Цел свет ја осуди турската офанзива на курдскиот дел од Сирија, а Анкара веќе ја погодуваат првите санкции. Зошто тогаш Ердоган го прави тоа? За да постигне внатрешно единство, пишува турскиот новинар Булент Мумај.
Реклама
Портпаролот на Ердоган, Ибрахим Калин, пред неколку години спомена „драгоцена осаменост“ - мислеше на тежнеењето Турција секогаш да се држи до своите политички агенди, дури и тогаш кога поради тоа губи симпатии.Од 9 октомври, денот кога во Сирија започна операцијата „Извор на мир“, оваа „драгоцена осаменост“ веќе не знае за граници. Но, турската офанзива на северот на Сирија има и позитивни ефекти: спои земји кои инаку немаат ништо заедничко. Од САД до Јапонија, од Канада до Австралија - сите бараат завршување на воената операција.
ЕУ, исто така, побара да се запрат воените акции. Дури и Арапската лига и Палестина се спротивставија на инвазијата. И Кина, новиот трговски партнер на Анкара, и' се спротивстави на Турција со јасна порака „надвор од Сирија“. Новиот стратешки партнер Владимир Путин, кој Ердоган сѐ уште го вика „мојот пријател“, ја критикуваше воената операција сметајќи дека таа би можела да ја зајакне Исламска држава.
Дури и некои диктатори кои постојано ја посетуваат претседателската палата, одбија да ја поддржат оваа операција. Ниту една земја не ја поддржа - освен Сомалија и Катар. Турција загуби симпатии во целиот свет. Германскиот автомобилски гигант Фолксваген, кој сакаше да отвори фабрика во Турција, сега ја замрзна инвестицијата. Ако Турција во иднина биде упатена на меѓународна поддршка, нема да останат многумина кои би и’ помогнале.
Се поставува прашањето: што постигна Турција со операцијата „Извор на мир“? Во САД сите релевантни институции - од Пентагон до Конгресот - се против нејзината акција и нивните санкции ја загрозуваа турската економија. Турција се погрижи за помирување на Асад со сириските Курди, кои долго војуваа меѓусебно. Асад наскоро повторно ќе го контролира северот на Сирија, а притоа неговиот режим да не мораше да употреби ни куршум. А Турција, како што се договори со САД, ќе мора да се погрижи за Исламска држава - што е одење по жица. Секако дека претседателската палата постигна и нешто важно.
Тајмингот на целата операција е добро наштелуван, таа создаде атмосфера на национален занес со кој диригира Врховниот заповедник. Покрај тоа е одложена политичка и економска пропаст на владата на АКП. По поразот на локалните избори, АКП го загуби ореолот на непобедливост, а опозицискиот блок, кого го поддржуваат Курдите, за првпат почна да се надева на највисоката функција. За време на операцијата „Извор на мир“ картите повторно се промешани. Меѓу Курдите и опозицијата е создаден ѕид. Привремено е запрено основањето на партиите на поранешниот премиер Ахмет Давутоглу и на поранешниот министер за економија Али Бабчан, кои решија да ги украдат гласовите на АКП. Веќе никој не зборува ни за големите животни трошоци и за рекордната невработеност. Бидејќи, „драгоцената осаменост“ на Турција има една единствена позитивна последица: обезбедено е натамошно владеење на Ердоган како автократ.
Поранешниот уредник на турскиот весник Хуријет, Булент Мумај денес пишува за ДВ на турски јазик и за Франкфуртер алгемајне цајтунг.
Патот на Турција кон авторитарност
Преминот на Турција кон авторитарност е во тек веќе 10 години. Но, по неуспешниот воен пуч во 2016 година, претседателот Ердоган и АКП ја забрзаа консолидацијата на власта.
Фотографија: picture-alliance/dpa/O.Weiken
Јули 2007: Абдула Ѓул станува прв исламистички претседател
По повеќегодишни реформи на пазарната економија, транзицијата на Турција полека почнува да оди наназад. Кандидатурата на исламистот Абдула Ѓул за претседател во 2007 сигнализира напуштање на секуларистичката политика и ги затегнува односите меѓу АКП и армијата. Сепак, со широка поддршка на исламистите и либералите, Ѓул е избран за претседател, а АКП победува на парламентарните избори.
Фотографија: A.Kisbenede/AFP/GettyImages
Септември 2010: Уставни реформи
Тогашниот премиер Реџеп Таип Ердоган предлага уставни измени за зголемена контрола над правосудството и армијата, овозможувајќи и на владата да бира судии и високи воени офицери. Амандманот, комбиниран со мерки за заштита на децата и засилување на правото на жалба, е одобрен со големо мнозинство на референдум.
Фотографија: picture-alliance/dpa/A. Tumer
Мај 2013: Ерупција на незадоволство во Гези Парк
Насобраниот гнев на младите луѓе кон Ердоган, Ѓул и исламистичката АКП достигнува точка на вриење во мај 2013. Насилното полициско расчистување на мал собир за заштита на Гези Парк предизвикува масовни анти-владини протести. Најмалку 11 луѓе загинаа, а повеќе од 8.000 се повредени, пред демонстрациите да згаснат еден месец подоцна.
Фотографија: picture-alliance/abaca
Јули 2015: Офанзива против Курдите
Нестабилното примирје меѓу турската влада и курдската бунтовничка ПКК се распаѓа поради тензиите кои ги создава војната во Сирија. Воените сили ги продолжуваат операциите во југоисточниот дел на Турција против Курдите. На почетокот на 2016, групација на ПКК ја презема одговорноста за два бомбашки напади во Анкара во кои гинат речиси 80 луѓе.
Фотографија: picture-alliance/abaca/M. Coban
Јули 2016: Неуспешен воен пуч
Воен удар против владата до темел ја потресува Турција и накусо ја претвора земјата во воена зона. Околу 260 цивили ги загубија животите во ноќните судири со армијата во пет големи градови. Ердоган ги повикува своите поддржувачи на отпор, и веќе следното утро војници се во заседа на илјадници цивили на мостот Босфор, каде и се предаваат.
Фотографија: picture-alliance/dpa/T.Bozoglu
Јули 2016: Ердоган воведува вонредна состојба
По неуспехот на пучот, Ердоган воведува вонредна состојба. Се апсат десетици илјади луѓе осомничени за учество во пучот, но и политички противници. Меѓу уапсените се воени и судски функционери и избрани претставници на про-курдската ХДП партија. Чистчката подоцна опфаќа и јавни службеници, универзитетски професори и учители.
Фотографија: Reuters/U. Bektas
2016: Задушување на медиумите
Како дел од пресметката на Ердоган со наводните „поддржувачи на тероризмот“, Турција станува една од водечките земји во светот по бројот на уапсени новинари.Владата затвора околу 110 медиуми по пучот и затвора повеќе од 100 новинари, меѓу нив и Германецот со турско потекло Денис Јуџел.
Фотографија: Getty Images/S.Gallup
Април 2017: Ердоган победува на референдум
Ердоган тесно успева да победи на референдумот на кој се гласа за проширување на неговата моќ. Турскиот парламентарен систем практично се напушта во корист на силна егзекутивна власт. Ердоган добива можност да владее до 2029 година. Меѓународните набљудувачи велат дека на гласањето имало неправилности, а медиумската кампања во целост била во корист на кампањата на Ердоган.
Фотографија: Reuters/M. Sezer
Јуни 2018: Нова изборна победа на Ердоган
Ердоган си обезбедува нов петгодишен мандат и огромни извршни надлежности откако убедливо победува на изборите на 24 јуни. Неговата АКП и нивните националистички партнери добиваат убедливо мнозинство во парламентот. Меѓународните набљудувачи го критикуваат гласањето, со оценка дека медиумското покривање и вонредната состојба му дале огромна предност на Ердоган.