Конзервативната опозиција очекува убедлива победа, левичарскиот премиер Ципрас се бори за политички опстанок.
Реклама
„Во недела наутро гласачките кутии се уште се празни", предупредува премиерот Алексис Ципрас. Тој тоа постојано го повторува во изборната кампања, а всушност пораката му е: сеедно е што велат анкетите, неговите поддржувачи треба да излезат на гласање и да не бидат обесхрабрени. Но постои причина за обесхрабрување за левичарската владеачка партија Сириза во Атина: конзервативната Неа Демократија води убедливо на сите анкети. Најновите истражувања на јавното мислење од средата покажуваат водство на конзервативците од 13%. Лидерот на опозицијата Кирјакос Мицотакис треба да стане идниот премиер на Грција. Ако се оди според планот тој може да владее и сам. „Ние се бориме за секој глас и сакаме да оформиме силна влада со која Мицотакис ќе може да си ги исполни предизборните ветувања", вели Константиност Кирјанакис, за ДВ кој е кандидат за конзервативците во Атина.
Но ништо се уште не е решено. „Верувам дека ќе победиме на парламентарните избори, едноставно знам дека ќе биде така", вели Костас Арванитис, кој е ден од неодамна избраните европарламентарци од редовите на Сириза. Анкетите не се секогаш сигурни, разни прогнози не секогаш соодветни и често погрешни, предупредува овој левичарски политичар за ДВ. Освен тоа: "Кој би помислил дека Ливерлпул ќе ја победи Барселона во Лигата на шампиони со 4:0", вели Арванитис, кој патем навива за Барселона, со доза на хумор. Кога станува збор за тоа да ја одбрани својата политика тогаш веќе нема простор за шала: „Сириза си ја заврши работата, и им се стави крај на мерките за штедење во Грција", категоричен е во одбраната поранешниот новинар.Тоа што Меѓународниот монетарен фонд веќе не ги контролира финансиите во Грција за него е "огромен успех" на владата на Ципрас, додека тоа што поранешниот лидер на социјалистите Јоргос Папандреу ги донесе ММФ во Атина по избивањето на должничката криза според него е „криминал“.
Спор околу економската политика
Како шеф на опозицијата тогаш лидерот на Сириза, Алексис Ципрас ги демонизираше мерките за штедење на меѓународните кредиторски институции и бараше дарежлива отпишување на долговите на Грција. По неговото доаѓање на власт во 2015 година дојде до смена на економско-политичката реалност. Но, колку повеќе се приближува денот на изборите, толку повеќе Грците се присетуваат на зборовите на стариот категоричен Ципрас. Тој за возврат пак дава свое објасување за проценките од 2015 година."Ние наивно верувавме дека Европа ќе ја почитува одлуката на грчкиот народ", изјави тој во интервју за телевизијата Скај. Во превод – други се виновни.
Всушност Ципрас јасно предупредува од промена на владата. Со лидерот на конзервативците Мицотакис ќе се врати политиката на штедење во Грција, а успешните реформи од изминатите години ќе бидат доведени во прашање, тврди премиерот. Опозицискиот политичар Кирјанакис има спротивен став. „Последната конзервативна влада прво го стави под контрола прекумерниот дефицит и ја врати земјата на патот на економски раст." Ципрас пак успеа во годиниве да креира и нови долгови над 30 милијарди евра, аргументира Кирјанакис. И Констатинос Ботопулос, кој во недела ќе се кандидира за социјалистичката партија Кинал, ја критикува реториката на Ципрас. Прашањето за "конзервативната политика на штедење или левичарски бенефиции" се само срамна тема за изборни цели, вели тој. Во реалноста Сириза всушност ги прифати барањата на доверителите.
Куса историја на грчката должничка драма
Грција со години се мачеше со огромниот долг. Од референдумите за ЕУ и пакетот помош од ММФ до подемот на крајната левица - ДВ прави пресек на клучните моменти од кризата и начинот на кој Атина излегува од неа
Фотографија: picture-alliance/AP/P. Giannakouris
Почеток на кризата
Како последица на светската економска криза, тогашниот грчки премиер Јоргос Папандреу во 2009 откри дека буџетскиот дефицит надминал 12 проценти, двојно повеќе од проектираното. Подоцна достигна и 15 проценти, далеку над границата на ЕУ од 3 проценти. Откритието ги поттикна рејтинг агенциите да го спуштат статусот на Грција, поради што Атина имаше проблем да се задолжува.
Фотографија: Getty Images/AFP/A. Messinis
Нереди поради мерките за штедење
Во обид да ѝ помогнат на Атина, ЕУ и ММФ се согласија да ја спасат Грција во 2010. Програмата предвидуваше мерки за штедење за кратење на буџетскиот дефицит, чекор кој многу Грци не го прифаќаа. Започнаа протести и демонстрации низ целата земја кои често завршуваа со судири со полицијата. Масовните протести кои започнаа во 2011 траеја со години.
Фотографија: picture alliance/AP/E. Morenatti
Подемот на периферните партии
Гневни поради растечката невработеност и сиромаштија, мнозинството Грци во 2012 година гласаа за периферни партии кои се спротивставуваа на штедењето и мерките за помош. Откако првите избори не донесоа јасен победник, се одржаа уште едни. На нив победи конзервативната Нова демократија. Партијата ја прифати програмата за штедење.
Во 2015, Грците ѝ дадоа на левичарската Сириза мандат да формира влада на вонредни избори, по што Атина влезе во судир со Брисел. Во јуни, премиерот Ципрас најави референдум за програмата на ЕУ. На 30 јуни, Грција стана првата развиена економија во светот која не успеа да плати долг кон ММФ. Атина наметна контроли за да го спречи бегството на капитал од земјата.
Фотографија: picture-alliance/AP/D. Ochoa de Olza
Пресвртна точка
Референдумот заврши со отфрлање на условите на ЕУ, откако 61 отсто од граѓаните гласаа против новата програма за спас. Но, тоа не ја спречи владата на Ципрас да ги прифати условите на Брисел, поради што оставка поднесе министерот за финансии Јанис Варуфакис. Тоа ѝ овозможи на Грција да избегне излегување од еврозоната и да добие помош во износ од 86 милијарди евра.
Како дел од програмата за спас од 2015, Грција усвои економски реформи кои вклучуваа намалување на јавната потрошувачка и приватизација на државните фирми. Две години подоцна, ММФ побара од Брисел да ги олесни условите и да усвои отпишување на долговите. За Грција да ги исполни условите, Ципрас се согласи да ги прошири даночните и пензиските реформи.
Фотографија: picture-alliance/dpa/CTK/P. Svancara
Крај на една ера?
Во август 2018, Грција официјално ја напушти програмата за штедење, а претставници на ЕУ тоа го нарекоа „почеток на ново поглавје“. Комесарот Пјер Московиси изјави дека Грците „можеби не чувствуваат подобрување“, но ЕУ ќе продолжи „да работи со вас и за вас“. Но, со високата невработеност и огромната сиромаштија, многумина се сомневаат дека ова е навистина крајот на кризата.
Фотографија: picture-alliance/AP/P. Giannakouris
7 фотографии1 | 7
Битка за гласачите од левицата
Ципрас неуморно се бори на два фронта: против конзервативците и против навидум повторно зајакнатите Социјалисти, кои долго време живееа во сенка, но в недела се надеваат на двоцифрен резултат на изборите. И да ги изгуби изборите, премиерот од левицата, сепак сака да ја оствари минималната цел Сириза да ја етаблира како најсилна партија во политичкиот центар. Тоа веројатно и ќе му успее. Но, за социјалистичкиот кандидат Ботопулос не се ни поставува прашањето за понудата од конкуренцијата. Тој смета дека само неговата партија Кинал нуди вистинска социјалдемократска алтернатива во Грција. Сириза според него не била ниту социјалдемократска, ниту навистина од левицата.
Политичарот Арванитис од редовите на Сириза не ги доживува Социјалдемократите како вистинска конкуренција, но од сосема други причини. „Во трка секогаш внимаваш на оној кој води, или трча покрај тебе, не на оној кој е зад тебе бидејќи тој е во принцип неважен", вели политичарот од Левицата.
Договор за решавање на спорот за името
Договорот за решавање на спорот за името меѓу Македонија и Грција беше потпишан на 17 јуни 2018. Тој би требало да му стави крај на спорот кој трае четврт век. Но, до неговото конечно спроведување има уште работа.
Договорот за решавање на спорот за името во Псарадес, на грчката страна од Преспанското Езеро, го потпишаа министрите за надворешни работи Никола Димитров и Никос Коѕијас. „Горди сме затоа што избравме решение што нѐ обединува“, оцени македонскиот премиер Заев. Неговиот грчки колега Ципрас рече: „Овде сме да ги залечиме раните што ги остави времето, да отвориме пат за мир, братство и пораст“.
Фотографија: Reuters/A. Konstantinidis
Роденден
Потпис на договорот стави и долгогодишниот посредник на Обединетите Нации во спорот за името, Метју Нимиц. Потпишувањето се падна токму на неговиот 79-ти роденден. „На членовите на моето семејството им реков дека не сакам подароци за овој роденден, зашто двајца премиери ќе ми дадат еден голем подарок“, рече Нимиц на церемонијата во Псарадес.
Фотографија: Reuters/A. Konstantinidis
Вратоврска
Кога по потпишувањето на договорот требаше да се направи семејна фотографија од настанот, македонскиот премиер Зоран Заев, веројатно не сакајќи да се разликува од Алексис Ципрас, кој е познат по тоа што не носи вратоврски, ја извади својата црвена вратоврска и му ја подари на својот грчки колега. Тоа беше поздравено со широки насмевки и громогласен аплауз од присутните.
Фотографија: Reuters/A. Konstantinidis
Договорот зачинет со македонска храна и вино
Официјалната средба по потпишувањето во Псарадес се префрли на македонскиот брег на Преспанското Езеро. Двете делегации до Отешево стигнаа по воден пат, со чамци. Во Отешево се водеа билатерални разговори и имаше свечен ручек. На заедничкиот ручек присуствуваа и претставниците на Европската Унија и Обединетите Нации – Федерика Могерини, Јоханес Хан, Метју Нимиц и Розмари Ди Карло.
Фотографија: Reuters/A. Konstantinidis
Протести во Скопје
Потпишувањето на договорот за решавање на спорот за името предизвика протести во Македонија. Демонстрантите пред Собранието на 17.06.2018 се судрија со полицијата. Во безредијата имаше повредени и приведени лица. Според полициски наводи, има неколку повредени полицајци, како и над 25 уапсени учесници на протестите. Официјален организатор на протестите нема.
Во Грција исто така се протестира. Противниците на договорот за решавање на спорот за името во Атина за време на расправата за доверба на владата на Ципрас се судрија со полицијата пред парламентарната зграда (фото: 16.06.2018). Полицијата мораше да употреби солзавец за да ја разбие толпата која се обиде да влезе во парламентарната зграда. Владата го преживеа гласањето.
Фотографија: Reuters/C. Baltas
Уште многу работа
Ставањето потпис на Конечната спогодба за решавање на спорот за името е само еден од чекорите кои следуваат во наредните месеци до конечно решение. Следува ратификација во македонското Собрание, референдум на кој македонските граѓани ќе се изјаснат за договорот, а потоа и ратификација во грчкиот парламент.