Високите претставници на ЕУ, Федерика Могерини и Јоханес Хан заеднички реагираа на исходот на референдумот со порака дека на потег е парламентот. Прва воздржана реакција пристигна и од Москва.
Високата претставничка за надворешна политика на ЕУ, Федерика Могерини и еврокомесарот за проширување Јоханес Хан соопштија денеска дека по референдумот во Македонија „парламентот треба да ги направи наредните чекори околу примена на договорот за името и да одлучи за усвојување на уставните промени“.
На прашањето од новинарите дали Европската Комисија смета дека референдумот во Македонија е успешен или не, наведоа оти на референдумот „големото мнозинство од оние кои го остварија своето право на глас рекоа 'да' за договорот од Преспа за името и за нивниот европски пат“.
Во соопштението се наведува дека „граѓаните на Поранешна Југословенска Република Македонија имаа можност да гласаат за иднината на својата земја“, подвлекувајќи оти тоа е „историска можност не само за помирување во регионот, туку и за одлучувачки чекори на нивниот пат кон Европска унија“.
Договор за решавање на спорот за името
Договорот за решавање на спорот за името меѓу Македонија и Грција беше потпишан на 17 јуни 2018. Тој би требало да му стави крај на спорот кој трае четврт век. Но, до неговото конечно спроведување има уште работа.
Договорот за решавање на спорот за името во Псарадес, на грчката страна од Преспанското Езеро, го потпишаа министрите за надворешни работи Никола Димитров и Никос Коѕијас. „Горди сме затоа што избравме решение што нѐ обединува“, оцени македонскиот премиер Заев. Неговиот грчки колега Ципрас рече: „Овде сме да ги залечиме раните што ги остави времето, да отвориме пат за мир, братство и пораст“.
Фотографија: Reuters/A. Konstantinidis
Роденден
Потпис на договорот стави и долгогодишниот посредник на Обединетите Нации во спорот за името, Метју Нимиц. Потпишувањето се падна токму на неговиот 79-ти роденден. „На членовите на моето семејството им реков дека не сакам подароци за овој роденден, зашто двајца премиери ќе ми дадат еден голем подарок“, рече Нимиц на церемонијата во Псарадес.
Фотографија: Reuters/A. Konstantinidis
Вратоврска
Кога по потпишувањето на договорот требаше да се направи семејна фотографија од настанот, македонскиот премиер Зоран Заев, веројатно не сакајќи да се разликува од Алексис Ципрас, кој е познат по тоа што не носи вратоврски, ја извади својата црвена вратоврска и му ја подари на својот грчки колега. Тоа беше поздравено со широки насмевки и громогласен аплауз од присутните.
Фотографија: Reuters/A. Konstantinidis
Договорот зачинет со македонска храна и вино
Официјалната средба по потпишувањето во Псарадес се префрли на македонскиот брег на Преспанското Езеро. Двете делегации до Отешево стигнаа по воден пат, со чамци. Во Отешево се водеа билатерални разговори и имаше свечен ручек. На заедничкиот ручек присуствуваа и претставниците на Европската Унија и Обединетите Нации – Федерика Могерини, Јоханес Хан, Метју Нимиц и Розмари Ди Карло.
Фотографија: Reuters/A. Konstantinidis
Протести во Скопје
Потпишувањето на договорот за решавање на спорот за името предизвика протести во Македонија. Демонстрантите пред Собранието на 17.06.2018 се судрија со полицијата. Во безредијата имаше повредени и приведени лица. Според полициски наводи, има неколку повредени полицајци, како и над 25 уапсени учесници на протестите. Официјален организатор на протестите нема.
Во Грција исто така се протестира. Противниците на договорот за решавање на спорот за името во Атина за време на расправата за доверба на владата на Ципрас се судрија со полицијата пред парламентарната зграда (фото: 16.06.2018). Полицијата мораше да употреби солзавец за да ја разбие толпата која се обиде да влезе во парламентарната зграда. Владата го преживеа гласањето.
Фотографија: Reuters/C. Baltas
Уште многу работа
Ставањето потпис на Конечната спогодба за решавање на спорот за името е само еден од чекорите кои следуваат во наредните месеци до конечно решение. Следува ратификација во македонското Собрание, референдум на кој македонските граѓани ќе се изјаснат за договорот, а потоа и ратификација во грчкиот парламент.
Лидерот на социјалистите во Европскиот парламент, Удо Булам, истовремено соопшто дека оваа политичка групација е „задоволна оти мнозинството (на референдумот) го поддржа договорот меѓу премиерите Заев и Ципрас... со што на Скопје му е отворена вратата кон ЕУ и НАТО“, иако „за жал референдумот не достигна 50 отсто“ гласачи.
Булам во име на европските социјалисти наведува дека „невидената кампања на дезинформации“ обесхрабила многу луѓе да гласаат и оти делови од опозицијата која припаѓа на Европската народна партија и претседателот на земјата го бојкотираа референдумот и повторно покажаа дека се опортунисти и кратковиди националисти.
Во соопштението на социјалистите се наведува и „особената загриженост поради извештаите за руско мешање во изборниот процес“ и се додава оти „овие извештаи мораат да се проверат“.
Во меѓувреме стигна и првата реакција од Русија. Кремљ внимателно ја следи ситуацијата во Македонија по референдумот за промена на името на земјата и смета дека сите процеси кои се одвиваат таму мора да бидат во рамките на законот, изјави портпаролот на Кремљ, Димитриј Песков.
