Ако почине еден човек во мариовско село тоа може да биде геноцид на 33,3333 % од населението според нашите новопечени статистичари. А, во напуштено село без ниту еден жител може да биде и 100 % успешно спречена зараза.
Реклама
Новиот век почнува со Француската буржоаска револуција во 1789 година. Историската наука му дала убаво име на периодот на кој и ние сме современици. Но и во новите векови светот остана соочен со многу војни: граѓански и верски, колонијални, идеолошки, социјални и индустриски револуции, балкански и две светски војни, пандемии, тероризам и природни катастрофи. Во изминатите 231 година се откриени најголемите изуми, тоа е период на најбрзиот напредок на планетата Земја откако постои човекот. Истовремено се одвиваат и најбрзиот развој и најголемите страдања на човештвото кои траат и ден денс на сите континенти.
Ќе речете, со право, двете спротивности: и развој и разорувања не одат заедно едно со друго. Тоа би бил логичниот заклучок. Меѓутоа, тоа е збирниот резултат на статистиката, што не се совпаѓа со краткотрајноста на човечкиот живот, па така и страдањата не ги погодуваат подеднакво сите генерации и сите луѓе. Деновиве кога сме соочени со една друга војна против чумата на 21 век, кога светот војува против заедничкиот непријател- пандемијата од досега непознат вирус, повторно сме бомбардирани со црни статистики од недоволна историска дистанца за науката, но со ужасна злоупотреба на политиката во ерата на интернет и брзата комуникација на глобалните социјални мрежи.
Црни статистики за политичка пресметка
Таму каде што науката има разбирливи резерви, додека не ги открие причините и доказите, поради големите непознаници, политиката добива готов производ за пресметки во битките за превласт. Стравот станува силен сојузник, па истите бројки и показатели лесно се претвораат во успех, или неуспех во зависност од тоа кој, зошто и како ги пакува и ги соопштува.
Така 1.000 заболени од коронавирусот стануваат полоши од 50.000 или 100.000 заболени, а 50 починати се пострашни од 10.000 изгубени животи. Едното било 13.5 отсто, а другото, 4.3, или само 2,6 отсто на милион жители.
Каде сѐ демне коронавирусот?
Коронавирус насекаде! Можеби дури и на пиперките, билетот за возење, сопственото домашно милениче. Што воопшто смеам да допирам? Ова вознемирувачко прашање си го поставуваат многумина. Еве неколку смирувачки одговори:
Досега познатите коронавируси остануваат опасни на површини како кваките околу четири-пет денови. Како и другите инфекции преку капки и SARS-CoV-2 се пренесува преку рацете и површините кои се допираат често во текот на денот. Иако вирусот е нов и затоа е прилично непознат, експертите сметаат дека и за него важат многу резултати од истражувања на други, веќе познати коронавируси.
Затоа, треба да се биде претпазлив и кога се руча во кантината на работното место - доколку таа одамна не е веќе затворена. Коронавирусите во основа можат преку кивање или кашлање на инфицирано лице да завршат на приборот за јадење или чиниите. Германскиот институт за проценка на ризици (БфР) меѓутоа пишува дека „досега не се познати инфекции со SARS-CoV-2 кои се појавиле со ваков начин на пренос“
Фотографија: picture-alliance/dpa/J. Kalaene
Страв од увозна стока?
Дали родителите мора да се плашат од инфекција преку играчки од увоз? Не, велат од БфР. Досега нема случаи на инфицирани лица за кои е докажано дека се заразиле преку увезени играчки или друга стока. Експертите сметаат дека вирусите немаат голема стабилност при промена на животната средина. Предизвикувачот на болеста е опасен повеќе денови пред сѐ во услови на студ и голема влажност на воздухот.
Фотографија: picture-alliance/dpa/S. Gollnow
Пакети полни вируси
Коронавирусите кои го напаѓаат човекот не се особено стабилни на суви површини. Со оглед на тоа што стабилноста на вирусите надвор од човечкиот организам зависи од могу фактори, како темпертурата и влажноста на воздухот, БфР ја смета инфекцијата по пошта за „главно неверојатна“. Сепак, институтот признава дека сѐ уште не располага со точни податоци за SARS-CoV-2.
Фотографија: picture-alliance/dpa/M. Becker
Вирусен пинг-понг со домашното милениче?
Дали моето куче може да ме зарази мене или јас да го заразам него? Ризикот домашните миленичиња да се заразат од коронавирус е оценет како низок од страна на експертите. Но, тој не може сосема да се исклучи. Самите животни не покажуваат симптоми, значи не заболуваат. Но, доколку се инфицирани тие може преку својот здив, плунка, повраќање, урина да го пренесуваат вирусот.
Фотографија: picture-alliance/dpa/AP/A. Tarantino
Опасен зеленчук?
Пренесување на SARS-CoV-2 преку контаминирани прехранбени продукти, според БфР, не е веројатно. Досега нема докажани случаи на инфицирање на ваков начин. Темелно миење на рацете пред подготовка на оброкот, и во времиња пред и по коронавирусот, е нешто што се подразбира. Со оглед на тоа што вирусите се чувствителни на топлина, загревањето на намирниците натамошно го намалува ризикот од инфекција.
Досега познатите САРС и МЕРС коронавируси не сакаат топлина, но се прилично отпорни на студ. Тие може да останат опасни дури две години на температури од минус 20 степени Целзиусови. БфР меѓутоа смирува: досега нема укажувања за ланец на инфекции со SARS-CoV-2 преку конзумирање храна, вклучително и замрзнати продукти.
Избувнувањето на КОВИД-19 има и едно добро: Кина забрани храна од диви животни. Сѐ укажува на тоа дека новиот коронавирус врз човекот е пренесен од лилјаци. Лилјаците за тоа не се виновни, зашто веројатно завршиле во супа против своја волја. Но, борбата против SARS-CoV-2 ќе трае многу подолго и ќе биде потешка од ослободувањето од храна од диви животни.
Фотографија: picture-alliance/Photoshot/H. Huan
8 фотографии1 | 8
Успеваат тазе испилените партиски експерти да ги поделат страдалниците на децимали како да не се работи за луѓе, туку за фабричко производство. Замислете ако почине еден човек во мариовско село тоа може да биде геноцид на 33,3333 отсто од населението според нашите новопечени статистичари. А, во напуштено село без ниту еден жител може да биде и сто отсто успешно спречена заразата.
Нашиот фронт не е на конференциите за медиуми
Секоја чест на малкуте исклучоци, но жално и разочарувачки е што македонските медиуми го прифатија тој мејнстрим на политички игри со бројки, наместо да бидат во потрага по судбината на луѓето погодени од големата несреќа што не снајде.
Кај нас речиси ги нема сториите и сведоштвата на паталците, што е нашиот дел од работата. Медиумите во светот се полни со драматични сведошта и со истражувачки текстови директно од „фронтот“. Нашиот фронт се сведе на конференциите за медиуми и партиските соопштенија при што се поставуваат секој ден исти прашања и се добиваат исти одговори влегувајќи во замка на банализација на војната со вирусот.
Една добро срочена и автентична приказна за самоизолација, за спасување на животите на заболените, за храброста и пожртвуваноста на лекарите и медицинските работници, на полицијата, на војската, на еден хуман човек, можат да дадат многу поголем ефект од глупавите папагалски прашања и застрашувачките црни пропагандни статистики. Една кратка вест со име и презиме на жената на 90 годишна возраст која на болничка постела кажала „дајте му го респираторот на некој помлад јас имав убав живот“ долго време беше најчитана и со најголем ефект да се сфати што е врв на хуманоста. Ама таа вест стаса од белиот свет.
Упатства: Како да се заштитите од коронавирус
Луѓето ширум светот ставаат заштитни маски за дишење за да спречат вирусна инфекција. Сепак, други мерки се поефикасни. Еве неколку совети засновани на упатствата на СЗО.
Фотографија: Getty Images/X. Chu
Подобро од ништо
Не е докажано дека маските за лице можат ефикасно да ве заштитат од вирусни инфекции. Овие маски веројатно се во можност да фатат некои микроби пред да стигнат до устата или носот. Но уште поважно е тоа дека тие ги спречуваат луѓето да ги допираат устата или носот (што повеќето луѓе го прават инстинктивно). Ако веќе сте болни, таквите маски може да спречат да не заразувате други.
Фотографија: Getty Images/Stringer
Дезинфицирајте ги рацете
Во својот список на препораки како да се заштитите од зарази, Светската здравствена организација не споменува маски за лице. На врвот е често миењето на рацете. СЗО препорачува дезинфекциско средство за рацете на база на алкохол, како на фотографијата, кои најчесто ги гледаме во болниците
Фотографија: picture-alliance/dpa/S. Pilick
И сапун и вода ќе завршат работа
Поедноставното секојдневно решение се водата и сапунот, ако ги имате при рака. Но, проверете дали темелно ги миете рацете...
Фотографија: picture alliance/dpa/C. Klose
Кашлање и кивање - но направете го тоа правилно!
Еве што препорачуваат лекарите: Кога кашлате и кивате, покријте ја устата и носот со вашиот подигнат лакот. Или користете книжни марамчиња - но потоа веднаш фрлете го марамчето и измијте ги рацете. А кошулата или џемперот? Не, нив не мора да ги фрлите. Но, перете ги често или однесете ги на хемиско чистење.
Фотографија: Fotolia/Brenda Carson
Стојте подалеку!
Друга препорака која можеби не функционира за сите: Избегнувајте близок контакт со секој кој има треска и кашлица! Ако треба да имате контакт со болни луѓе, погрижете се да преземете дополнителни заштитни мерки.
Фотографија: picture alliance/empics
Имате треска? Одете на лекар, а не на патување!
Ако имате треска, кашлица и отежнато дишење, побарајте лекарска помош навреме. Избегнувајте јавни места за да не ги инфицирате другите. И, исто така, објаснете му на вашиот лекар каде претходно сте патувале.
Фотографија: Reuters/P. Mikheyev
Избегнувајте контакт!
При посета на сточни и зелени пазари во области во кои во моментот има случаи на новиот коронавирус, избегнувајте директен незаштитен контакт со живи животни. Тоа исто така вклучува какви било површини кои се во контакт со животни.
Фотографија: DW
Добро термички обработено - не сурово!
Варете,печете и пржете го месото темелно. Потребно е да се избегне конзумирање на сурови, недоволно термички обработени производи од животинско потекло. Со суровото месо, млекото или животинските органи треба да се постапува внимателно за да се избегне инфицирање од термички необработена храна. Овие се добри практики за безбедност на храната и помагаат да се спречи ширењето на болести.
Фотографија: picture-alliance/Ch. Mohr
8 фотографии1 | 8
Убеден сум дека такви исти и слични стории на хуманост и пожртвуваност има и кај нас, ама нема кој да ги забележи од презафатеност со идеите на лицемерните спасители и од здравствената и од економската криза.
Заразен вирус и од ТВ екраните
Да, навистина е херојство да се остане дома во изолација, но херојство е и да се спасуваат луѓето со ризик по сопствениот живот, како што е херојство да го работиме нашиот дел од работата со веродостојни текстови кои имаат поголем ефект од секој сувопарен апел.
Се уште има уредници и новинари кои мислат дека многу помагаат да се надмине ситуацијата со целодневните тв терапии и сеанси на старите „позитивни“ пациенти кои откако љубезно ќе ја поздравуваат емисијата и водителот, ќе ги истресат вирусите кои се заразни и преку екранот. Ги гледаме истите дебати на аналитичарите и политичарите кои трчаат од една на друга телевизија и знаеме што ќе кажат уште пред да проговорат. Нивните медиуми ја објавуваат експресно пресудата кој кого растурил. Дури и кога имаат исти ставови, додуша многу ретко, кавгата е неизбежна. Кога се караат мислат дека нешто работат за доброто на нацијата.
Не помалку штетни се јавните настапи на спасителите кои имаат на секој час по десетина магионичарски трикови за брзо спасување и од економската и од здравствената криза. Нивните рецепти се полни со чудесни безболни решенија кои се сведуваат на сто стапа по туѓ грб. Сите овие избавители имаат една експертска копи-пејст идеја, порано викавме пишана со индиго, а тоа е да не спасат со наши пари, или со заеми кои и ние и, уште повеќе, идните генерации ќе ги враќаат. Тоа им е испробан лек од поодамна кога немаше коронавирус и пандемија.
Најлесно е да се делат пари од државната каса и од заеми. Да се заборчиш до гуша кај нас стана голем успех. А да им кажеш да се бркнат малку во својот џеп и нешто да донираат за Македонија ќе возвратат жестоко дека се тоа популистички мерки. Што да ви кажам, пропагандистите многу добро знаат што е популизам.
Најмногу радува духот на граѓаните
За голема среќа духот на граѓаните и во изолација и за време на долгите полициски часови е на висина. Тоа го потврдуват илјадниците видео пораки на мобилните кои имаат извонредна смисла за хумор и сатира, за исмевање на лагите, заблудите и примитивизмот. На ум ми дојде една карикатура од учебниците по историја објавена во германските весници за време на големата криза од триесеттите години на минатиот век. Германец на пазар ја прашува продавачката колку чини петелот. Селанката му одговара: две милијарди марки, или две кокошки. Оваа народна мудрост искажана на зелен пазар многу појасно ја објаснува целата научна аналитика и теории на кризата. Еден петел секогаш вреди колку две кокошки. Можете да печатите милијарди банкноти, ако немате што да купите не ви вредат ништо. Стануваат безвредна хартија.
Коронавирус: Кои залихи ви се потребни во кризни ситуации
Кризата со коронавирусот доведе до прогласување вонредни состојби во многу земји. Неретки се случаите на панично купување во супермаркетите. Дознајте што ви е потребно во домот во вакви ситуации, и избегнете паника.
Фотографија: Reuters/V. West
Подгответе се за криза
Германската влада во 2016 година изработи нов план за цивилна заштита со листа на неопходни производи кои во меѓувреме се ажурирани. Германците добија препорака да направат залихи на храна за 10 дена и питка вода за пет дена. Идејата е луѓето да имаат се што им е потребно, вклучително готовина и лекови, за да ја надминат кризната состојба.
Фотографија: picture-alliance/dpa
Доволно течности
Листата со препораки опфаќа и список на залихи за период од 14 дена. Најважната работа на листата е водата- 28 литри по човек за период од 14 дена, или два литри дневно. Луѓето можат да преживеат неколку недели без храна, но без течности само четири дена.
Фотографија: picture alliance/KEYSTONE
Потребни залихи
Германското министерство нуди и онлајн „калкулатор“ со кој можете да пресметате каква храна да имате во резерва. Се препорачуваат 4,9 килограми ориз, леб и тестенини по човек за две недели. Потоа, 5,6 килограми зеленчук по човек, по 3,7 килограми млечни производи, овошје и јатки, и 2 килограми риба и месо. Водете сметка храната да трае и без ладење. По избор, снабдете се и со масло, шекер и сол.
Фотографија: Markus Mainka - Fotolia
Хигиената е витална
Иако храната и водата се клучни во вакви ситуации, хигиената е исто толку важна за превенција од болести. Имајте на располагање доволно сапун, детергент, паста за заби, влажни марамчиња, кеси за смет и тоалетна хартија.
Фотографија: picture-alliance/Eibner-Pressefoto
Лекови
Се препорачува да имате снабдено медицинско шкафче доколку се случи да не бидете во состојба да отидете до аптека или болница. Меѓудругото, тоа предвидува комплет за прва помош, неопходни лекови на рецепт, лекови за настинка, против болка, анти-диареа лекови и електролити, како и термометар и средство за дезинфекција.
Фотографија: picture-alliance/blickwinkel
Доколку снема струја
Не е честа појава, но може да се случи да снема струја на неколку часа или на подолго. Тоа значи дека ќе нема светлина, мобилни телефони и греење. За да се подготвите за таква евентуалност, чувајте во резерва батериска светилка и свеќи, како и кибрит или запалка.
Фотографија: picture-alliance/dpa/Y. Badawi
Торба за итни ситуации
Создавањето залихи претпоставува дека мора да останете во домот, но некоја кризна ситуација може да ве натера и итно да заминете. Затоа е мудро да се има подготвена патна торба. Германската влада советува во неа да сместите: комплет за прва помош, храна за два дена, најважни лични документи, шише вода, вреќа за спиење, неопходна гардероба и дел од нештата кои беа наведени во претходната листа.
Истото тоа моите генерации го видовме и доживеавме непосредно пред крвавиот распад на Југославија кога печатницата за пари на Топчидер работеше во три смени. Имавме во џебовите милиони динари кои наутро имаа вредност колку 50 марки, а навечер веќе беа 30 и ако не најдете нешто да купите за да преживеете утредента вредеа колку 10 марки со кои не можете да купите ни една третина од она што можевте вчера.
Од тоа блиско минато е вицот од црните берзи и менувачници на улиците и пазарите по југословенските градови. Колку е денес марката го прашува човек дилерот на девизи. Вели илјада динари. Како илјада кога вчера беше 600 динари? Тогаш, дојди вчера е одговорот. Еден ден граѓаните на Југославија се разбудија со замрзнати девизни сметки во банките.Се уште траат последиците од тој грабеж.
Јуриш на банките
Карикатурата пак од предвоена Германија, како црн хумор, прикажана при денешни наши маки и неизвесности се гледа на друг начин од апокалиптичките слики на големите и мали европски метрополи со празните улици, ресторани, кафулиња, музеи, киносали, берберници, затворени граници, аеродроми, полициски час, карантини, сирени на брза помош, траорни конференции за печат, се бројат секоја минута починати и заболени. Веќе гледаме и застрашувачки редици пред банките. Парите уште не изгубиле од својата вредност, напротив стануваат се поскапи, но прашање е дали и до кога можат да се добијат сите добра и услуги кои до вчера беа лесно достапни. Парите како и секоја стока имаат своја цена. Кога има многу, евтини се. Кога има малку скапи се. Утешителна е согласноста на сите одговорни во земјата дека нема печатење на пари без покритие, денарот останува стабилен. Но што правиме со стратезите кои и од лево и од десно проповедаат конфискација на парите на коминтентите на банките. „Какви се овие луѓе бре“ што повикуваат на јуриш на банките, хорор кој еднаш го преживеавме со уште незалечени рани.
Во изолација поради коронавирус? Нема проблем
Со малку креативност можете да ја претворите изолацијата во инспирација. Еве неколку идеи како да го искористите времето во карантин, и да продолжите нормално да живеете дури и затворени во четири ѕида.
Фотографија: picture-alliance/dpa/P. Schickert
Бидете креативни со конзервираната храна
Претворањето на конзервираната храна во нешто вкусно можеби бара малку магија, но сигурно не е невозможно. На пример, експериментирајте со лакса која ги прочистува синусите или пак измешајте конзерва туна со малку пченка и свеж ѓумбир за да го зајакнете вашиот имунолошки систем.
Фотографија: Miguel Medina/AFP/Getty Images
Затворената вежбална не е изговор
Имате доволно начини да ја одржите добрата форма на вашето тело дури и ако не можете да ја посетите вашата вежбална. Загрејте го телото со фитнес вежби или јога со онлајн упатства, а доколку ви е многу здодевно искористете ги и конзервите со храна во вашиот магацин за да ги развиете вашите бицепси и трицепси.
Фотографија: picture-alliance/dpa/K.-D. Gabbert
Време е за пролетно чистење
Искористете ја можноста, засукајте ги ракавите и употребете го вишокот енергија за да го светнете секое ќоше во домот. Ова може да биде најдобриот момент за расчитување на нередот. Можете дури и да ослободите место во плакарите и да зачистите во подрумот.
Целодневното гледање на ТВ серии е гарантиран начин за опуштање на умот и телото. Можеби мини-серијата „Чернобил“ и не е најдобриот избор доколку сте во мрачно расположение. Алтернативата би било нешто полесно, како „Пријатели“. Доколку секој ден потрошите 6 часа и 20 минути на оваа серија, ќе ги изгледате сите 236 епизоди за 14 дена.
Покрај сето слободно време можеби е добар момент да ја избришете прашината од некои постари игри и да се забавувате со оние со кои го споделувате карантинот. Доколку сте сами во изолација, повеќе класични игри денес имаат и онлајн верзии па можете да играте со пријателите преку интернет.
Фотографија: picture-alliance/dpa/S. Stache
Научете нешто ново
Во денешно време можете да научите речиси се онлајн. Можеби секогаш сте сакале да научите некоја нова вештина или дури и јазик. Германски можеби? На интернет ќе најдете многу можности и за бесплатно изучување јазици, па со оглед на слободното време, нема никаков изговор зошто тоа да не го сторите.
Фотографија: Colourbox
Јавете и се на бабата
Вашите роднини секогаш се жалат дека ве гледаат само за празници. Сега е добар момент да им се јавите. Иако веројатноста дека ќе заглавите на телефон 1-2 часа е голема, сепак ќе ви се израдуваат. Притоа, ќе покажете грижа и за нив и за нивното здравје во оваа тешка ситуација, особено за постарите луѓе.
Фотографија: Heike Brauer/Fotolia
Планирајте го следниот одмор
Планирањето одмор е добар начин да избегате од вашата соба, макар и само во мислите. Исполнете го денот замислувајќи си како се релаксирате на Бали или уживате во чистиот планински воздух некаде на Алпите. Само не заборавајте да си купите и патничко осигурување бидејќи никогаш не се знае кога ќе дојде следната криза.
Фотографија: picture-alliance/dpa/P. Schickert
8 фотографии1 | 8
Економскитe кризи ги следат војните. Некогаш се главни причини за воените судири, а секогаш се задолжителни трагични последици еднакви на жртвите од војните.
Предвоените и повоените кризи имаат неколку заеднички карактеристики јасно детектирани од историската и економската наука. Намалување на побарувачката, намалување на производството, масовна невработеност, финансиска криза и презадолженост на државите, сиромаштија, егоизам и профитерство. Црните статистики кои влеваат страв за сопствениот живот додека трае пандемијата. Починатите бргу се забораваат. Почнува повторно приказната за брзиот развој и големите успеси. Се така до следната криза.