Недоволниот одзив на референдумот во Македонија е лоша почетна точка за натамошниот развој на земјата. И Западот со своето колебање придонесе за ваквиот резултат, оценува Аделхајд Фајлке.
Реклама
Иако резултатот не е обврзувачки, јасниот неуспех на референдумот во Македонија е горчлив за сите: за владата во Скопје, за владата во Атина, за поддржувачите во ЕУ, НАТО и во регионот.
Сѐ уште не е сѐ загубено, но резултатот на референдумот е одраз на расположение на населението околу кое треба да се размисли. Дури и ако над 90 проценти од оние кои излегле на гласање, гласале со „да“ - како што некои сега се обидуваат да ги разубават работите - големото мнозинство молчеше или дури и активно го бојкотираше референдумот.
Предупредување до сите
Тоа значи дека ја нема посакуваната широка поддршка на процесот, кој јасно поврза три прашања за иднината: договорот за името со Грција, интеграцијата на балканската држава во ЕУ и интеграцијата во НАТО. Со тоа, неуспехот на референдумот е и предупредувачки сигнал не само за развојот на земјата, туку и за идната геополитчка ориентација на балканската држава.
И покрај големата поддршка од страна на високи политичари, како канцеларката Ангела Меркел, ротирачкиот претседавач соЕУ, Себастијан Курц, генералниот секретар на НАТО, Јенс Столтенберг, на премиерот Зоран Заев и неговата влада во изминатите недели не им успеа да го мобилизираат населението доволно и да го уверат во предностите на договорот. Преемоционален и преригорозен е отпорот на противниците, кои делумно ја казнуваат владата, а делумно едноставно не сакаат да прифатат промена на името Македонија во Северна Македонија.
Загубени децении
Масовниот бојкот на референдумот покажува дабока поделеност на македонското општество и голема несигурност по прашањата на националиот и европскиот идентитет. Калкулацијата - националните чувства да се потстивнат во замена за европска перпсектива, не го донесе посакуваниот резултат. Напротив, крајно емоционалниот судир околу прашањето на името се стилизира во прашање на македонската нација и идентитет.
Сега се одмаздуваат загубените децении во текот на кои во земјата и интернационално беше преземено премалку за надминување на спорот меѓу Македонија и Грција за името и наследството на античкото големо царство. Во тој дел ЕУ и НАТО предолго правеа премалку. Пркосот, стравот и раните во Скопје се длабоки. Поранешната еуфорија за ЕУ и НАТО во меѓувреме е измешана со сомнежи. Иако руско влијание во референдумот - од што се стравуваше - не е докажано, сепак се шири антизападен наратив. Борбата за размислувањата на луѓето во Македонија се води со полна пареа.
Опозицијата како заложник
Опозициската ВМРО ДПМНЕ триумфира по неуспехот на референдумот. Таа тврди дека владата на Заев исто така не успеала како и договорот од Преспа. Наспроти сите тврдења дека стреми кон интеграција на Македонија во ЕУ и НАТО, опозицијата по прашањето на името е непопустлива и по успешниот бојкот - зајакната. Со своите внатрешнополитички борби за власт, ја зема целата земја како заложник.
Македонскиот премиер сега за наредната, одлучувачка рунда, става сѐ на една карта: за да биде важечки, договорот за името со Грција мора да биде изгласан во парламентот со двотретинско мнозинство, па Заев уште вчеравечер ги повика пратениците на опозицијата да дадат своја поддршка. Во спротивно, тој се закани дека ќе закаже нови избори во декември. Иднината на земјата е повеќе од неизвесна.
Дотолку повеќе сега речиси невозможното мора некако да успее во парламентот. Во спротивно договорот со Грција пропаѓа. Во спротивно, членството во НАТО и приклучувањето во ЕУ ќе станат многу далечни. Последиците за Македонија би биле фатални.
Скопје - историја за (ре)откривање
Македонците гласаат за идното име на земјата. Се дискутира за идентитетот, митовите и националното наследство. Спорот околу овие прашања радикално го промени изгледот на главниот град Скопје.
Фотографија: DW/A. Feilcke
Скопје - град кој чека да биде откриен
Градот денес брои околу 540.000 жители. Неговото постоење датира од пред околу две илјади години. Скопје беше, меѓу другото, дел и од Османлиското Царство, дел од Југославија и од 1991 година е главен град на независна Република Македонија. Поранешната влада, во периодот од 2009 до 2015 година, правеше обиди да му даде на градот антички лик - понекогаш со чудни резултати.
Фотографија: DW/A. Feilcke
Потомци на антички јунаци
На 30 септември ќе се гласа за името на државата, но името на градот е неспорно - Скопје. Тој е основан во римско доба. Новите статуи и градби би требало да докажат: Ние сме Македонци, потомци на Александар Велики. Оваа фонтана ги прикажува првите животни станици на античкот крал од Македонија и неговата мајка. Во позадина поздравува татко му Филип Втори.
Фотографија: DW/A. Feilcke
Безимен коњаник
Спорот за името и за наследството на Александар трае 27 години. Во меѓувреме, 23 метри висока статуа го зазема централното место на плоштадот во Скопје. Договорот за решавање на спорот предвидува преиспитување на статусот на спомениците, јавните згради и инфраструктурата и ако истите на кој било начин упатуваат на античката елинска историја и цивилизација, ќе бидат преземени корективни дејствија.
Фотографија: DW/A. Feilcke
Чист историзам - Археолошки музеј
Во градот со 540.000 жители, околу 20 проценти се Албанци. Тие живеат главно на страната на Вардар која и денес има лик на балкански град, со тесни улички и малечки дуќанчиња. Средновековен мост ги поврзува двата брега и двата културни света. Овој споменик делува некако мал и скромен во споредба со новоантичкиот храм на Археолошкиот музеј.
Фотографија: DW/A. Feilcke
Јустинијан конечно дома
Јустинијан Први е роден во 482 година во Тауресиум (денешно Скопје). Римскиот цар ја поттикнувал изградбата и обновата на многу балкански градови. Сега се врати во Скопје - како мермерна статуа. Но и ваквите украси не можат да ги скријат проблемите на земјата. Македонија е една од најсиромашните земји во Европа.
Фотографија: DW/A. Feilcke
Од ново направи старо
Скопје беше разурнат од катастрофален земјотрес во 1963 година. Славниот јапонски архитект Кензо Танге потоа му даде нов лик на градот - модерно Скопје, објекти со јасни линии, бетон. Но од тоа сега ретко што може да се види. Наместо тоа, античка илузија - објектите се опшиени со столбови и имитации на статуи.
Фотографија: DW/A. Feilcke
И Скендберг има статуа
Скопје било и е раскрсница, место каде се вршела трговска размена и место каде се испреплетуваат различни култури и јазици. Градот има видливи траги од византиското доба, од османлиското време, како и од социјализмот. Она што за едните е Александар, за другите е Скендербег: за Албанците тој е национален херој кој исто така има своја статуа во Скопје.
Фотографија: DW/A. Bajrami
Брод на бетон
Апсурден врв на инсценираниот историски лик на градот се трите средновековни бродови, излеани во бетон, на брегот на Вардар. Овие големи бродови никогаш не би стигнале до овде по воден пат. Тие набрзо треба да исчезнат, и тоа не само поради естетски причини. Бетонските основи го попречуваат течението на реката.
Фотографија: DW/A. Feilcke
Голата вистина на итриот Прометеј
Статуата на Прометеј предизвика скандал уште пред да биде поставена. Причина: јунакот беше гол! Некои организации на жени сметаа дека тоа е недозволиво и дека таква статуа не може да биде поставена во парк, каде доаѓаат и жени и деца. Прагматичниот скулптор смисли брзо решение - античкиот јунак доби покривка. Сега смее да позира во паркот.
Фотографија: DW/A. Salihbegovic
Кавга и за Самоил
Спор околу историското наследство нема само со Грција. Царот Самоил е предмет на расправии меѓу Бугарија и Македонија. Тој го префрлил главниот град на царството од Софија во Охрид. Полемика се води дали државата останала Бугарија или настанала првата држава на македонските Словени. За деескалација сега статуата од Скопје треба прво да се префрли во Охрид.
Фотографија: DW/A. Salihbegovic
Триумфална порта и сообраќајна пречка
„Порта Македонија“ е еден од најсимболичните споменици на мегаломанијата од последните години. Триумфалната порта е висока 22 метри и чинеше 4,4, милиони евра. Сега на врвот е поставен часовник кој треба да покажува колку пари од оние што ги проневерила претходната влада се вратиле во буџетот.
Фотографија: DW/A. Salihbegovic
Скокање на глава
Оп... Немојте во никој случај да се обидувате! Кој на ова место сака да скокне на глава во Вардар, сигурно ќе се раскрвари, затоа што реката нема доволно вода. За среќа, двете дами се од бронза. „Двете пливачки“ пливаат во реката , која преку Грција (таму се вика Аксиос), се влева во Егејското Море. Кога и соседите би можеле малку поспортски и поопуштено да се однесуваат кон другиот...