„Во Македонија луѓето се прашуваат како Груевски воопшто можел да ја напушти земјата“, пишува „Ноје цирхер цајтунг“. Весникот „Велт“ прашува зошто унгарскиот премиер Орбан би му помогнал на осуденик?
Реклама
Печатот на германски јазик во повеќе текстови во викенд-изданијата се занимава со бегството на поранешниот македонски премиер Никола Груевски во Унгарија. И меѓу авторите на текстовите владее збунетост околу рутата на бегството. „Ноје цирхер цајтунг“ укажува дека Груевски, иако без пасош, со лична карта сосема легално можел да помине преку Албанија, Црна Гора и Србија.
„Велт“ пак објавува мапа на „веројатната рута“ на бегството, според која Груевски од Црна Гора поминал низ БиХ, Хрватска и Словенија до Унгарија, но без да понуди било какви докази за своето тврдење. Австриски „Куриер“ смета дека рутата поминува преку Србија, што се поклопува со информациите на Дојче веле дека Груевски во Србија влегол на официјален премин од Црна Гора.
„Во Македонија луѓето се прашуваат како Груевски воопшто можел да ја напушти земјата“, нагласува „Ноје цирхер цајтунг“. „На надлежните во најмала рака може да им се префрли немарност ако осуден престапник на денот на одлуката за своето последно барање за ревизија едноставно исчезне. Уште повеќе што сценариото за бегство во странство веќе беше разгледувано во медиумите. Полицијата, тајната служба и граничарите мора во подеднаква мерка да ги истрпат непријатните прашања“.
„Поради овие нелогичности има гласови кои тврдат дека владата на премиерот Зоран Заев свесно не го спречила заминувањето на Груевски. Навистина, бегството на правосилно осудениот почесен претседател на ВМРО ДПМНЕ за таа опозициска партија претставува потешка хипотека отколку тој да одлежеше казна во затвор и оттаму можеби да глумеше жртва на одмаздничката политика на владата“, пишува „Ноје цирхер цајтунг“.
„Велт“ ги пренесува шпекулациите според кои Груевски имал бугарски пасош или повеќе дипломатски пасоши, како што тврдат некои унгарски медиуми, или пак посебно одобрение од унгарските власти да влезе во земјата.
„Друго прашање е дали влезот во земјата е во согласност со унгарските закони. Изгледа дека не е, и самата влада во Будимпешта зборува за исклучок поради посебниот карактер на аферата. Но, за таков исклучок на прв поглед не постојат правни основи. Но, пред сѐ, дали бегството на Груевски било договорено и планирано со унгарскиот премиер Виктор Орбан?“, се прашува новинарот Борис Калноки. „И ако Орбан има замешано прсти во оваа игра, зошто го штити Македонецот?“
„Орбан во минатото често му помагаше на Груевски, дури и среде Македонија во изборните кампањи. Деловни луѓе од опкружувањето на Орбан исто така му помагаа на Груевски да воспостави деснопопулистички борбени медиуми. Но сега, како осуден престапник, Груевски е всушност токсичен. Неговата заштита моментно политички не носи ништо, напротив.“
„Едно од објаснувањата е Орбановата долгорочна стратегија на Балкан. Тој размислува слично на некогашните унгарски кралеви, кои во Балкан гледале своја зона на влијание, вели еден набљудувач. Орбан гради долгорочни позиции и мрежи, а еден нивен елемент е пораката дека во случај на потреба, можат да се потпрат на него.“
„Можеби аферата со Груевски Орбан ја плаќа со политички капитал на Запад- САД веднаш бараа Груевски, кој се смета за наклонет кон Русија, да им биде испорачан на македонските власти. Но, на Балкан некои политичари, на пример во Србија и во Бугарија, би можеле со внимание да регистрираат дека можат да се потпрат на Орбан“, заклучува „Велт“.
Швајцарскиот „Тагесцајтунг“ пак пишува: „Ако е Унгарија сѐуште правна држава, правосудството би требало да покрене истрага против Орбан поради сомневање дека му помогнал на бегалец. Тоа би можело дури да го одведе премиерот во истражен затвор, зашто постои опасност од прикривање докази...Случајот Груевски ја разоткрива дволичноста на кампањата против бегалците. Зашто, колку на Орбан вистински му значи безбедноста на Унгарија, кога осуден престапник пушта да влезе во неговата земја?“
Никола Груевски: како реформаторот стана бегалец
Од надежен реформатор, преку корумпиран автократ до бегалец од правдата. Поминаа 20 години од стапнувањето на политичката сцена до бегството во Унгарија. Политичката кариера на Никола Груевски низ фотографии.
Фотографија: Getty Images/AFP/D. Dilkoff
Референдумска битка
Кариерата на Груевски во политиката започна во првата влада на ВМРО-ДПМНЕ, предводена од Љубчо Георгиевски, во 1998. како министер за трговија, а продолжи како министер за финансии. Но искачувањето до врвот на македонската политика, Груевски го започна во 2004., по неуспешниот референдум против територијалната поделба, откако претходно успешно го одбрани партискиот престол во хотелот Панорама.
Фотографија: picture-alliance/AP Photo/S. Ilic
Преродбата во 100 чекори
На парламентарните избори во 2006 ВМРО-ДПМНЕ предводена од Груевски извојува убедлива победа. Младиот технократ ветуваше економска преродба на земјата и брзо членство во ЕУ и НАТО. Граѓаните му ја дадоа довербата на гласањето на 5 јули, но ретко кој очекуваше дека Груевски неограничено ќе владее и во следните 10 години.
Фотографија: AP
Поддршка од Западот
Младиот премиер во првите години уживаше голема поддршка од меѓународната заедница и особено од сестринските партии во Европа. Веќе во октомври 2006. беше пречекан во Берлин од канцеларката Ангела Меркел со воени почести. Западните политичари во него гледаа надеж за земјата и за регионот и пресврт од дотогашната националистичка политика.
Фотографија: AP
На крилата на поразот од Букурешт
Преродбата на Груевски продолжи на изборите во 2008 година кои ги доби со огромно мнозинство благодарение пред сѐ на националистичката кампања која во прв план го имаше фијаското на Самитот на НАТО во Букурешт и паролата „името не го даваме“. Оттогаш започна и непреченото владеење на Груевски и ВМРО-ДПМНЕ.
Фотографија: AP
Скопје 2014
На крилата на големата изборна победа, Груевски го стави во погон проектот „Скопје 2014“. Целта беше да „се зајакне“ идентитетот на народот и да му се покаже на светот дека Македонците не се дрво без корен. Исходот: потрошени речиси 600 милиони евра народни пари на споменици и неокласични објекти кои завршуваа во џебовите на фирми блиски до ВМРО-ДПМНЕ.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Партнерот во сенка
На претседателските избори во 2009 година победата на Ѓорге Иванов ја заокружи комплетната контрола на власта на ВМРО-ДПМНЕ. Иванов ќе биде реизбран во 2014 година и до денес ќе остане верен следбеник на својот политички ментор- Груевски. На поддршката ќе возвраќа повеќепати, прво со општата аболиција во 2016 година, а потоа и со одбивањето да му го даде мандатот на Заев во 2017.
Кога во февруари 2015. Заев започна да ги објавува прислушуваните материјали, Груевски беше на зенитот на својата моќ - неприкосновен во партијата и државата. Серијата протести таа година го потресоа, но не го загрозија посериозно. Дури откако се вмеша и меѓународната заедница, а Иванов мораше да интервенира со аболиција, граѓаните масовно почнаа да излегуваат на улиците во Шарената револуција.
Фотографија: DW/K. Ozimec
Новата ера (не) започна
Тешкиот пораз на ВМРО-ДПМНЕ на локалните избори во 2017, значеше и крај за Груевски на чело на партијата. Новата ера која ја најавуваше, не се случи. Она што од денешен аспект е интересно, е средбата со Орбан во септември 2017 во Охрид, на која наводно и паднала понудата за азил од страна на унгарскиот премиер. По неколку месеци на чело на партијата Груевски беше заменет од Христијан Мицкоски.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
Лице од потерница
Откако пресудата за двегодишната затворска казна во случајот „Тенк“ на СЈО стана правосилна, се очекуваше Груевски да се јави на издржување на казната. Но, тој се јави на Фејсбук од Будимпешта од каде порача дека „ќе остане верен на каузата на Македонија“. МВР, веројатно задоцнето, одлучи да трага по експремиерот со потерница.
Фотографија: Innenministerium der Republik Mazedonien
Наследството на Груевски
Дали Никола Груевски ќе биде испорачан назад во Македонија каде се соочува со уште четири судски процеси, во моментов може само да се шпекулира. Зад себе остава долго досие на злоупотреби и криминал, и држава која во последните години од неговото владеење се најде во изолација и беше предмет на жестоки критики и потсмев во демократскиот свет.