Кога зимата ќе пристигне во Западниот Балкан, градовите се обвиени од смог, тешко се дише, а видливоста е едвај неколку метри. Но годинава, степенот на загаденост е највисок во светски рамки, а јавниот бес расте.
Реклама
Во последниве неколку денови главните градови на БиХ, Македонија и Косово беа на врвот на светските листи на најзагадени градови. Смогот се интензивираше поради густиот сообраќај, масовното користење јаглен, лошото просторно планирање и греењето на дрва.
Во вторникот индексот на квалитетот на воздухот во Сараево достигна 383, што е најмалку 10 пати повисоко од просекот. Во Приштина беше регистриран индекс од 415. Слично беше и во Скопје и во други македонски градови.
Според Светската здравствена организација (СЗО), загадувањето ја чини БиХ околу една петтина од нејзиниот годишен БДП - или околу 3,9 милијарди долари - во загубени работни часови и школски денови, здравствена заштита и трошоци за гориво.
Македонија губи околу 3,2 проценти од својот годишен БДП поради загадувањето, или во бројки околу 360 милиони долари годишно.
Според СЗО, 230 босански државјани на секои 100.000 умираат годишно од загадување, во споредба со 0,4 во Шведска. Светската банка проценува дека околу 1.350 Македонци умираат годишно како последица на загадувањето на воздухот.
Смог над Балканот
Неколку градови во југоисточна Европа се во самиот светски врв на негативната листа на загаденост на воздухот. Скопје е меѓу нив.
Фотографија: picture-alliance/AA/M. Ozturk
Опасна зима
Видливоста изнесува само неколку метри. Сараево, главниот град на Босна и Херцеговина, веќе со денови е обвиткан со смог. За тоа не е виновен само густиот сообраќај. Многу жители се греат на јаглен и дрва- состојбата е особено критична во зима.
Фотографија: picture-alliance/AA/M. Ozturk
Неповолна географска позиција
Сараево лежи во долина меѓу бројни ридови и тука воздухот далеку побавно се обновува. Според Светската здравствена организација загадувањето ја чини БиХ околу 3,9 милијарди долари годишно.
Фотографија: picture-alliance/AA/M. Ozturk
Смрт поради загадување
Според податоците на македонските власти, годишно во земјата умираат околу 1.300 луѓе поради загадениот воздух. Особено е критична состојбата во Скопје.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
Предупредувањата на активистите
Македонските невладини организации со години наназад предупредуваат дека загадувањето на воздухот во Скопје во текот на 269 денови годишно е над нормалата. Слично како Сараево и Скопје се наоѓа во котлина, што го олеснува задржувањето на смогот.
Фотографија: picture-alliance/AA/N. Batev
Старите термоелектрани- големи загадувачи
Според Европската банка за обнова и развој, термоелектраните како оваа во Обилиќ, во близина на косовскиот главен град Приштина, се меѓу најголемите загадувачи на воздухот во регионот.
Фотографија: AFP/Getty Images/A. Nimani
„Дишењето убива“
Во Приштина минатата година беа одржани демонстрации за чист воздух. На некои транспаренти пишуваше „Breathing kills“ – „„Дишењето убива“, со алузија на натписите на кутиите цигари. Во зимските месеци жителите на Приштина имаат големи проблеми со смогот.
Фотографија: AFP/Getty Images/A. Nimani
Драматични споредби
Поради високата загаденост на воздухот во Софија, ситуацијата во градот е „опасна како во Чернобил“, напиша поранешниот бугарски министер за надворешни работи Соломон Паси на Твитер. Тој му се обрати на премиерот со зборовите: „Итно ни се потребни мерки како заштитни маски во аптеките и училиштата“.