Вевчанскиот карневал – огледало на животот во 2016 година
Милчо Јованоски
13 јануари 2017
Вевчанскиот карневал, со стаж од над 1400 години, го слави доаѓањето на Новата година по Јулијанскиот календар.
Фотографија: DW/M. Jovanoski
Реклама
Карневалот е спој меѓу паганскиот и современиот начин на прослава. Со архаичноста, таинственоста и уникатните маски тој се одвојува од останатите во светот.
Вевчани од утрово се претвори во своевиден театар без граници. Прво учесниците зад кулисите ги облекуваа и обликуваа маските, далеку од очите на јавноста, смислени и правени со недели пред тоа. Од тој миг секоја куќа и улица стана сцена, а маскираните ги изведуваа своите замислени сценарија како вистински актери.
Фотографија: DW/M. Jovanoski
Под ведрото небо, стотици вевчанци и љубопитни гости од Охрид, Струга, Македонија и од странство на дефилето кое траеше скоро два часа се воодушевуваа на маските кои и овојпат беа лика и прилика на состојбите во Македонија и светот. Низ призмата на сатирата и хуморот сѐ што беше важно на оригинален начин беше допрено од василичарите. Вевчаници речиси никому не останаа должни. Почнувајќи со традиционалните маски невестата, зетот и глупавиот Август. Од локалните теми, како кражбата на сефот од вевчанската Пошта, преку маските сврзани со парламентарните избори и препукувањата меѓу ВМРО-ДПМНЕ и СДСМ, сѐ до Рамковниот договор, Шарената револуција и гатачката на поранешниот премиер Никола Груевски.
Фотографија: DW/M. Jovanoski
Фотографија: DW/M. Jovanoski
Василичарите по обичај од попладнево до утре напладне ќе ја посетат секоја вевчанска куќа, ќе наздрават за здравје и бериќет и потоа традиционално ќе ги запалат маските за од Вевчани да избегаат злите сили и духови.
Вевчанци денеска и утре повторно ќе го прослават доаѓањето на Новата година според стариот календар со традиционалниот карневал. Дефилето започнува попладнево, а ние потсетуваме на маските од минатите години.
Фотографија: DW/M. Jovanovski
Вековна традиција
Според некои извори, традицијата на Вевчанскиот карневал е стара 1.400 години и посветена е на Св. Василиј Велики, христијански светец и епископ од Мала Азија, кој се смета за основач на монашката традиција во источното православие.
Фотографија: AP
Архаичност и уникатни маски
Општина Вевчани на својата интернет-страница го опишува Карневалот како збир од „архаичност, традиционалност, таинственост и уникатни маски“. Истиот извор наведува три традиционални маски: „зет и невеста“, „Глупи Август“ и музичари.
Фотографија: DW
Политички пораки
На карневалот редовно можат да се видат маски и костими кои на сатиричен начин го коментираат политичкото секојдневие во државата и случувањата во светот. Овие маски на група македонски политичари се од 2014 година.
Фотографија: DW/M. Jovanoski
Општествена критика
Оваа изведба од 2014 беше реакција на владината иницијатива за повеќе деца во семејствата. Вевчанци немаат „влакна на јазикот“ кога ги коментираат настаните.
Фотографија: DW/M. Jovanoski
Театар на отворено
Вевчанскиот карневал се смета за театар на отворено. Учествуваат сите жители на општината, а домаќините им ги отвораат вратите на своите домови на гостите со традиционални специјалитети и греана ракија и вино.
Фотографија: DW/M. Jovanovski
Километарска поворка
Годинава, според организаторите, се очекува дефиле на повеќе од 1.000 маски и костими. Традиционално, темата на Карневалот не се открива до пред самиот негов почеток.
Фотографија: DW/M. Jovanovski
Контроверзи
Последниве години карневалот го следат и бројни контроверзни. Обвинувања за навреди кон Албанците и муслиманите, изживувања над мртви животни... Во 2012 во Струга се одржаа и протести против некои од маските на карневалот. И Грција се најде навредена од некои маски. Од Вевчани ги отфрлаат таквите обвинувања и велат дека Карневалот нема намера никого да навреди.
Фотографија: DW/M. Jovanovski
Ослободување од „злото“
Научниците велат дека Карневалот ја отсликува потребата на луѓето преку маски да се ослободат од злото и од црните мисли. Преку хуморот и сатирата, василичарите во Вевчани ги спојуваат паганските и христијански обичаи, и притоа им додаваат и модерен „шмек“- коментирајќи ги актуелните политички настани.
Фотографија: DW/M. Jovanovski
Бунтовна традиција
Во 80-те години на минатиот век, Вевчани се најде во центарот на вниманието на јавноста во поранешна Југославија. Причина беа протестите против планот за пренасочување на водата од локалните извори. Барикади пред селото привремено ја спречија реализацијата, но на 7 август 1987, по интервенцијата на специјални полициски сили, проектот е сепак остварен. Оттогаш Вевчани се прогласи за „Република“.
