Германската економија е вознемирена поради тензиите околу шпанскиот регион Каталонија. Водечки шпански банки веќе повлекоа узди. Банката Сабадел во четвртокот најави дека ќе го премести своето седиште, а во Каталонија во иднина седиште веќе нема да има ниту Кашабанк, која ќе оперира од Валенсија.
„Ситуацијата во Шпанија ги загрижува германските претпријатија“, изјави новиот претседател на Сојузот на трговијата на големо, надворешната трговија и услужните дејности (БКА), Холгер Бингман за агенцијата Ројтерс. Според него, политичката нестабилност во Каталонија по референдумот ја загрозува економијата и има последици за инвестициите. Несигурноста влијае и врз германската економија, вели Бингман.
Еднаква е оценката и на шефот на одделот за надворешна трговија во Германската индустриска и трговска комора (ДИХК), Фолкер Трајер: „Политичката нестабилност го загрозува непосредно економскиот развој“, нагласува тој, потсетувајќи дека Шпанија се опоравува од длабоката економска и структурна криза. На најновата ескалација на состојбата претпријатијата ќе реагираат со воздржаност во инвестирањето. Ако регионот се отцепи, се заканува голема правна несигурност.
„Доколку претпријатијата стравуваат дека би се нашле трајно во нејасна правна ситуација, тогаш голем дел од нив ќе го напуштат регионот“, го цитира „Шпигел Онлајн“ економистот Екарт Верц, координатор на истражувачки проекти на тинк-тенкот Барселона-центар за меѓународни односи. „Тоа би можело да оди многу бргу.“
Претпријатијата на лице место се воздржани, изјави за агенцијата АФП портпарол на германското државно инвестициско друштво Germany Trade & Invest. Според него, што и да направат фирмите, „ќе се налути или едната, или другата страна“.
БДП по глава на жител во Каталонија, Шпанија и еврозоната
За Германија, Каталонија е економски најважен регион во Шпанија. Околу 1000 фирми имаат претставништва во овој регион. Според Сојузот на германската индустрија (БДИ), во цела Шпанија има околу 1600 германски претпријатија. Во Каталонија, од нив најголем обрт прават фирмата ќерка на Фолксваген - Сеат, хемиските концерни Бајер и БАСФ, како и ланецот супермаркети Лидл. Во Германија пак се застапени околу 400 каталонски претпријатија - од производителот на пенливо вино Фрешенет сѐ до туристичкиот концерн Групо Хотуса.
Германските претпријатија имаат инвестирано милијарди евра во Каталонија. Само во 2013 година се инвестирани речиси 900 милиони евра, главно во фармацевтскиот сектор. Во 2014 година се инвестирани плус 200 милиони евра. Во 2015 година се инвестирани повеќе од половина милијарда евра, од што една третина отпаѓа на трговијата со храна, а околу 16% на хемиската индустрија.
Конфликт со долга историја
00:55
This browser does not support the video element.
Германија во 2015 година во Каталонија има извезено стока во вредност од околу 14 милијарди евра, што претставува околу 40% од целиот извоз во Шпанија. Особено биле барани автомобилите.
Обратно, околу 12% од извозот на Каталонија е во насока на Германија, во вредност од 7,5 милијарди евра. Повеќе каталонска стока добила само Франција. Регионот во Германија извезува пред сѐ возила (39%), апарати и електроматеријал (6,5%), како и производи од пластика (6,3%). Околу 2700 каталонски претпријатија извезуваат редовно во Германија.
Историјата на каталонското движење за независност
Стремежот на Каталонците за независност има долга историја. А во текот на таа историја имало подеми и падови, засилување на автономното право и угнетување. Ова се некои од најзначајните случувања.
Фотографија: Reuters/A.Gea
Богато античко наследство
Каталонија рано ја населиле Фениќаните, а потоа Етрурците, па Грците. Грците ги населиле пред сѐ Росас и Ампуриас (на сликата). Римјаните продолжиле со изградба на населби и инфрастукура. Каталонија остана дел од Римското царство сѐ додека не ја освоија Визиготите во 507 година по Христос.
Фотографија: Caos30
Грофовства и самостојност
Во 711 година Каталонија ја освоија Арапите. Карло Велики го запре нивниот продор во 732 година кај Тур на Лоара, а веќе во 759 година северот на Каталонија стана повторно христијански. Во 1137 година каталонските грофовства влегоа во сојуз со кралството Арагон. Во 13. и почетокот на 14. век Арагонското кралство владее со западното Средоземје и ги освои Мајорка (на сликата) и Валенсија.
Фотографија: picture-alliance/Prisma Archiv
Автономија до војната за престоли
Во 13. век се создаваат институции на каталонска самоуправа, наречени „Generalidad de Catalunya". По обединувањето на земјите под круната на Арагон со кралството Кастиља во 1476 година, Арагон можеше да ги задржи своите автономни иституции сѐ до завршувањето на шпанската војна за престоли (1714 година) - со пауза за време на селската буна (на сликата) од 1640 до 1659 година.
Фотографија: picture-alliance/Prisma Archivo
Годишнина на еден пораз
Откако Барселона на 11 септември 1714 година ја освои бурбонскиот крал Филип V каталонските институции се распуштени и ѝ е ставен крај на самоуправата. Секој 11 септември Каталонците се потсетуваат на укинувањето на нивните автономни права (на сликата се демострациите од 2015 година во Барселона).
Фотографија: Getty Images/AFP/L. Gene
Федерални идеи и прва шпанска република
Откако абдицираше Амадео I на 10 фебруари 1873 година е прогласена првата Шпанска Република, која траела помалку од една година. Симпатизерите на републиката се неединствени. Едните сакаа централистичка република, другите федерален систем. Симпатизер на федерализмот бил и Франциско Пи и Марагал (на сликата), еден од петте претседатели на краткотрајната република.
Фотографија: picture-alliance/Prisma Archivo
Неуспешен обид во 19 век
Обидот Каталонија во Шпанската република да создаде сопствена држава дополнително го заостри конфликтот меѓу републиканците. Во 1874 година повторно е воспоставена монархија на чело со Алфонсо XII (на сликата) од династијата Бурбон.
Во периодот меѓу 1923 и 1930 година, генералот Примо де Ривера воспоставува во Шпанија диктатура, со помош на кралот Алфонсо XII, војската и свештенството. Каталонија станува центар на опозицијата и отпорот. Политичарот Франческ Масиа (на сликата) успева да избори за Каталонија важни автономни права по крајот на диктатурата.
Самоуправа во втората Шпанска Република
За време на втората Шпанска Република, каталонските пратеници го изработија Статусот на автономија од Нурија, кој во 1932 година го прифати и шпанскиот парламент. Франческ Масиа по изборите за каталонскиот парламент беше избран и за претседател на самоуправата на Каталонија. Победата на генералот Франко во шпанската граѓанска војна (1936-1939),меѓутоа значеше крај на втората Шпанска Република.
Фотографија: picture-alliance/AP Photo
Крај на сите слободи под Франко
Режимот на Франко (1939-1975) за Каталонија значеше и укинување на демократските слободи: забрана на сите политички партии и прогон на нивните активисти, укинување на автономниот статус и потиснување на каталонскиот јазик и култура.
Фотографија: picture alliance/AP Photo
Повторно воспоставување на автономијата со нов статут
По првите слободни избори по падот на Франковата диктатура „Generalidad de Catalunya“, во 1977 година е привремено повторно воспоставена. Врз основа на шпанскиот демократски устав од 1978 година, Каталонија наредната година доби нов статус на автономија.
Жорди Пујол, долгогодишен претседател на владата на Каталонија
Првиот статус за автономија по времето на Франко ги признава самостојноста на Каталонија и каталонскиот како самостоен јазик. Во споредба со статусот од 1932, проширени се овластувањата на Каталонија во областа на образованието и културата, но се ограничени во областа на правосудството, финансиската управа и јавниот поредок. Жорди Пујол беше претседател на каталонската влада од 1980 до 2013 год.
Фотографија: Jose Gayarre
Јакнење на самосвеста
Стремежот на Каталонците за независност повторно се засили во последниве години. Во 2006 Каталонија доби нов статус на автономија со проширени овластувања. Но, по тужбата на конзервативаната партија ПП, шпанскиот Уставен суд ги укина проширените овластувања.
Фотографија: Reuters/A.Gea
Прв обид за референдум
Референдум за незвависност на Каталонија беше предвиден за 9 ноември 2014 година. Неговото прво прашање гласеше: „Сакате ли Каталонија да биде држава?“ Кој ќе се изјаснеше „За“ требаше потоа да одговори на прашањето „Сакате ли таа држава да биде независна?“. Но, Уставниот суд го стави гласањето надвор од сила.
Фотографија: Reuters/G. Nacarino
Двобој на двајца премиери
Од јануари 2016 година Карлес Пуџдемон е претседател на каталонската влада. Тој го продолжува националистичкиот курс на својот претходник Артур Мас и и покрај сите напори и полициско насилство на 1 октомври 2017 година го спроведе референдумот за независност, кој шпанскиот премиер Маријано Рахој го отфрла како противуставен.
