Пандемијата на коронавирус предизвика енормна економска криза. Без оглед на целиот оптимизам, вистински тешките времиња допрва претстојат, смета Хенрик Беме.
Реклама
Бројката е впечатлива – минус 10,1 процент: никогаш досега во повоената историја економијата во Германија не доживеала таков пад како во вториот квартал од оваа 2020. година. Значи, ова е историски ден, и години подоцна ќе се навраќаме на оваа бројка, кога некогаш ќе тргне на подобро. Исто како што беше со оние 7,9 проценти од вториот квартал на 2009. година, кога светската економија се најде на работ на амбис како последица на големата финансиска криза.
Ова не е за чудење, зашто во фабриките не се произведува, големите бродови-контејнери не се товарат, услужните дејности не носат ништо, веќе не се одржуваат саеми, а рестораните мораа да бидат затворени. Прашањето дали падот на економскиот раст ќе биде двоцифрен или не, сега е барем одговорено. Секако, бројни прогнозери се обидуваат да гледаат кон иднината и укажуваат дека по олабавувањето на рестрикциите на речиси двомесечниот карантин, економскиот мотор повторно е активиран и се поместуваме од дното.
Излегување од подрумот на светлина
Економијата „со сигурност" во третиот квартал повторно ќе прикаже пораст, дури значен, некои анкети сигнализираат дури и „огромен скок" и враќање на лентата на економски раст. Други забележуваат „значително намалување на песимизот" во фирмите. За сево ова не е потребно длабоко стручно познавање на материјата: крајно, владата го понуди најголемиот замислив конјуктурен пакет, кој брзо ги прикажа првите резултати. Освен тоа, оној кој доаѓа од темен подрум, брзо го заслепува првиот светлосен зрак.
Лошата вест би била: засега тоа е крај на добрите вести. Зашто, без оглед колку се благодетни милијардите од државната помош и вонредните регулативи во моментов, тие често само ги кашираат проблемите кои многу фирми ги имаа и пред короната. Овој подмолен вирус не ги разболува само луѓето, па дури и ги убива, не, тој безмислосно ги соголува и проблемите на фирмите. На оној кој и пред короната едвај се одржувал на површина, нема можеби да му помогнат ни парите од Берлин. Но, кога ќе отпадне оваа поддршка (а тоа ќе се случи), за многумина ќе дојдат мрачни денови.
Планска наместо пазарна економија?
Зашто, се поставува следното прашање: колку долго државата може да ги држи распнати чадорите за помош, да ги штити претпријатијата од банкрот и да интервенира на пазарот? Фирмите доаѓаат и заминуваат, зашто не можат да му одолеат на кризните налети, што спаѓа во секојдевието на пазарната економија. Како завршуваат планските економии, во кои државата го регулира стопанството, се покажа пред децении во Германската Демократска Република.
Сепак, секое петто претпријатие, според анкета на Ифо-институтот во Минхен, својата егзистенција ја смета за загрозена поради короната. Осигурителната компанија Ојлер Хермес прогнозира „досега невиден бран на банкроти" во Германија. А тој може да ги погоди сите бранши. Посебно загрозени се авиосообраќајот и туризмот. А бранша која уште одамна страда е трговијата на мало на пример. Надоаѓачката пропаст на германските традиционални трговски куќи, како на пример Галерија Карштат Кауфхоф, короната драматично ја забрза.
Слично мрачна, а за пазарот на труд вистинска закана, е состојбата во автомобилската индустрија. Таму бизнисот одамна оди лошо (дизелгејт и збогување со моторите на согорување), но и тука короната игра улога на катализатор. Синдикатот на металската индустрија, ИГ Метал гледа закана за околу 300.000 работни места. А тука не станува збор само за големите автомобилски производители, туку за бројни средни по големина лиферанти или производители на машини. Од областа на машиноградбата, речиси 80 проценти од фирмите сведочат за „забележителен и драстичен пад" на побарувачката. Само да споменеме, оваа бранша вработува преку еден милион луѓе, значи повеќе отколку автоиндустријата.
Нерамномерна распределба - животниот стандард во ЕУ
Разликите во животниот стандард во државите-членки на ЕУ се екстремни. Но, во зависност од начинот на кој се мери благосостојбата, постојат изненадувања, сиромашните земји немаат секогаш сиромашни граѓани и обратно.
Фотографија: picture-alliance/dpa/D. Kalker
Бугарија: Ниски социјални давачки, ниски плати
Бугарија се смета за најсиромашна членка на ЕУ и истовремено водечка во раширеноста на корупцијата. Според податоците на Германското друштво за надворешна трговија и инвестиции (Germany Trade and Invest), просечното бруто примање во 2018 година било 580 евра месечно. По приемот на Бугарија во ЕУ, многу млади луѓе и завртија грб на земјата, голем дел од нив со факултетско образование.
Фотографија: BGNES
Романија: Претпоследно место во ЕУ-економското рангирање
Идилата лаже: живописните историски центри во градовите, како овој во Брашов, се реставрирани со многу љубов. Но, со просечниот бруто домашен производ од 11.440 евра по глава на жител годишно (2019) земјата е само малку подобра од Бугарија. Податоците на Европската комисија велат дека просечната бруто плата во Романија лани била околу 1050 евра, додека во Германија- 3994 евра.
Земјата беше на пат да се опорави од последиците на должничката криза, за што посебно последните години придонесе туризмот. Но, поради корона-кризата, земјата повторно е под притисок и зависна од помошта од ЕУ. Во споредба со Германија, таа се смета за сиромашна, иако просечниот бруто домашен производ по жител од 17.500 евра годишно е двојно поголем отколку во Бугарија.
Фотографија: picture-alliance/dpa/VisualEyze
Франција- земја на сопственици на куќи
Ако се суди според просечниот имот на Французите, тие се многу побогати од Германците. Со нето финансиски капитал од 26.500 евра (2018) по жител, Французите според информациите на осигурителната компанија Алијанц располагаат со 10.000 евра повеќе. Една од причините е што мал дел од Германците имаат сопствени недвижности. За разлика од нив, во Франција многу луѓе имаат стан и викендичка.
Фотографија: picture alliance/prisma/K. Katja
Италија - развојот стагнира, нема реформи, долговите се високи
Италија беше посебно тешко погодена од пандемијата на коронавирус. Сликите од Бергамо, епицентарот на заразата, го обиколија светот. По две децении економска стагнација, Италија е една од земјите која најмногу се надева на распределбата на корона-помошта од ЕУ. Со бруто домашен производ од 29.610 евра по глава на жител (2018), Италија се наоѓа нешто под просекот на ЕУ.
Фотографија: AFP/P. Cruciatti
Шпанија во страв од втор бран на коронавирус
По силниот пораст на бројот на нови инфекции со коронавирус, властите во Каталонија во јули повторно воведоа рестрикции и ограничување на движењето. Земјата е во висок степен зависна од туризам, тој изнесува преку 15% од БДП. Со бруто домашен приход од 26.440 евра по жител, Шпанија се наоѓа под просекот на ЕУ од 31.000 евра.
Фотографија: Reuters/N. Doce
Шведска - висок стандард, високи даноци, без корона-ограничувања
Шведска се обиде да помине низ корона кризата без да воведе рестрикции и обврска за носење заштитна маска. Цената беше висока, бројот на жртви е релативно голем. Со БДП од 41.180 евра по жител, Шведска според Евростат во 2018 година била на петто место зад Луксембург, Ирска, Данска и Холандија. И покрај високите даноци, Швеѓаните со финансиски капитал од 27. 511 евра по глава се пред Французите.
Фотографија: imago images/TT/J. Nilsson
Холандија - високо економско постигање, богати граѓани
Холандија припаѓа на т.н. „штедлива четворка“, група земји која одбива трансфер на финансиски средства во висина од повеќе милијарди евра без реформски предуслови на земји погодени од корона-кризата како Италија. Со бруто домашен производ од 46.800 евра по жител (2019), Холанѓаните се во врвот во ЕУ, тие предничат и при нето финансискиот капитал со преку 60.000 евра по глава (2018).
Фотографија: picture-alliance/robertharding/F. Hall
Германија: Богата држава со не толку богати граѓани
Досега Германија успешно се носеше со пандемијата. Но, економските трошоци се гигантски, извозот доживеа пад, бројни фирми се борат против банкрот. Како водечка економија во ЕУ, земјата има бруто просечен домашен производ од 41.340 евра по жител (2019). Меѓутоа, Германците во 2018 година просечно располагале со нето финансиски капитал од само 18.000 евра, додека во Италија тој е двојно поголем.
Фотографија: picture-alliance/dpa/J. Kalaene
9 фотографии1 | 9
Што е сега неопходно?
Овие лоши вести не се доволни? Екстремно извозно ориентираното германско стопанство ќе трпи многу повеќе отколку важните увозни земји како САД, но и Бразил или Индија, кои не можат вистински да се справат со пандемијата на коронавирус. И уште еден проблем: бројот на претпријатија чии долгови се високи, а добивките ниски, драматично се зголемува. Не само во Германија, во останатите земји од Европа, туку и во САД. Што значи: добивките нема да бидат доволни за отплата на каматите. Ѓаволски круг. Иако долговите сами по себе не се нешто лошо: Фолксваген со 192 милијарди американски долари кредити е прв на светот на оваа листа, но засега може да ги опслужува своите доверители. Но, токму во тоа е проблемот, а многу фирми поради пандемијата на коронавирус не го можат тоа.
Што треба да се преземе сега за есента и зимата (земајќи предвид и евентуален втор корона-бран) да не станат уште помрачни? Германската влада мора да пронајде каде целно може да помогне, каде на пример можеби пакетот помош мора да се подобри. Првенствено мора да биде продолжена регулативата за скратено работење и да се приспособат законите за инсолвентност.
На крајот, можеби наскоро ќе биде пронајдена вакцина против коронавирус и сѐ ќе биде добро. За многу фирми кои имаат погрешен деловен модел, тогаш можеби сепак и тоа ќе биде предоцна.
Кои фирми профитираат од коронавирусот
Стравот од коронавирусот тешко ги погодува финансиски пазари. Кога компаниите мора да ги коригираат своите прогнози за добивка и промет надолу, тоа е отров за курсот на акциите. Но, сепак има и такви кои профитираат.
Кога во последната недела од февруари курсот на акциите ширум светот драматично падна, акциите на платформата за видео стриминг успешно се спротиставија на трендот. Аналитичарите сметаат дека т.н. „останете дома“ акции , како оние на „Нетфликс“ можат да им обезбедат богатство на инвеститорите за време на појавата на коронавирусот, бидејќи на сѐ повеќе луѓе им се вели да останат дома.
Фотографија: picture-alliance/AA/M.E. Yildirim
„Откачете“ го фитнес-клубот
Акциите на фитнес старт-апот Пелотон Интерактив, кој произведува велосипеди за вежбање и, исто така, нуди фитнес часови преку интернет, скокнаа бидејќи стравот од коронавирусот може да поттикне многу фитнес ентузијасти да не одат во своите теретани и клубови и да се одлучат за понудите на Пелотон.
Шефот на фармацевската компанија „Модерна“, Стефан Банкелза кусо време стана милијардер откако компанијата испорача експериментална вакцина против коронавирусот за клиничко тестирање кај луѓето, со што се зголеми цената на нејзините акциите. И Лим Ви Чаи од Малезија, мнозински акционер во фирмата за медицински ракавици „Топ Глав“, влезе во клубот на милијардери среде избувнувањето на вирусот.
Останете дома, останете поврзани
Акциите на телеконференцискиот старт-ап „Зум Видео“ пораснаа речиси за 50% од февруари, откако инвеститорите проценија дека сѐ повеќе луѓе поради стравот од коронавирусот ќе работат од дома. Компанијата веќе придодаде повеќе активни корисници годинава - 2,22 милиони - отколку во целата 2019 година.
Фотографија: zoom.us
Празни полици во супермаркетите
Во супермаркетите, како германскиот „Реве“ и францускиот „Карфур“, прехранбените производи „летаат“ од полиците додека купувачите во паника ги зголемуваат домашните залихи. Затоа инвеститорите засилено вложуваат во акциите на компаниите за пакувана храна. И онлајн трговците, како Амазон, исто така, имаат поголема побарувачка, бидејќи купувачите поради страв од вирусот ги избегнуваат продавниците.
Произведувачите на маски за лице, дезинфекциски средства за раце и дезинфекциски марамчиња се сведоци на огромен раст на побарувачката, бидејќи купувачите бараат начини да се заштитат од вирусот кој брзо се шири. Фирмата „3M“, која меѓу останатото произведува и маски за лице, е една оние со најголема добивка.
Фотографија: picture-alliance/NurPhoto/Yichuan Cao
„Во секое време, насекаде“
Германската софтверска компанија „ТимВјуер“ која им овозможува на корисниците да работат од далечина (од дома), е сведок на голема побарувачка на нејзините услуги, особено во Кина, епицентарот на коронавирусот. На Франкфуртската берза цената на акциите на оваа компанија забележа огромен раст во изминатите неколку дена.