Европејците направија епохален чекор. Заедничките долгови, договорени во мугрите, ќе предизвикаат силни промени во ЕУ, смета Бернд Ригерт.
Фотографија: picture-alliance/AA/D. Aydemir
Реклама
Последните четири дена од вонредниот самит на ЕУ беа мачни. На крајот, сепак, постигнат е стабилен договор. А токму тоа е важно. Споредено со другите потраги по компромиси во ЕУ, сегашните буџетски преговори се одвиваа дури супер брзо. Поттикнати од корона-кризата, тие траеја само три месеци, од изнесувањето на предлогот за корона-обврзници до договорот постигнат во раните утрински часови.
Можеби овој поим не треба пречесто да се употребува, но овој договор е навистина историски. Првпат ЕУ презема заеднички долгови заради заедничка амортизација на економската криза во земјите-члени. Она што пред неколку месеци беше незамисливо, заеднички обврзници и должничка унија, сега стана можно. Историски исправниот чекор го овозможи пред сѐ промената на ставот на Германија и нејзиното преминувањето од таборот на „штедливите" во поддржувач на концептот пропагиран од францускиот претседател за поопштествување на буџетската политика и финансискиот суверенитет. Овој пресврт веројатно е најголемиот европско политички успех на германската канцеларка Ангела Меркел.
Бернд Ригерт
Последиците на пандемијата ги принудија 27-те членки на таква соработка, која донеодамна ја сметаа за невозможна. Заедничкото задолжување притоа е добредојдено средство, зашто тоа речиси не ги оптоварува денешните буџети, туку ќе го плаќаат идните генерации. Тоа мора да се знае и исто така да им се каже на младите луѓе. Тие некогаш мора да ги отплаќаат овие долгови. Од друга страна, со корона-обврзниците се осигуруваат нивното образование и работните места.
Епохална промена во ЕУ
Брзиот успех на вонредниот самит му покажува на светот дека ЕУ, без оглед на старите јазови и раазликите во мислењата може да дејствува кога е тоа потребно. ЕУ во случајов е некој вид заштитен чадор каков што не постои никаде во светот. Ниту во Америка, Азија или Африка, државите никаде не добиваат солидарни наднационални заеднички конјуктурни инјекции.
Иако „штедливите" сакаа да дадат помалку, а примачите сакаа да добијат повеќе, на крајот победи солидарноста и чувството за заедништво. Пакетот од 1,8 билиони евра е енормна прераспределба од посилните кон послабите. На крајот, вонредниот самит во Брисел не е само успех на германското претседателство, туку ќе влезе како епохална промена во историјата на ЕУ.
Постојат и извесни недостатоци: не успеа обидот Полска и Унгарија, кои ги кршат принципите на владеењето на правото, да бидат условувани со финансиски средства. Усвоените правила за проверка на постоењето на правна држава не се доволно ефикасни. Тоа беше нужно за да не се загрози едногласноста во вкупниот компромис. Проблемите со Полска и Унгарија, кои дрско ја користат солидарноста на другите без да обезбедат противуслуги, останаа нерешени. Вонредниот самит во Брисел не можеше да ги затвори сите пукнатини.
Корона-обврзниците се само дел од нужните заштитни мерки во корона-кризата. Бројките се чинат џиновски, но уште повеќе пари потекуваат од националните програми и пред сѐ од обврзниците кои ги купува Европската централна банка. Но, за да се постигне навистина посакуваниот спектакуларен „кик", како што германскиот министер за финансии го нарекува посакуваниот ефект, од фондовите мора да потечат пари што поскоро. Планираната исплата од 2021 до 2023 година може да биде предоцна и пребавна.
Нерамномерна распределба - животниот стандард во ЕУ
Разликите во животниот стандард во државите-членки на ЕУ се екстремни. Но, во зависност од начинот на кој се мери благосостојбата, постојат изненадувања, сиромашните земји немаат секогаш сиромашни граѓани и обратно.
Фотографија: picture-alliance/dpa/D. Kalker
Бугарија: Ниски социјални давачки, ниски плати
Бугарија се смета за најсиромашна членка на ЕУ и истовремено водечка во раширеноста на корупцијата. Според податоците на Германското друштво за надворешна трговија и инвестиции (Germany Trade and Invest), просечното бруто примање во 2018 година било 580 евра месечно. По приемот на Бугарија во ЕУ, многу млади луѓе и завртија грб на земјата, голем дел од нив со факултетско образование.
Фотографија: BGNES
Романија: Претпоследно место во ЕУ-економското рангирање
Идилата лаже: живописните историски центри во градовите, како овој во Брашов, се реставрирани со многу љубов. Но, со просечниот бруто домашен производ од 11.440 евра по глава на жител годишно (2019) земјата е само малку подобра од Бугарија. Податоците на Европската комисија велат дека просечната бруто плата во Романија лани била околу 1050 евра, додека во Германија- 3994 евра.
Земјата беше на пат да се опорави од последиците на должничката криза, за што посебно последните години придонесе туризмот. Но, поради корона-кризата, земјата повторно е под притисок и зависна од помошта од ЕУ. Во споредба со Германија, таа се смета за сиромашна, иако просечниот бруто домашен производ по жител од 17.500 евра годишно е двојно поголем отколку во Бугарија.
Фотографија: picture-alliance/dpa/VisualEyze
Франција- земја на сопственици на куќи
Ако се суди според просечниот имот на Французите, тие се многу побогати од Германците. Со нето финансиски капитал од 26.500 евра (2018) по жител, Французите според информациите на осигурителната компанија Алијанц располагаат со 10.000 евра повеќе. Една од причините е што мал дел од Германците имаат сопствени недвижности. За разлика од нив, во Франција многу луѓе имаат стан и викендичка.
Фотографија: picture alliance/prisma/K. Katja
Италија - развојот стагнира, нема реформи, долговите се високи
Италија беше посебно тешко погодена од пандемијата на коронавирус. Сликите од Бергамо, епицентарот на заразата, го обиколија светот. По две децении економска стагнација, Италија е една од земјите која најмногу се надева на распределбата на корона-помошта од ЕУ. Со бруто домашен производ од 29.610 евра по глава на жител (2018), Италија се наоѓа нешто под просекот на ЕУ.
Фотографија: AFP/P. Cruciatti
Шпанија во страв од втор бран на коронавирус
По силниот пораст на бројот на нови инфекции со коронавирус, властите во Каталонија во јули повторно воведоа рестрикции и ограничување на движењето. Земјата е во висок степен зависна од туризам, тој изнесува преку 15% од БДП. Со бруто домашен приход од 26.440 евра по жител, Шпанија се наоѓа под просекот на ЕУ од 31.000 евра.
Фотографија: Reuters/N. Doce
Шведска - висок стандард, високи даноци, без корона-ограничувања
Шведска се обиде да помине низ корона кризата без да воведе рестрикции и обврска за носење заштитна маска. Цената беше висока, бројот на жртви е релативно голем. Со БДП од 41.180 евра по жител, Шведска според Евростат во 2018 година била на петто место зад Луксембург, Ирска, Данска и Холандија. И покрај високите даноци, Швеѓаните со финансиски капитал од 27. 511 евра по глава се пред Французите.
Фотографија: imago images/TT/J. Nilsson
Холандија - високо економско постигање, богати граѓани
Холандија припаѓа на т.н. „штедлива четворка“, група земји која одбива трансфер на финансиски средства во висина од повеќе милијарди евра без реформски предуслови на земји погодени од корона-кризата како Италија. Со бруто домашен производ од 46.800 евра по жител (2019), Холанѓаните се во врвот во ЕУ, тие предничат и при нето финансискиот капитал со преку 60.000 евра по глава (2018).
Фотографија: picture-alliance/robertharding/F. Hall
Германија: Богата држава со не толку богати граѓани
Досега Германија успешно се носеше со пандемијата. Но, економските трошоци се гигантски, извозот доживеа пад, бројни фирми се борат против банкрот. Како водечка економија во ЕУ, земјата има бруто просечен домашен производ од 41.340 евра по жител (2019). Меѓутоа, Германците во 2018 година просечно располагале со нето финансиски капитал од само 18.000 евра, додека во Италија тој е двојно поголем.
