Турските избирачи излегоа на историските претседателски и парламентарни избори и Ердоган го направија уште помоќен. На опозицијата и нејзините приврзеници сега ќе им биде уште потешко, коментира Седа Сердар.
Фотографија: picture-alliance/AP/L. Pitarakis
Реклама
Во Турција започна нова ера. Претседателот Реџеп Таип Ердоган ја зацементира својата моќ за идни најмалку пет години. Новиот систем на претседателот му дозволува директно именување министри во владата, му дава моќ за издавање декрети и именување членови на правосудниот апарат. Ердоган оствари мнозинство уште во првиот круг на претседателските избори, иако неговата партија АКП доби 7 проценти помалку гласови отколку на претходните избори во 2015. година. (42,5 % во 2018, 49,5 % во 2015)
Голема победа на Ердоган
Да, ова е голема победа на Ердоган. Но, голема победа во многу поларизирана земја. Тие кои гласаа за АКП слават, другата половина од нацијата е длабоко разочарана, зашто знае дека е тоа крај на демократијата. Опозицијата беше зајакната, но сепак не доволно. Без оглед на обвинувањата за манипулирање на изборите, АКП побрза да се прогласи за победник и ќе остане на тоа по секоја цена. Ова е дежаву на референдумот од 2017. година, на кој оние кои гласаа со „да“ освоија тесно мнозинство и така го разгазија патот за промена на Уставот. Изборите од 24. јуни беа последна шанса за ревидирање на таа одлука. И последна шанса на Турција за зачувување на демократијата. Оние кои гласаа за опозициските партии и сѐ она што тие застапуваат, сега ќе мора да најдат начин да се прилагодат на новиот систем.
Седа Сердар
Светот само гледа
Светот долго набљудува што се случува во Турција. И ќе продолжи да го прави тоа, со оглед што Турција не е сојузник на кој лесно може да му се сврти грб. Притоа турските односи со Запад, пред сѐ Европа, ќе бидат поголем предизвик од било кога, веројатно поголем за европските партнери отколку за турскиот претседател, со оглед дека тој сега ја има потврдата потребна за легализирање на ширењето на својата моќ. А тоа веќе го практикуваше во текот на вонредната состојба која ја прогласи по неуспешниот обид за пуч во 2016. година.
Ако ЕУ реши формално да го прекине процесот за пристап на Турција кон Унијата, таа ќе ја игнорира онаа втора половина од земјата која се бори за демократија. Ако не го запре, ќе мора да најде начин како да се постави кон земјата - постојан прекршувач на вредностите на кои се заснова ЕУ. Тишината со која светските лидери ги проследија првите привремени резултати на изборите ја сугерира претпазливоста со која се третира Турција.
По поразот на опозицијата, нејзините симпатизери се фрустрирани што сега сѐ така стивна. Главниот конкурент на Ердоган, Мухарем Инџе од ЦХП во меѓувреме се огласи и без оглед на приговорите за неправилности на изборите и нефер услови во изборната трка, го прифати изборниот резултат.
Ердоган пак сега мора да ги засучи ракавите и да се фрли на работа за опоравување на турската економија. Победа на изборите е едно, а окончување на кризата на турското стопанство нешто друго и тука мора да се вложат многу поголеми напори, без оглед колкава моќ и да има како претседател.
Ердоган најавува нова Турција
По три недели исполнети со секојдневни демонстрации за поддршка на Ердоган, во неделата се одржаа финални протести во осумдесет градови во Турција. Во меѓувреме, се уште трае чистката на ѓуленистите
Фотографија: DW/D. Cupolo
Повик да се излезе на улиците
Додека траеше обидот за пуч, турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган ги повика поддржувачите да излезат на улиците и да ја спречат армијата во обидот да ја симне од власт владејачката АКП. Откако воениот удар заврши неуспешно, Ердоган се заблагодари на неговите поддржувачи и од тој ден, тој секоја вечер ги повикуваше граѓаните да излеуваат на демонстрации.
Фотографија: DW/D. Cupolo
Некогаш под репресија - сега моќни
Финалните собири беа одржани во недела. Во Истанбул се собраа два милиони граѓани, а во Анкара околу 10.000. Истовремено, речиси осумдесет градови низ целата земја одржаа демонстрации за поддршка на Ердоган. АКП е првата исламистичка партија во Турција која преживеала воен удар. Поддржувачите на Ердоган на тоа гледаат како на триумф над традицијата на воени удари во земјата и секуларниот устав.
Фотографија: DW/D. Cupolo
Оптимизам за нова Турција
Во својот говор во Истанбул, Ердоган вети дека „ќе ја изгради Туција од почеток“, а расположението помеѓу поддржувачите беше оптимистично. Лале Алики, агент за недвижности од Анкара кој беше присутен на сите демонстрации кои следеа по обидот за пуч изјави: „Кога чистката ќе заврши Турција ќе напредува, затоа што тие кои беа инфилтрирани во владата, повеќе нема да бидат товар за нашата држава“.
Фотографија: DW/D. Cupolo
Привремен социјализам
Хава Озкан ко-претседавач на курдската организација Тухад-Фед вели дека демонстрациите имале целосна поддршка од владата. За присутните на протестите била обезбедена храна и вода, а јавните претпријатија во Анкара и Истанбул нуделе бесплатен превоз за време на последните три викенди, со цел да се овозможи масовна мобилизација. „Ова што се случува во Турција е привремен социјализам“, вели Озкан.
Фотографија: DW/D. Cupolo
Подем на социјалните медиуми
Во кризни ситуации социјалните медиуми во Турција се забранети. Преку говорот на Ердоган кој се емитуваше преку FaceTime, се до снимките од насилство врз цивилите – социјалните медиуми се покажаа дека „работат“ во полза на владата. Критичарите сметаат дека владата намерно дозволила непрекинат пристап до социјалните медиуми затоа што се покажало дека е во корист на Ердоган.
Фотографија: DW/D. Cupolo
Ова е само тренинг
Некои сметаат дека демонстрациите се начин АКП да ја засили својата база на поддржувачи. Мухамед, бегалец од Сирија кој беше сведок на пучот во Египет, а сега живее во Турција, рече дека демонстрациите се „тренинг за поддржувачите на Ердоган“ и дека „наскоро тој може да ги организира против некое друго движење кое не му се допаѓа“.
Фотографија: DW/D. Cupolo
Преименување на јавните простори
Од плоштадот Кизилеј во Анкара до мостот Босфор во Истанбул, познати јавни места низ цела Турција беа преименувани во чест на оние кои ги загубија своите животи за време на обидот за пуч. Граѓаните сега патуваат од европската кон азиската страна на Истанбул преку мостот „Мачениците од 15 јули“.
