Сараево се гуши во загаден воздух, а ситуацијата наскоро би можела дополнително да се влоши. Имено, германските градови донесоа забрана за дизел возилата кои наскоро би можеле да се најдат на босанските улици.
Реклама
Почетокот на зимата во Сараево повторно го обележаа неславни рекорди по обемот на загаденост на воздухот. Со години главниот град на БиХ е еден од најзагадените во Европа. Има бројни извори на загадување, а судејќи по најавите наскоро состојбата би можела и да се влоши доколку дојде до масовен увоз на дизел возила од кои сакаат да се спасат Германците по воведувањето на забраната за користење на овие возила во одделни градови.
„Доколку во наредниот период дојде до масовен увоз на дизел возила, ќе дојде до влошување на животната средина во градот Сараево“, вели Шевал Ковачевиќ, експерт за патен сообраќај.
БиХ има еден од најстарите возни паркови во Европа, со просечна старост на возилата од 18 години. „Јас одамна реков дека ние го имаме отпадот од Европа во Сараево“, вели стучњакот за клима, Мартин Таис.
Возилата-најголеми загадувачи
Наскоро Сараево и другите градови би можеле да бидат преплавени со стари и истрошени возила. Шевал Ковачевиќ предупредува: „Овие возила се стари и со абење на коморите за согорување ќе испуштаат, колоквијално речено - жива нафта.“
Во главниот град на БиХ се регистрирани околу 150.000 возила. Многу од нив се со норма 1, 2 или 3. Со тоа сериозно е загрозено здравјето на граѓаните кои дишат високо загаден воздух
„Според проценките и прелиминарните резултати на истражувањата, автомобилите во Сараево учествуваат во загадувањето со 40-50%. Особено со ситна прашина, односно ПМ 2.5 и ПМ 10 честички“, објаснува климатологот Мартин Таис.
Смог над Балканот
Неколку градови во југоисточна Европа се во самиот светски врв на негативната листа на загаденост на воздухот. Скопје е меѓу нив.
Фотографија: picture-alliance/AA/M. Ozturk
Опасна зима
Видливоста изнесува само неколку метри. Сараево, главниот град на Босна и Херцеговина, веќе со денови е обвиткан со смог. За тоа не е виновен само густиот сообраќај. Многу жители се греат на јаглен и дрва- состојбата е особено критична во зима.
Фотографија: picture-alliance/AA/M. Ozturk
Неповолна географска позиција
Сараево лежи во долина меѓу бројни ридови и тука воздухот далеку побавно се обновува. Според Светската здравствена организација загадувањето ја чини БиХ околу 3,9 милијарди долари годишно.
Фотографија: picture-alliance/AA/M. Ozturk
Смрт поради загадување
Според податоците на македонските власти, годишно во земјата умираат околу 1.300 луѓе поради загадениот воздух. Особено е критична состојбата во Скопје.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
Предупредувањата на активистите
Македонските невладини организации со години наназад предупредуваат дека загадувањето на воздухот во Скопје во текот на 269 денови годишно е над нормалата. Слично како Сараево и Скопје се наоѓа во котлина, што го олеснува задржувањето на смогот.
Фотографија: picture-alliance/AA/N. Batev
Старите термоелектрани- големи загадувачи
Според Европската банка за обнова и развој, термоелектраните како оваа во Обилиќ, во близина на косовскиот главен град Приштина, се меѓу најголемите загадувачи на воздухот во регионот.
Фотографија: AFP/Getty Images/A. Nimani
„Дишењето убива“
Во Приштина минатата година беа одржани демонстрации за чист воздух. На некои транспаренти пишуваше „Breathing kills“ – „„Дишењето убива“, со алузија на натписите на кутиите цигари. Во зимските месеци жителите на Приштина имаат големи проблеми со смогот.
Фотографија: AFP/Getty Images/A. Nimani
Драматични споредби
Поради високата загаденост на воздухот во Софија, ситуацијата во градот е „опасна како во Чернобил“, напиша поранешниот бугарски министер за надворешни работи Соломон Паси на Твитер. Тој му се обрати на премиерот со зборовите: „Итно ни се потребни мерки како заштитни маски во аптеките и училиштата“.
Количествата на микрочестички штетни за здравјето назима се и по 10 пати поголеми од прифатливото. Санела Салихагиќ од Заводот за јавно здравство на Кантонот Сараево истакнува дека посебно се загрозени новороденчињата, бремените жени, постарите лица, болните: „Ова директно влијае и на здравата популација бидејќи го отежнува дишењето, предизвикува иритирање на слузницата, доаѓа до борба за кислород. Можеме да очекуваме влошување на болестите на дишните органи и кардиоваскуларниот систем“, вели Салихагиќ.
Европски „авто-отпад“
Парадоксално е тоа што во БиХ не постојат никакви поволности за оние кои сакаат да увезат возила на електричен погон. Додека, пак, сопствениците на возила на плин плаќаат повеќе давачки за регистрирање. Во првите 10 месеци во 2018 година во БиХ се увезени 72.443 возила, од нив 62.831 половни.
Во БиХ се собира европскиот автомобилски отпад што придонесува за зголемено загадување на воздухот и загрозување на здравјето на граѓаните.
Загадување: помагаат само гас маски
Енормното загадување во Скопје во текот на зимските месеци станува редовна појава последниве години. Новите градски власти најавија итни мерки, но засега ефектот од нив е незначителен.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
Каде е градот?
Вака изгледа Скопје од воздух утрово. Целата котлина во која се наоѓа градот е прекриена од густа магла веќе втор ден. Наслагите од смог и аерозагаденоста под оваа прекривка се огромни. Мерачите во повеќе скопски општини покажуваат ниво на ПМ10 честички во воздухот од над 400 микрограми.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
Спас во специјални маски
На вакви фотографии досега бевме навикнати од некои од најзагадените светски метрополи, претежно во Кина и други азиски држави. За жал, Скопје одамна ги надмина и најзагадените светски градови.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
Носете марама или шал
Жена си го покрива лицето додека шета низ Скопје. Според неколку македонски медиуми, во меѓувреме има недостаток и на специјални маски за дишење. Во секој случај, обидете се да се заштитите со марама или шал.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
Спас во околината
Овој човек нашол привремен спас од загадениот воздух на планините околу Скопје. Таму, освен што можете да сведочите на скопската магла, можете и да продишете малку чист воздух, барем неколку часа во денот.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
Апокалиптични сцени
Ноќните фотографии од Скопје се уште пострашни, Оваа е сликана ноќта на 14 декември. Таа покажува зошто Скопје деновиве е на врвот на светските листи на загаденост.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
Ќе се преземат ли мерки?
Од градот Скопје велат дека краткорочните мерки не можат преку ноќ да го решат проблемот. Се работи на долгорочна стратегија, тврди градоначалникот Шилегов кој ги обвинува своите претходници дека не работеле систематски на овој проблем.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
Еколозите бараат утврдување вина
Еколошките организации ги отфрлаат мерките на градските власти и велат дека треба да се преземат поостри санкции кон големите загадувачи, но и кон граѓаните. Паралелно со мерките од надлежните треба да се менува и свеста на граѓаните.