Серија проблеми кои се јавија во изградбата на автопатот Кичево-Охрид ќе резултираат во дополнителни трошоци во вредност од околу 100 милиони евра, велат за ДВ извори од надзорот на градбата
Реклама
Изместувањето на трасата поради грешки во проектирањето на автопатот Кичево- Охрид ја запреле изградбата на проектот, а дали и кога градбата ќе продолжи е големо прашање, велат извори на ДВ во надзорот и во владата.
Во документот од извештајот за состојбата со проектот, кој имавме можност да го видиме, се наведуваат серија проблеми и грешки. Според првичните проценки, штетата се проценува на околу 100 милиони евра. Во Владата и во Министерството за транспорт ќе се прават и дополнителни анализи на проблемот.
Премиерот Зоран Заев вчера (понеделник) по средбата со кинеската амбасадорка Лин Лисјен потврди дека има проблеми, не само со автопатот Кичево-Охрид, туку и на делницата Миладиновци-Штип. Заев најави средби со кинескиот изведувач и со другите вклучени страни во проектите со цел изнаоѓање брзо решение.
Изградбата на автопатот Кичево- Охрид веќе неколку месеци е во застој. Извештајот на надзорот покажува дека причината за стопирањето е во сериозните грешки во проектот кои биле утврдени уште пред повеќе месеци.
Грешки и штети
Најголем проблем е утврден во проектирањето на косините на автопатот кои се оценети како „нестабилни“ и тоа на четири делници од автопатот. Од Јавното претпријатие за државни патишта кое е договорна страна во проектот со кинеската компанија „Синохидро“ признаваат дека во проектот биле констатирани повеќе грешки, но велат, тие се исправале во процесот на реализација. Колкави се штетите и што тоа ќе значи за целиот проект допрва ќе треба да се утврдува, вели за Дојче веле директорот на ЈПДП Александар Стојанов.
„Работите на терен според моите информации не се запрени. Грешки во проектите има секогаш, но се снаоѓаме, што е можно се исправа. Нешто некогаш чини повеќе, нешто помалку, меѓутоа се работи на истото. Секогаш има проблеми на такви големи проекти. До сега сме имале проблеми од аспект на дислокација на земјиште, зголемување на ископите, погрешни категоризации на земјиште од проектот, зголемени површини на земјени маси кои што произлегоа од лошата геологија. Но не можам да шпекулирам. Дали е грешка во проект или на терен тоа треба да се испита. Секој проблем е поединечен и се бара поединечно решение“, вели Стојанов.
Штети има, но дали тие ќе чинат дополнителни 100 милиони евра или можеби повеќе Стојанов не сака да шпекулира. За тоа ќе бидат потребни анализи од што ќе зависи дали и од кого ќе се бара одговорност:
„Одговорноста најверојатно допрва ќе се утврдува. Треба да се провери дали воопшто било можно тие грешки да се избегнат, доколку било можно да, но доколку не било можно, тоа е тоа. Нормално е да се направат некои грешки, се работи за траса од автопат во должина од 50 километри, но колкави ќе бидат износите не можам да шпекулирам. Може да излезат поголеми суми на пари, може да се појават дополнителни работи меѓутоа точната сума не може да се каже ниту да се процени. Сите проекти кои се направени се ревидирани и сѐ е правено по сите прописи и процедури. Дали постојат проблеми во тие процедури и прописи не би можел да кажам“, коментира Стојанов.
Промашени косини
Нестабилноста на косините е „проблем кој континуирано се јавува кај усеците и засеците на повеќе делници. Потребна е дополнителна експропријација која произлегува од ублажување на косините на усеците“, се наведува во доверливиот извештај од надзорот на проектот. Поради тоа, ќе биде потребна и дислокација на надземни и подземни инфраструктурни објекти како далекуводи, телефонски кабли и водоводни инсталации, а понатаму и дислокација на индивидуални станбени и стопански објекти кои се сечат со трасата на автопатот.
Од надзорот утврдиле и „неусогласеност меѓу проектната документација и состојбата на терен“. Поради тоа, била утврдена и потреба од претпроектирање и спроведување на правно-административни постапки за изготвување на нови дополнувања на проектите.
На оваа делница беше предвидена изградба на 7 мостови, 22 вијадукти, 6 натпатници, 13 потпатници и еден тунел.
Спорен проект
Доколку проценките за дополнителните трошоци од 100 милиони евра се покажат точни, тоа драматично ќе ја зголеми цената на автопатот Кичево-Охрид, кој и онака се сметаше за прескап. И покрај проценките на Агенцијата за патишта дека тој проект би требало да чини околу 270 милиони евра, владата на ВМРО-ДПМНЕ потпиша договор за изградба со кинеска фирма во вредност од 373 милиони евра. Изградбата на автопатиштата беше тематизирана и во ткн. „бомби“ на, тогаш, опозициската СДСМ која тврдеше дека експремиерот Никола Груевски за проектот од кинеската компанија „Синохидро“ барал провизија од 25 милиони евра. Откако министрите во владата на Груевски одбија да го потпишат тендерот со „Синохидро“ договорот беше заклучен преку закон во Собранието на 25 октомври 2013 година. Вкупно,двата проекти за изградба на делниците беа во вредност од 579 милиони евра, или над 5 милиони евра за километар пат. Делницата Миладиновци-Штип е со должина од 47 километри, додека автопатот Кичево-Охрид е со должина од 57 километри. Подизведувачи на проектите се македонските фирми „Гранит“ и „Трансмет“ на Сеад Кочан. Градежните работи на автопатот Кичево-Охрид започнаа на крајот на мај 2014 година.
На интернет-страницата на кинеската компанија „Синохидро“ извесно време стоеше податок дека делницата Миладиновци-Штип ќе чини 30 милиони долари, а Кичево-Охрид околу 56 милиони долари. Откако информацијата стигна до македонските медиуми овие податоци беа избришани од кинеската интернет-страница.
Сите истраги на македонското СЈО
Таргет, Титаник, Тортура, ТНТ, Транспортер, Тврдина, Трезор, Топлик, Тендери, Тарифа и Тенк се 11-те случаи кои досега ги отвори СЈО. Осомничени или обвинети се многу актуелни и поранешни државни и локални функционери.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Катица Јанева
Катица Јанева беше избрана за Специјален Јавен обвинител на 15 септември 2015 година од страна на Советот на јавните обвинители, а нејзиниот тим се комплетираше со уште 12 обвинители на 4 ноември лани. Нејзиниот избор беше дел од Договорот од Пржино за што согласност дадоа сите лидери на политички партии и големо мнозинство пратеници во Собранието.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Од шионажа до злосторничко здружување
Заклучно со март годинава, во првиот шестмесечен период од работењето, СЈО отворило вкупно 30 предмети против 80 лица. Кривичните дела кои им се ставаат на товар на осомничените и обвинетите се движат од Повреда на избирачко право, Злоупотреба на службена положба до Насилство, Шпионажа и Злосторничко здружување.
Фотографија: MIA
Обработка на прислушуваните материјали
Во септември годинава, СЈО го претстави и вториот шестмесечен извештај за својата работа. Во меѓувреме, ова обвинителство брои 74 вработени. Во тој период, обвинителите преслушале и обработиле 55.240 аудио фајлови, односно 12 проценти од вкупно добиените прислушкувани материјали.
Фотографија: picture-alliance/dpa/C. Charisius
Насилство и фалсификат
Паралелно со поднесениот втор Извештај за својата работа, СЈО ги обелодени и првите две обвиненија. Во првиот предмет, обвинети се седум лица - службеници на УБК кои го уништиле доказниот материјал за неовластеното прислушување. Во вториот, обвинети се 14 лица кои го поттикнувале или извршиле насилство при протестите пред општина Центар во јуни 2013 година. Меѓу нив е и експремиерот Груевски.
Фотографија: Getty Images/AFP/R. Atanasovski
Меѓународна поддршка
СЈО во меѓувреме добива отворена поддршка од претставниците на меѓународната заедница. Шефот на германската дипломатија Франк-Валтер Штајнмајер на 1 септември годинава порача дека е важно „СЈО да може непречено да продолжи со својата работа за разјаснување на обвинувањата за злоупотреба на моќта, за повторно да се засили довербата на македонското население во демократските институции на земјата“.
Фотографија: Reuters/I. Kalnins
Титаник- број 1.
Во февруари 2016, СЈО го обзнани својот прв случај, за изборни измами за кои постои сомнеж дека ги извршувала група која ја предводеле ексминистерката Јанкулоска, ексминистерот за транспорт Јанакиески и секретарот на Владата, Божиновски. Осомничени се за криминализација на изборниот процес со незаконско издавање лични карти и вметнување во избирачкиот список на лица, како и насилство, поткуп...
Фотографија: Petr Stojanovski
ТНТ- Како се уриваше Космос
Во април 2016 година беше отворен случајот за незаконското уривање на комлексот „Космос“ на бизнисменот Фијат Цаноски. Иако првично не беа опфатени во истражната постапка, поради аболицијата од претседателот Ѓорге Иванов, осомничени во случајот „ТНТ“ се и експремиерот Груевски, ексминистерот за транспорт и врски, Миле Јанакиески, и актуелниот градоначалник на општина Гази Баба, Тони Трајковски.
Фотографија: Petr Stojanovski
Транспортер- Битола како Токио
Случајот во април 2016, обвинителката Фатиме Фетаи го најави како „веројатно најскапиот превоз за ученици во светот“, кој го плаќал градот Битола. Градоначалникот на Битола Владимир Талески и претседателот на комисијата за јавни набавки на општината, според СЈО, нанеле штета на буџетот од околу 360.000 евра. На Талески му беше одреден и домашен притвор, но во меѓувреме е пуштен на слобода.
Фотографија: DW/Z.Purkovic
Тврдина- уништување на доказите
Во предметот Тврдина кој на јавноста и беше претставен во март 2016 година, осомничени се двајца началници на УБК и ексминистерката за внатрешни работи Гордана Јанкулоска. Тие во 2015 година противзаконски уништиле системи за следење на комуникации, при што е нанесена штета на државата во висина од околу 10 милиони евра. Истите системи претходно биле користени за незаконско следење и прислушкување
Фотографија: MIA
Тортура- изживувањето врз Љубе Бошкоски
На 28 март 2016, СЈО објави дека започнува нова истрага под името „Тортура“, која се однесува на апсењето на лидерот на партијата Обединети за Македонија и поранешен министер за внатрешни работи Љубе Бошковски. Поднесени се кривични пријави против седум лица, меѓу нив шестмина припадници на полициската единица Алфи, а како првоосомничен е тогашниот директор на УБК Сашо Мијалков.
Фотографија: DW/P. Stojanov
Трезор- Финзи и УБК
„Трезор“ е кодното име на последниот предмет на СЈО, и прв што се однесува на економски криминал, а произлегува од незаконското следење на комуникациите. Како што рече обвинителката Фатиме Фетаи, предметот се однесува на груба злоупотреба на средствата од буџетот на Република Македонија од страна на три раководни лица во УБК и едно раководно лице во Министерството за внатрешни работи.
Фотографија: picture-alliance/dpa
„Топлик“ и „Тендери“
Во предметот „Топлик“ се осомничени шест лица, кои преку злоупотреба на службената должност и кршење Законот за јавни набавки сториле кривични дела со кои го оштетиле буџетот во висина од 1 милион и 44.000 евра. Во „Тендери“ првоосомничено е раководно лице од Министерството за култура, поради фаворизирање на компанијата „Бетон - Штип“ при изградбата на Музејот на македонската борба.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
„Таргет“- масовно прислушување
СЈО соопшти дека илјадници луѓе биле незаконски следени во периодот од 2008 до 2015 година од страна на Управата за безбедност и контраразузнавање. Вкупно десет лица, дел од кои поранешни високи функционери се осомничени дека го организирале и го координарале незаконското прислушување. Незаконски била следена комуникација на најмалку 4.286 телефонски броеви без судски наредби
Фотографија: picture-alliance/dpa/J. Pape
„Тенк“ и „Тарифа“
СЈО сомничи седум лица дека ја злоупотребиле службената положба во случајот „Тарифа“ кој се однесува на постапка за јавна набавка на софтвер за потребите на АД ЕЛЕМ. Истрага е отворена и против две лица кои учествувале во набавката на службениот „Мерцедес“ на екс-премиерот Никола Груевски кој државниот буџет го чинеше 572 илјади евра.