенберг, изведоа неуспешен атентат врз Хитлер. Водачите на заговорот експресно беа егзекутирани во дворот на Бендерблок, кој е денес споменик на отпорот.
Фотографија: picture-alliance/dpa
Центарот за евтаназија Хадамар
Од 1941 година, луѓето со физички и ментален хендикеп биле убивани во психијатриската болница во Хадамар, во покраината Хесен. Прогласени за „непожелни“ од страна на нацистите, околу 15 илјади луѓе биле убиени со задушување со јаглероден моноксид или со инјекција. Повеќе од 70 илјади луѓе биле убиени во Германија во рамките на програмата на нацистите за евтаназија.
Фотографија: picture-alliance/dpa
Меморијал на холокаустот
Лоциран во близина на Бранденбуршката порта во Берлин, Меморијалот на убиените Евреи во Европа беше отворен 60 години по крајот на војната. Архитектот Петер Ајзенман креираше поле со 2,711 бетонски плочи. Во подземјето се испишани имињата на сите познати жртви на холокаустот.
Фотографија: picture-alliance/dpa
Споменик на прогонуваните хомосексуалци
Недалеку од Меморијалот на холокаустот во Берлин, се наоѓа споменикот за илјадниците хомосексуалци прогоновауни од нацистите меѓу 1933 и 1945 година. Споменикот висок четири метри, со прозорец кој наизменично покажува двајца мажи и две жени како се бакнуваат, беше отворен во мај 2008 година.
Фотографија: picture alliance/Markus C. Hurek
Меморијал на Синтите и Ромите
Спроти зградата на Рајхстагот во Берлин, паркот отворен во 2012 година е и споменик за над 500 илјади убиени Синти и Роми од страна на нацистите. Околу меморијалниот базен испишана е поемата „Аушвиц“ на ромскиот поет Сантино Спринели на три јазици: англиски, германски и ромски.
Фотографија: picture-alliance/dpa
Спомен-плочки пред куќите на Евреите
Во 1990, уметникот Гинтер Демних започна со проект за соочување со нацистичкото минато. Спомен-плочки од месинг беа поставени пред куќи на жртвите на нацистите, со нивни лични податоци. Повеќе од 45 илјади „спомен плочки“ беа поставени во 18 земји во Европа - тоа е најголем децентрализиран музеј на холокаустот во светот.
Фотографија: picture-alliance/dpa
„Кафеавата Куќа“ во Минхен
Веднаш до канцеларијата на Хитлер (Führerbau), седиштето на Нацистичката партија на Германија се наоѓала во „Кафеавата Куќа“ во Минхен. На нејзино место сега е поставена бела коцка. Нов „Документарен центар за историјата на националсоцијализмот“ е отворен на 30 април 2015, 70 години по ослободувањето од нацистичкиот режим.
Фотографија: picture-alliance/dpa/Sven Hoppe
11 фотографии1 | 11
Откако успеале да побегнат, Наѓа го сместила Василиј во сиропиталиште во кое се криеле и други еврејски деца. По крајот на војната бил посвоен од едно семејство. Роденото име на Василиј е Цезар Кац. Неговиот татко, оној со кој изразнал, спасил уште две Еврејки. Василиј гордо ги покажува двете медали Праведни меѓу народите кои ги добиле Наѓа и неговиот татко. Израелскиот Холокауст центар Јад Вашем им ги доделува тие медали на оние кои спасиле животи на Евреи.