Во Грција владее чудење поради неуспехот на референдумот за Преспанскиот договор во соседната држава Македонија, а притоа останува расцепот околу натамошните грчки постапки.
Реклама
На грчката страна владее отрезнување, но и извесна доза збрканост. „Бура на Преспанското Езеро“, гласеше ударниот наслов во атинскиот весник „Та неа“ од вчера. Левоориентираниот весник „Етнос“ е на гледиште дека македонскиот премиер Зоран Заев постигна единствено Пирова победа. Интернет-порталот „То вима“ притоа трезвено заклучува дека Заев сепак останува на својата политика за уставни промени преку Парламентот.
Парламентот - последна станица
Референдумот, неуспешен поради непостигнатиот цензус, не беше обврзувачки. Поради тоа премиерот Заев уште има можност да се придржува на својата политика на приближување кон јужниот сосед и спорниот договор да го помине ако не преку референдум, тогаш во Парламентот. Ваквата надеж ја споделуваат и одделни политичари во Атина, и самите заинтересирани за приближување со Скопје.
Еден од нив е Никос Филис, поранешен министер за образование и актуелен пратеник во грчкиот парламент од владејачката партија Сириза: „За целиот наш регион е важно меѓународното признавање и стабилизирање на нашиот северен сосед, во спротивно тој ќе стане јаболко на раздорот на странските сили“, предупредува Филис во разговор за Дојче веле. Во овој поглед, Атина и Скопје имаат идентични интереси, смета левичарскиот политичар. За да ја постигне својата цел, вели Филис, македонскиот премиер може да го протурка Договорот со Грција во Парламентот и на тој начин да му даде доволна демократска легитимација.
Негодување во атинскиот владин табор
Во јуни грчкиот премиер Алексис Ципрас и неговиот македонски колега Зоран Заев постигнаа компромис во спорот околу името, присутен уште од 1991. година. Според Договорот, Македонија во иднина треба да го носи името Република Северна Македонија, да се воздржи од територијални аспирации врз северногрчкиот регион Македонија и да даде уставни гаранции за мирољубивата соседска политика. За возврат, Атина ќе го поддржи приклучувањето на соседот во ЕУ и во НАТО.
Но, во Грција и натаму има задршки во поглед на севернипт сосед. Дури и во самиот владин табор владее неединство. „Резултатот од плебисцитарното изјаснување во Скопје е разочарувачки“, вели Костас Хрисогонос, експерт за уставно право и европратеник од Сириза. Само најверните поддржувачи на премиерот Заев, како и Албанците, гласаа решително за компромисот во спорот околу името, потсетува експертот. Очигледно, мнозински, јавното мислење во соседната држава уште потпаѓа под националистичките ставови, вели Хрисогонос за ДВ.
Грчка дилема
Непопустливост демонстрира првенствено деснопопулистичката партија АНЕЛ, помалиот коалиционен партнер во владата на Ципрас. Шефот на АНЕЛ и министер за одбрана, Панос Каменос во повеќе наврати одрекува поддршка на Преспанскиот договор, како и се спротивставува во принцип во името на соседот да се појавува поимот „Македонија“. Во Атина никој не би рескирал референдум, а гласањето во Парламентот за Договорот со Скопје во Атина ќе се одржи најрано во март 2019. година.
Дотогаш левичарскиот премиер Ципрас и неговиот непредвидлив коалиционен партнер Каменос очигледно имаат договорено некој вид примирје околу прашањето за Македонија. Ако двајцата никако не можат да се усогласат, Ципрас би имал две можности: или свикување нови избори или Преспанскиот договор да го протурка во Паралементот со помош на гласови на независни пратеници.
„И неучеството е избор“
Сегашната состојба на работите вели дека Ципрас не може да смета на поддршка од опозициските партии: конзервативниот опозициски шеф Киријакос Мицотакис веќе се изјасни против компромисното име Северна Македонија. И лидерката на Социјалистите, Фофи Генимата е со ист став. Дури и сталинистички ориентираната Комунистичка партија, која традиционално се противи на секаков вид национализам, моментно не гледа никаков повод да му прискокне напомош на Ципрас.
Но, топката засега е кај спротивната страна, оценува Константинос Филис, директор за истражувања во Институтот за меѓународни врски во Атина. „И неучеството на референдумот е некаков избор, кој треба да се почитува“, вели Филис за Дојче веле, па дополнува: „Грција мора да ја респектира одлуката на соседот и нема никаква причина да се меша во неговите внатрешни работи.“
Скопје - историја за (ре)откривање
Македонците гласаат за идното име на земјата. Се дискутира за идентитетот, митовите и националното наследство. Спорот околу овие прашања радикално го промени изгледот на главниот град Скопје.
Фотографија: DW/A. Feilcke
Скопје - град кој чека да биде откриен
Градот денес брои околу 540.000 жители. Неговото постоење датира од пред околу две илјади години. Скопје беше, меѓу другото, дел и од Османлиското Царство, дел од Југославија и од 1991 година е главен град на независна Република Македонија. Поранешната влада, во периодот од 2009 до 2015 година, правеше обиди да му даде на градот антички лик - понекогаш со чудни резултати.
Фотографија: DW/A. Feilcke
Потомци на антички јунаци
На 30 септември ќе се гласа за името на државата, но името на градот е неспорно - Скопје. Тој е основан во римско доба. Новите статуи и градби би требало да докажат: Ние сме Македонци, потомци на Александар Велики. Оваа фонтана ги прикажува првите животни станици на античкот крал од Македонија и неговата мајка. Во позадина поздравува татко му Филип Втори.
Фотографија: DW/A. Feilcke
Безимен коњаник
Спорот за името и за наследството на Александар трае 27 години. Во меѓувреме, 23 метри висока статуа го зазема централното место на плоштадот во Скопје. Договорот за решавање на спорот предвидува преиспитување на статусот на спомениците, јавните згради и инфраструктурата и ако истите на кој било начин упатуваат на античката елинска историја и цивилизација, ќе бидат преземени корективни дејствија.
Фотографија: DW/A. Feilcke
Чист историзам - Археолошки музеј
Во градот со 540.000 жители, околу 20 проценти се Албанци. Тие живеат главно на страната на Вардар која и денес има лик на балкански град, со тесни улички и малечки дуќанчиња. Средновековен мост ги поврзува двата брега и двата културни света. Овој споменик делува некако мал и скромен во споредба со новоантичкиот храм на Археолошкиот музеј.
Фотографија: DW/A. Feilcke
Јустинијан конечно дома
Јустинијан Први е роден во 482 година во Тауресиум (денешно Скопје). Римскиот цар ја поттикнувал изградбата и обновата на многу балкански градови. Сега се врати во Скопје - како мермерна статуа. Но и ваквите украси не можат да ги скријат проблемите на земјата. Македонија е една од најсиромашните земји во Европа.
Фотографија: DW/A. Feilcke
Од ново направи старо
Скопје беше разурнат од катастрофален земјотрес во 1963 година. Славниот јапонски архитект Кензо Танге потоа му даде нов лик на градот - модерно Скопје, објекти со јасни линии, бетон. Но од тоа сега ретко што може да се види. Наместо тоа, античка илузија - објектите се опшиени со столбови и имитации на статуи.
Фотографија: DW/A. Feilcke
И Скендберг има статуа
Скопје било и е раскрсница, место каде се вршела трговска размена и место каде се испреплетуваат различни култури и јазици. Градот има видливи траги од византиското доба, од османлиското време, како и од социјализмот. Она што за едните е Александар, за другите е Скендербег: за Албанците тој е национален херој кој исто така има своја статуа во Скопје.
Фотографија: DW/A. Bajrami
Брод на бетон
Апсурден врв на инсценираниот историски лик на градот се трите средновековни бродови, излеани во бетон, на брегот на Вардар. Овие големи бродови никогаш не би стигнале до овде по воден пат. Тие набрзо треба да исчезнат, и тоа не само поради естетски причини. Бетонските основи го попречуваат течението на реката.
Фотографија: DW/A. Feilcke
Голата вистина на итриот Прометеј
Статуата на Прометеј предизвика скандал уште пред да биде поставена. Причина: јунакот беше гол! Некои организации на жени сметаа дека тоа е недозволиво и дека таква статуа не може да биде поставена во парк, каде доаѓаат и жени и деца. Прагматичниот скулптор смисли брзо решение - античкиот јунак доби покривка. Сега смее да позира во паркот.
Фотографија: DW/A. Salihbegovic
Кавга и за Самоил
Спор околу историското наследство нема само со Грција. Царот Самоил е предмет на расправии меѓу Бугарија и Македонија. Тој го префрлил главниот град на царството од Софија во Охрид. Полемика се води дали државата останала Бугарија или настанала првата држава на македонските Словени. За деескалација сега статуата од Скопје треба прво да се префрли во Охрид.
Фотографија: DW/A. Salihbegovic
Триумфална порта и сообраќајна пречка
„Порта Македонија“ е еден од најсимболичните споменици на мегаломанијата од последните години. Триумфалната порта е висока 22 метри и чинеше 4,4, милиони евра. Сега на врвот е поставен часовник кој треба да покажува колку пари од оние што ги проневерила претходната влада се вратиле во буџетот.
Фотографија: DW/A. Salihbegovic
Скокање на глава
Оп... Немојте во никој случај да се обидувате! Кој на ова место сака да скокне на глава во Вардар, сигурно ќе се раскрвари, затоа што реката нема доволно вода. За среќа, двете дами се од бронза. „Двете пливачки“ пливаат во реката , која преку Грција (таму се вика Аксиос), се влева во Егејското Море. Кога и соседите би можеле малку поспортски и поопуштено да се однесуваат кон другиот...