Шведската академија овојпат додели две Нобелови награди за литература истовремено. Признание им е оддадено на австрискиот писател Петер Хандке и - дополнително за 2018 година- на полската писателка Олга Токарчук.
Реклама
Нобеловата награда за литература за 2019 година му е доделена на австрискиот писател Петер Хандке. Во исто време, полската писател Олга Токарчук со задоцнување ја добива Нобелова награда за литература за 2018 година. Ова го објави Шведската академија во Стокхолм.
Во образложението на Академијата се вели дека полската авторка Олга Токарчук го добива признанието за „наративната фантазија која со енциклопедиската страст го претставува преминувањето на границите како форма на живот“, додека австрискиот автор Петер Хандке за „влијателниот труд кој со лингвистичка инвентивност ја истражува периферијата и специфичноста на човечкото искуство“.
И двете награди се дотирани со по девет милиони шведски круни (околу 830.000 евра). Како и другите Нобелови награди и тие ќе бидат доделени на 10 декември, денот на смртта на основачот на наградите Алфред Нобел. Последен пат Нобеловата награда за литература беше доделена во 2017 година на британскиот писател роден во Јапонија, Казуо Ишигуро.
Досега 14 автори од германското говорно подрачје ја имаат добиено Нобелова награда за литература, вклучувајќи осум Германци. Пред точно десет години, Херта Милер беше последната добитничка на наградата, а пред точно дваесет години таа му припадна на Гинтер Грас.
Во минатата година доделувањето на наградата беше откажанопоради скандал во Шведската академија и беше одложено за оваа година. Институцијата падна во длабока криза откако неколку жени го обвинија Жан-Клод Арно, сопругот на сега веќе поранешната членка на Академијата Катарина Фростенсон, за сексуален напад и вознемирување. Против Фростенсон и Арно имаше и обвиненија дека наспроти строгите статутуи на академијата однапред ги откривале имињата на добитниците на Нобелова награда.
Секоја година, Нобеловиот комитет на Академијата прима речиси 200 номинации за престижната награда. Според нејзиниот претседател Андерс Олсон, комитетот летоска избрал потесен круг фаворити составен од осум кандидати од кој пак конечно биле избрани победниците за 2018 и за 2019 година.
Нобелова награда за литература - не одеше секогаш „подмачкано“
Годинава, поради скандали со корупција и сексуални напади, Нобелова награда за литература нема да се доделува. Но и порано имаше проблеми и контроверзи во врска со ова најважно книжевно признание.
Фотографија: picture alliance/dpa/V.Bucci
Закани по живот: Салман Ружди
Романот на Ружди, „Сатански стихови“ (1988), иранскиот врховен верски поглавар, го сметаше за богохулство, па објави „фатва“, награда за главата на писателот. Ружди со години потоа мораше да се крие. Шведската академија тогаш не зазеде став, па двајца членови на жирито си дадоа оставки. Дури 27 години подоцна, Академијата ги осуди заканите.
Фотографија: Getty Images for Christian Dior Couture/N. Hunt
Доцно признание за „првенецот“ на Томас Ман
Кога Томас Ман ја доби наградата во 1929. година, тоа не беше за неговиот тогаш од печат излезен роман „Волшебен брег“, туку за неговиот дебитантски роман, „Буденброкови“, во тоа време стар 30 години. Жирито романот „Волшебен брег“ го сметал за „развлечен и флегматичен“.
Фотографија: picture-alliance/dpa/Bifab
Не е литература, но сепак се силни зборови - Винстон Черчил
Британскиот премиер Винстон Черчил всушност бил кандидат за Нобелова награда за мир, двапати бил на листата. Во 1953. тој ја доби наградата, но - за литература. Жирито ја фалеше неговата историска и биографска книга за Втората светска војна поради „реторичката уметност со која ги бранел човековите права.“
Фотографија: picture-alliance/AP-Photo
Не смееше да ја прими наградата: Борис Пастернак
Советскиот автор, светски познат по неговиот роман „Доктор Живаго“, беше одликуван во 1958. Но, неговата влада му се закани со прогон ако ја прими наградата. Пастернак попушти, а Здружението на писатели го исклучи од своите редови. Сепак, Пастернак остана во Советскиот Сојуз. Неговиот син во 1989. година во Стокхолм го прими Нобеловиот медал на својот татко.
Фотографија: picture-alliance/dpa/Tass
Ги сакал само парите: Жан-Пол Сартр
Во 1964. година Нобеловата награда требаше да ја прими францускиот драматург и филозоф Жан-Пол Сартр. Неочекувано, тој го одби признанието („Секоја награда создава зависност“.) Се зборува дека години подоцна, одоколу се распрашувал дали сепак не може да ги добие парите - 273.000 шведски круни. Но, ова е веројатно само измислена анегдота.
Фотографија: picture alliance/AP Images
„Тоа не е литература“: Дарио Фо
Тој е само „забавен уличен циркузант, а не автор од светска класа“, критикуваше револтираната литературна елита кога во 1997. година беше одликуван италијанскиот драматург Дарио Фо. Како сатиричар, тој возврати во свој стил. На својот говор во Шведската академија тој му даде наслов „ Против отворените улични циркузанти“ и свеченото доделување на наградата го претвори во сатирично шоу.
Фотографија: Vittorio Zunino Celotto/Getty Images
Премногу луѓе: Елфриде Јелинек
Австриската писателка Елфриде Јелинек не сакаше да присуствува на доделувањето на наградите, кога беше одликувана во 2004. година. Образложение: има страв од голема публика и ненадејната популарност. „Психички не сум во состојба лично да се соочам со ова,“ порача Јелинек, а жирито тоа мораше да го прифати. Сепак, Јелинек одржа говор, преку видео-порака.
Фотографија: Imago/Leemage/S. Bassouls
Не сакаше да зборува: Боб Дилан
Боб Дилан е прв музичар кој доби Нобелова награда за литература, во 2016. година. Музичкиот свет го славеше поради тоа. Но, Дилан се дистанцираше и се чинеше незаинтересиран за своето високо признание. Тој го откажа учеството на свеченото врачување и не испрати ни свој говор. Во март 2017. година сепак отиде накратко во Стокхолм и си го зеде својот медал.