Глобалното загревање - катастрофално за Средоземјето
Дарко Јањевиќ
14 август 2021
Климатските промени го погодуваат цел свет, а луѓето кои живеат близу Средоземното Море се позагрозени. Научниците предвидуваат температурите во тој регион да растат 20 проценти повеќе од глобалниот просек.
Фотографија: Michael Pappas/AP/dpa/picture alliance
Реклама
Грција, Италија, Турција, како и низа други земји се борат да ги сузбијат разорните пожари кои се шират низ исушената вегетација и поради врелиот бран кој го погоди северниот дел од Средоземјето. Но, таквите врели бранови ќе станат уште полоши во наредните години, покажуваат проекциите на научниците кои се занимаваат со предвидување на климатските промени.
Оваа недела ОН го претставија првиот дел од Извештајот за глобалното загревање во кој се наведува дека просечната температура веќе е порасната 1,1 степен во однос на периодот пред индустријализацијата. Врелите бранови ќе стануваат почести од порано, а во многу региони сушите ќе траат подолго. Во исто време чести се и силни дождови.
„Ние веќе ги забележуваме климатските промени во сите делови од светот“, вели за Дојче веле една од авторките на Извештајот, Фредерике Ото од Оксфордскиот универзитет. Екстремните временски прилики ќе стануваат „сѐ поинтензивни и сѐ почести“, додава таа.
На Средоземјето му „гори под нозе“
На самитот во Париз во 2015. година, претставниците од речиси сите земји од светот се обврзаа да го ограничат растот на температурата до 2 степени Целзиусови до крајот на векот и во идеален случај, да го задржат под 1,5 степени. Но, Извештајот на ОН предвидува дека таа граница од 1,5 степени секако ќе биде надмината во текот на наредните 15 години.
Покрај тоа, следниот дел од Извештајот кој би требало да биде објавен во февруари, покажува дека температирите во регионот на Медитеранот ќе пораснат уште повеќе, околу 20 проценти повеќе во однос на глобалниот просек.
Жителите на тој дел од светот ќе се соочат со „меѓусебно поврзани климатски ризици“, цитира од нацрт-извештајот новинската агенција Франс прес.
„Причините за загриженост вклучуваат ризик од пораст на нивото на морињата, губење на биодиверзитети на копно и во море, ризици поврзани со суши, шумски пожари, промени во циклусите на кружење на водата, закани за производството на храна, здравствени ризици во урбаните и рурални подрачја поради жештините и променети вектори на болести“, укажуваат научниците.
Борба со огнената стихија на грчкиот остров ЕвијаФотографија: Petros Karadjias/dpa/AP/picture alliance
Единствена опција – климатизација
Групата автори која го подготвува тој сегмент од Извештајот ја предводи Ханс Ото Пертнер од Институтот во германскиот град Бремерхафен. Коментирајќи го актуелниот врел бран во Средоземјето за германскиот магазин „Шпигел“, Пертнер вели деа екстремните временски прилики во тој регион се „вклопуваат во проекциите“ на неговиот тим.
А тие проекции се загрижувачки: ако глобалната температура порасне за два степени, површината уништена од шумски пожари би можела да се зголеми за 87%, а промена за три степени би можела да доведе до ширење на пожарите на 187 проценти поголема територија во Медитерантот.
Климатските промени би можеле да предизвикаат и поплави во крајбрежните подрачја, како и смртоносни горештини. Научниците предвидуваат дека околу 93 милиони луѓе во северно Средоземје ќе бидат изложени на висок или многу висок стрес од високи температури до средината на овој век, судејќи според наводите од Извештајот кои ги пренесува Франс прес.
„За да се преживее такво ниво на жештини, единствена опција е климатизација 24 часа дневно и седум дена во неделата. А луѓето тоа не можат да го платат“, вели за Франс прес професорот Јан Келман од Лондонскиот универзитетски колеџ.
Потребни се планови за евакуација
Сепак, Келман додава дека постојат и практични чекори кои владите можат да ги преземат за заштита на населението од пожари и поплави, вклучувајќи едноставни, но робустни планови за евакуација во итни случаи.
Во регионот на Медитеранот веќе живеат преку половина милијарда луѓе и бројот на жители ќе премине 650 милиони во наредите три децении.
„Сѐ повеќе луѓе и сѐ поголема приватна сопственост се изложени на опасност, а ние не ги обучуваме луѓето да се изборат со атипични појави како што се пожари, поплави и суши“, додава Келман.
„Шпигел“ потсетува дека актуелните пожари не се автоматска последица на глобалното загревање, зашто нив ги предизвикуваат и други фактори. Меѓутоа, Фредерике Ото вели дека климатските промени се пресудниот фактор што се однесува на екстремни жештини: „Секој жежок бран денес стана и поверојатен и поинтензивен поради климатските промени предизвикани од луѓето.“
Светот шокиран од убиствените екстремни временски прилики
Германија, Канада, Кина - драматичните слики кои се последица на екстремното време доминираат во последните недели. Дали за тоа е одговорна климатската криза?
Фотографија: AFP/Getty Images
Поројни дождови и поплави во Европа
Досега невидените поплави предизвикани од дводневни обилни врнежи дожд, колку што обично паѓаат во два месеци, во Германија и Белгија однесоа најмалку 209 човечки животи. Реките во средината на јули се претворија во надојдени буици и уништија села и објекти стари со векови. Обновата на куќите, фирмите и инфраструктурата, според проценките, ќе чини повеќе милијарди евра.
Фотографија: Thomas Lohnes/Getty Images
Екстремно поројни дождови
И делови од Индија и од Кина се погодени од рекордни поплави, дојде до излевање на акумулации и одводни канали. Научниците предвидоа дека промената на климата ќе доведе до зачестени и пообилни врнежи од дожд - загреаниот и потопол воздух апсорбира повеќе вода, што води до повеќе дождови.
Фотографија: AFP/Getty Images
Поплави во централна Кина
Повеќедневните непрекинати дождови на крајот на јули предизвикаа катастрофални поплави во централнокинеската провинција Хенан. Повеќе луѓе ги загубија животите, стотици илјади мораа да ги напуштат домовите. Во провинцијата Женгџоу бројни патници останаа заглавени во метрото поплавено од водата. Областите во провинцијата се уште потешко погодени.
Фотографија: Courtesy of Weibo user merakiZz/AFP
Рекордни жештини во САД и во Канада
Неподносливата горештина е сѐ почеста, како на крајот на јули во американските сојузни држави Вашингтон, Орегон и канадската провинција Британска Колумбија. Врелиот воздух „заробен“ под антициклонски фронт доведе до екстремно време и стотици смртни случаи. Во селото Литон беше измерена рекордна температура од 49,6 степени Целзиусови, а во следниот ден селото до темели настрада во пожар.
Фотографија: Ted S. Warren/AP/picture alliance
Шумските пожари доведуваат до невреме
Бранот жештина можеби е на заминување, но сушата поттикнува шумски пожари. Огнената стихија во Орегон е толкава што самата предизвикува невреме, а чадот се разнесува дури до Њујорк. Неодамна објавена студија тврди дека ваквите временски услови би „биле практично невозможни“ да не се климатските промени предизвикани од човекот.
Фотографија: National Wildfire Coordinating Group/Inciweb/ZUMA Wire/picture alliance
Дали Амазонската област е стигната до клучна точка?
Во јужниот дел на централен Бразил владее најтешката суша во последните 100 години. Со неа расте и ризикот од пожари и натамошно уништување на Амазонската прашума. Научниците неодамна соопштија дека голем дел од југоисточните шумски области во Амазон наместо да апсорбираат ЦО2 како порано, поради континуираното уништување сега испуштаат штетни гасови. Наскоро може да дојде до пресвртна точка.
Фотографија: Andre Penner/AP Photo/picture alliance
На работ на изгладнување
Во Мадагаскар, по години безмилосна суша, од глад се загрозени преку 1,4 милиони луѓе. Некои се принудени да јадат сирови кактуси, диви растенија и скакулци. Бидејќи не беа регистрирани природни катастрофи или политички конфликти, гладот таму се смета за прв во поновата историја предизвикан единствено од климатските промени.
Досега незабележаните поплави во северна Европа ја зафатија и Велика Британија: откако во еден единствен ден наврна количина дожд колку за еден месец, делови од Лондон, подземни постојки на метрото и улици се најдоа под вода. Поплавите се доказ дека „опасностите од промената на климата ни се приближуваат и нам“, изјави лондонскиот градоначалник Садик Кан.
Фотографија: Justin Tallis/AFP/Getty Images
Грција се бори со пожари
Додека земјите во северна Европа се под вода, оние на југот, како Грција, се зафатени од повеќе топлотни бранови уште од почетокот на летото. Во првата недела од јули температирите се искачија над 43 степени Целзиусови. Туристичките атракции, како Акропол, преку ден се затворени, додека околу Солун беснееја шумски пожари. Во акција на гаснење на огнот беа и хеликоптери.
Фотографија: Sakis Mitrolidis/AFP/Getty Images
Шумски пожари и на Сардинија
Шумски пожари од досега незабележани размери го опустошија централно-западниот дел од островот, истакна гувернерот Кристијан Салинас: „Досега во прав и пепел се претворени 20.000 хектари шума, кои беа синоним за вековната еколошка историја на нашиот остров“. Околу 1200 луѓе се евакуирани од и натаму загрозениот регион.