Идентификацијата на корисниците на незаконски следените телефонски броеви сѐ уште не е завршена, поради обемноста на доказите. Од СЈО ги откриваат податоците за оние кои досега се утврдени.
Реклама
Од доказите што ги обезбедило Специјалното јавно обвинителство во истрагата за предметот „Таргет“ постепено испливуваат имињата на корисниците на незаконски прислушкуваните телефонски броеви. Има и политичари и новинари, но идентификацијата сѐ уште не е целосно завршена поради обемноста на податоците.
Како што соопшти СЈО на прес-конференцијата 18-ти ноември, доказите со кои во располагаат упатуваат на основано сомнение дека преку системите за следење на комуникации во периодот 2008-2015 година незаконски била следена комуникацијата на најмалку 4.286 телефонски броеви, за кои воопшто не биле издадени судски наредби за следење. Но, следена била и комуникацијата на телефонски броеви во период пред да биде издадена судска наредба, како и по завршување на наредбата. На таков начин незаконски била следена комуникацијата на најмалку 1.541 телефонски броеви, односно на најмалку 5.827. Притоа, незаконски биле следени и сите лица кои во тој период комуницирале со телефонските броеви кои биле таргет на незаконско прислушување.
Што значи број на записи во одреден временски интервал?
„На пример, ако за едно лице има вкупно 918 записи за интервал од 1.864 денови, тоа значи дека за 918 денови е регистрирано дека бројот бил незаконски следен, а дека од првото внесување на телефонскиот број во системот до последниот евидентиран датум, се поминати 1.864 дена“, објаснуваат од СЈО.
Случајот „Таргет“
01:34
Покрај веќе соопштениот податок дека незаконски биле прислушкувани лидерот Али Ахмети и поранешниот вицепремиер Муса Џафери, од редовите на коалицискиот партнер ДУИ на листата е и пратеничката Ермира Мехмети, со вкупно 1.133 записи во интервал од 2.095 денови. Меѓу досега идентификуваните корисници на незаконски следени телефонски броеви, се и лица од опозицискиот кампус: лидерот на „Достоинство“ Стојанче Ангелов со вкупно 180 записи во интервал од 1.279 денови, либералдемократот Андреј Жерновски со 183 записи во 389 денови, како и социјалдемократите Игор Ивановски - Шема со 918 записи во 1.864 денови и Софија Куновска со 269 записи во интервал од 712 денови. Незаконски бил прислушкуван и професорот на Правниот факултет на УКИМ, Љубомир Фрчкоски, со вкупно 573 записи во интервал од 1.075 денови, и поранешниот министер за култура, Ѓунер Исмаил, со 735 записи во 1.295 денови.
Многу записи и за новинарите
Според доказите со кои располагаСЈО, голем број од незаконски прислушкуваните лица се од сферата на медиумите. На прес-конференцијата за предметот „Таргет“, од таму веќе соопштија дека незаконски биле следени комуникациите на новинарите Борјан Јовановски, Мери Јордановска и Горан Михајловски. Натамошната идентификација открива дека незаконски бил прислушкуван сопственикот на телевизијата „Канал 5“, Емил Стојменов, со вкупно 573 записи во интервал од 1.075 денови, како и поранешниот сопственик на „Фокус“ и новинар, Никола Младенов, со 661 запис во интервал од 1.163 денови. На листата на незаконски прислушкувани се и новинарите Драган Павловиќ - Латас со 918 записи во интервал од 1.864 денови, Оливера Трајковска со 602 записи во интервал од 1.542 дена, Александар Чомовски со 735 записи во интервал од 1.295 денови, Катерина Блажевска со 918 записи во 1.864 денови и Васко Ефтов со 918 записи во 1.864 денови.
Идентификацијата на корисниците на незаконски прислушкувани телефонски броеви не е завршена поради обемноста на доказниот материјал. Според СЈО, на списокот на незаконски прислушкувани има уште новинари, голем број бизнисмени, политичари, верски лица, академици...
Предмет на истражување во „Таргет“ е работењето на системите за следење на комуникации во периодот од 2008 година заклучно со 2015 година, пришто од СЈО било утврдено дека во тој период во употреба биле три различни системи за следење на комуникациите. Десет лица се осомничени дека ја искористиле својата службена положба и овластување на штета на средствата на државата, и преку злоупотреба на системите за следење на комуникациите потешко ги повредиле основните човекови права на незаконски прислушкуваните граѓани.
Сите истраги на македонското СЈО
Таргет, Титаник, Тортура, ТНТ, Транспортер, Тврдина, Трезор, Топлик, Тендери, Тарифа и Тенк се 11-те случаи кои досега ги отвори СЈО. Осомничени или обвинети се многу актуелни и поранешни државни и локални функционери.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Катица Јанева
Катица Јанева беше избрана за Специјален Јавен обвинител на 15 септември 2015 година од страна на Советот на јавните обвинители, а нејзиниот тим се комплетираше со уште 12 обвинители на 4 ноември лани. Нејзиниот избор беше дел од Договорот од Пржино за што согласност дадоа сите лидери на политички партии и големо мнозинство пратеници во Собранието.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Од шионажа до злосторничко здружување
Заклучно со март годинава, во првиот шестмесечен период од работењето, СЈО отворило вкупно 30 предмети против 80 лица. Кривичните дела кои им се ставаат на товар на осомничените и обвинетите се движат од Повреда на избирачко право, Злоупотреба на службена положба до Насилство, Шпионажа и Злосторничко здружување.
Фотографија: MIA
Обработка на прислушуваните материјали
Во септември годинава, СЈО го претстави и вториот шестмесечен извештај за својата работа. Во меѓувреме, ова обвинителство брои 74 вработени. Во тој период, обвинителите преслушале и обработиле 55.240 аудио фајлови, односно 12 проценти од вкупно добиените прислушкувани материјали.
Фотографија: picture-alliance/dpa/C. Charisius
Насилство и фалсификат
Паралелно со поднесениот втор Извештај за својата работа, СЈО ги обелодени и првите две обвиненија. Во првиот предмет, обвинети се седум лица - службеници на УБК кои го уништиле доказниот материјал за неовластеното прислушување. Во вториот, обвинети се 14 лица кои го поттикнувале или извршиле насилство при протестите пред општина Центар во јуни 2013 година. Меѓу нив е и експремиерот Груевски.
Фотографија: Getty Images/AFP/R. Atanasovski
Меѓународна поддршка
СЈО во меѓувреме добива отворена поддршка од претставниците на меѓународната заедница. Шефот на германската дипломатија Франк-Валтер Штајнмајер на 1 септември годинава порача дека е важно „СЈО да може непречено да продолжи со својата работа за разјаснување на обвинувањата за злоупотреба на моќта, за повторно да се засили довербата на македонското население во демократските институции на земјата“.
Фотографија: Reuters/I. Kalnins
Титаник- број 1.
Во февруари 2016, СЈО го обзнани својот прв случај, за изборни измами за кои постои сомнеж дека ги извршувала група која ја предводеле ексминистерката Јанкулоска, ексминистерот за транспорт Јанакиески и секретарот на Владата, Божиновски. Осомничени се за криминализација на изборниот процес со незаконско издавање лични карти и вметнување во избирачкиот список на лица, како и насилство, поткуп...
Фотографија: Petr Stojanovski
ТНТ- Како се уриваше Космос
Во април 2016 година беше отворен случајот за незаконското уривање на комлексот „Космос“ на бизнисменот Фијат Цаноски. Иако првично не беа опфатени во истражната постапка, поради аболицијата од претседателот Ѓорге Иванов, осомничени во случајот „ТНТ“ се и експремиерот Груевски, ексминистерот за транспорт и врски, Миле Јанакиески, и актуелниот градоначалник на општина Гази Баба, Тони Трајковски.
Фотографија: Petr Stojanovski
Транспортер- Битола како Токио
Случајот во април 2016, обвинителката Фатиме Фетаи го најави како „веројатно најскапиот превоз за ученици во светот“, кој го плаќал градот Битола. Градоначалникот на Битола Владимир Талески и претседателот на комисијата за јавни набавки на општината, според СЈО, нанеле штета на буџетот од околу 360.000 евра. На Талески му беше одреден и домашен притвор, но во меѓувреме е пуштен на слобода.
Фотографија: DW/Z.Purkovic
Тврдина- уништување на доказите
Во предметот Тврдина кој на јавноста и беше претставен во март 2016 година, осомничени се двајца началници на УБК и ексминистерката за внатрешни работи Гордана Јанкулоска. Тие во 2015 година противзаконски уништиле системи за следење на комуникации, при што е нанесена штета на државата во висина од околу 10 милиони евра. Истите системи претходно биле користени за незаконско следење и прислушкување
Фотографија: MIA
Тортура- изживувањето врз Љубе Бошкоски
На 28 март 2016, СЈО објави дека започнува нова истрага под името „Тортура“, која се однесува на апсењето на лидерот на партијата Обединети за Македонија и поранешен министер за внатрешни работи Љубе Бошковски. Поднесени се кривични пријави против седум лица, меѓу нив шестмина припадници на полициската единица Алфи, а како првоосомничен е тогашниот директор на УБК Сашо Мијалков.
Фотографија: DW/P. Stojanov
Трезор- Финзи и УБК
„Трезор“ е кодното име на последниот предмет на СЈО, и прв што се однесува на економски криминал, а произлегува од незаконското следење на комуникациите. Како што рече обвинителката Фатиме Фетаи, предметот се однесува на груба злоупотреба на средствата од буџетот на Република Македонија од страна на три раководни лица во УБК и едно раководно лице во Министерството за внатрешни работи.
Фотографија: picture-alliance/dpa
„Топлик“ и „Тендери“
Во предметот „Топлик“ се осомничени шест лица, кои преку злоупотреба на службената должност и кршење Законот за јавни набавки сториле кривични дела со кои го оштетиле буџетот во висина од 1 милион и 44.000 евра. Во „Тендери“ првоосомничено е раководно лице од Министерството за култура, поради фаворизирање на компанијата „Бетон - Штип“ при изградбата на Музејот на македонската борба.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
„Таргет“- масовно прислушување
СЈО соопшти дека илјадници луѓе биле незаконски следени во периодот од 2008 до 2015 година од страна на Управата за безбедност и контраразузнавање. Вкупно десет лица, дел од кои поранешни високи функционери се осомничени дека го организирале и го координарале незаконското прислушување. Незаконски била следена комуникација на најмалку 4.286 телефонски броеви без судски наредби
Фотографија: picture-alliance/dpa/J. Pape
„Тенк“ и „Тарифа“
СЈО сомничи седум лица дека ја злоупотребиле службената положба во случајот „Тарифа“ кој се однесува на постапка за јавна набавка на софтвер за потребите на АД ЕЛЕМ. Истрага е отворена и против две лица кои учествувале во набавката на службениот „Мерцедес“ на екс-премиерот Никола Груевски кој државниот буџет го чинеше 572 илјади евра.