ЕК ги предупреди САД од масивни реципрочни мерки ако бидат вoведени заштитни царини за европските автомобили. Отпор пружаат и американски фирми, на пример Џенерал моторс.
Фотографија: Reuters/F. Bimmer
Реклама
По налог на претседателот Доналд Трамп, во тек е проверка дали увозот на автомобили од ЕУ ја загрозува националната безбедност на САД и поради тоа е потребно воведување дополнителни царини за нив. Тоа беше повод Европската комисија да упати предупредување од „одмазднички“ мерки, доколку владата во Вашингтон реши да воведе повисоки увозни царини за автомобилите од европско производство. Во прашање се дополнителни давачки за увоз на американски производи во вредност до 294 милијарди долари, се вели во соопштението кое денеска беше лиферувано од Брисел до американското министерство за економија. Непосредните штети за американската економија би изнесувале 13 до 14 милијарди долари.
Американскиот претседател ѝ се закани на ЕУ со заштитни царини за автомобилите и автомобилските делови од 20 проценти, а мерката посебно би ги погодила германските автопроизводители.
Трамп е иритиран од наводната неизбалансираност во браншата. Во 2017. година во САД биле импортирани автомобили од ЕУ во вредност од 37, 4 милијарди долари, а во ЕУ од САД биле купени американски автомобили во вредност од само 6,2 милијарди долари. ЕК го истакнува значењето на европските автомобилски производители, кои имаат свои фабрики во САД: лани тие имале удел од една четвртина во вкупното американско автопроизводство. САД од јуни воведоа заштитни царини за челик и алуминиум од ЕУ, а од мерката се погодени и други земји. Брисел реагираше со воведување казнени царини за одредени продукти од САД, како путер од кикирики и мотоцикли Харли Дејвидсон.
Мобилизација против царинската политика на претседателот Трамп вршат и американски претпријатија и институции. Една студија, изработена по налог на Aмериканската трговска комора, доаѓа до заклучок дека царинскиот конфликт ќе падне врз грбот на американските потрошувачи. Поради тоа Американската трговска комора почна кампања против планираните царини од страна на претседателот Трамп. Традиционално, Трговската комора инаку ги поддржуваше американските републикански претседатели. И големиот американски автомобилски производител Џенерал моторс предупреди од воведување зголемени царини за автомобили, зашто тие можат да ги оптоварат и американските производители и да загрозат работни места. Претходно вакви апели стигнаа и од лоби-здружението на браншата, Ауто Алијанс, во кое покрај ЏМ спаѓаат и Форд, Тојота и Фолксваген.
Овластувањата на најмоќниот државник во светот
Шефот на Белата куќа има најголема моќ во светската политика – барем така се верува. Но, дали е навистина така? Овластувањата на претседателот на САД се ограничени. И други актери играат важна улога.
Фотографија: Klaus Aßmann
Така вели Уставот...
Претседателскиот мандат во САД трае четири години, а претседателот може да биде реизбран само еднаш. Тој е шеф на државата и шеф на владата, односно управува со извршната власт. Задача на претседателот е да ги спроведува законите изгласани од Конгресот. Претседателот како највисок дипломат може да прима странски амбасадори и на тој начин да признава држави.
Фотографија: Klaus Aßmann
Кој кого контролира?
Трите власти - законодавната, извршната и судската - се поделени и се контролираат меѓусебно. Претседателот има право да помилува осуденици и да ги назначува федералните судии, министрите во кабинетите и амбасадорите на САД - но само со согласност на Сенатот. Ова е еден од механизмите со кои законодавната власт ги контролира активностите на извршната власт.
Фотографија: Klaus Aßmann
„State of the Union“
Американскиот претседател е должен редовно да го информира Конгресот за состојбата на државата. Тоа го прави ова во годишниот „говор за состојбата на нацијата“ („State of the Union“). Претседателот нема право да предлага закони на Конгресот, но за време на говорот може да наведе своите теми и приоритети. Со тоа тој може јавно да врши притисок врз Конгресот. Но, ништо повеќе од тоа.
Фотографија: Klaus Aßmann
Претседателско вето
Претседателот може да одбие да потпише закон донесен од Конгресот и тоа всушност неговото право на вето. Конгресот може да го отфрли претседателското вето само доколку обезбеди двотретинско мнозинство во двата дома на парламентот. Во историјата на САД се познати 1.500 случаи на претседателски вета. Од нив, само 111 (7%), биле успешно надгласани.
Фотографија: Klaus Aßmann
Сива зона
Уставот на САД и одлуките на Врховниот суд не даваат јасна слика за тоа колкава моќ има претседателот. Всушност, претседателот има право на уште еден вид вето, познато како "џебно вето". Под одредени услови, претседателот може одреден закон да со „стави во торба“ и со тоа тој станува неважечки. Овој тип на вето не може да биде надгласано во Конгресот. Овој трик бил користен скоро 1.000 пати.
Фотографија: Klaus Aßmann
Наредби со сила на закон
Претседателот на САД на членовите на владата може да им наметне одреден начин на однесување. Тој издава препораки, т.н „извршни наредби“ (Executive Orders), имаат сила на закон. Сепак, тоа не значи дека на претседателот сè му е дозволено: судовите можат да ги поништат наредбите, Конгресот - да ги сопре со соодветни контра закони, а следниот претседател може да ги укине.
Фотографија: Klaus Aßmann
Конгрес...
Претседателот има право да склучува договори со странски влади, кои потоа треба да бидат одобрени со мнозинство во Сенатот. Ова може да се избегне, ако наместо договор претседателот склучи еден вид меѓувладин договор т.е. „извршен договор“ (Executive Agreement). Ваквите договори се валидни се додека Конгресот не ги оспори или не ги укине со закон.
Фотографија: Klaus Aßmann
Кој може да објави војна?
Претседателот е врховен командант на вооружените сили на САД, но војна може да објавува само Конгресот. Сепак не е многу јасно колку војска смее да испраќа претседателот во вооружените конфликти без одобрение на Конгресот. По војната во Виетнам, Конгресот го усвои следново правило: претседателот може да ги користи надлежностите се додека Конгресот не ги оспори.
Фотографија: Klaus Aßmann
Ултимативна контрола
Ако претседателот ги надмине или злоупотреби овластувањата или изврши кривично дело, Претставничкиот дом, против него може да отпочне процедура за отстранување од должноста. Досега имало два такви обиди, но и двата завршиле несупешно. Сепак, постои многу ефикасен инструмент за да се сопре претседателското самоволие: тоа намалувањето на буџетот – што е во надлежност на Конгресот.
