Првата средба на лидерот на СДСМ ќе биде со лидерот на ДУИ, Али Ахмети, а се очекува разговорите да продолжат и во текот на викендот, бидејќи треба да се усогласат позициите на сите партнери од мнозинството
Реклама
Мандатарот за состав на влада, Зоран Заев,од денеска почнува интензивни разговори со лидерите на партиите од парламентарното мнозинство, со цел да се договорат најсоодветните кадровски решенија за идниот владин кабинет. Првата средба на лидерот на СДСМ ќе биде со лидерот на ДУИ, Али Ахмети, а се очекува разговорите да продолжат и во текот на викендот, бидејќи треба да се усогласат позициите на сите партнери. Уставниот рок до кој треба да биде договорен владиниот состав истекува на 6 јуни, но намерата на мнозинството е тој договор да се постигне многу порано.
Синтагмата „поделба на владиниот колач“ во СДСМ ја третираат како несоодветна, бидејќи, како што велат, „целта не е квантитативно да се поделат функциите, туку да се најде квалитетен кадровски одговор за потребите на идната реформска влада, пред која стои предизвикот на итни и тешки реформи“.
Еден од главните филтри низ кој ќе поминат имињата на кандидати за владиниот кабинет, е тие да не се опфатени од истраги на СЈО, ниту да се надеваат дека власта ќе им помогне да избегнат санкции, ако во иднина бидат засегнати со кривични постапки. На таков начин коалицијата сака да создаде основи за силен имунолошки систем против корупција и криминал, но и да промовира цврста основа за реформи во правосудниот систем.
Сите истраги на македонското СЈО
Таргет, Титаник, Тортура, ТНТ, Транспортер, Тврдина, Трезор, Топлик, Тендери, Тарифа и Тенк се 11-те случаи кои досега ги отвори СЈО. Осомничени или обвинети се многу актуелни и поранешни државни и локални функционери.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Катица Јанева
Катица Јанева беше избрана за Специјален Јавен обвинител на 15 септември 2015 година од страна на Советот на јавните обвинители, а нејзиниот тим се комплетираше со уште 12 обвинители на 4 ноември лани. Нејзиниот избор беше дел од Договорот од Пржино за што согласност дадоа сите лидери на политички партии и големо мнозинство пратеници во Собранието.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Од шионажа до злосторничко здружување
Заклучно со март годинава, во првиот шестмесечен период од работењето, СЈО отворило вкупно 30 предмети против 80 лица. Кривичните дела кои им се ставаат на товар на осомничените и обвинетите се движат од Повреда на избирачко право, Злоупотреба на службена положба до Насилство, Шпионажа и Злосторничко здружување.
Фотографија: MIA
Обработка на прислушуваните материјали
Во септември годинава, СЈО го претстави и вториот шестмесечен извештај за својата работа. Во меѓувреме, ова обвинителство брои 74 вработени. Во тој период, обвинителите преслушале и обработиле 55.240 аудио фајлови, односно 12 проценти од вкупно добиените прислушкувани материјали.
Фотографија: picture-alliance/dpa/C. Charisius
Насилство и фалсификат
Паралелно со поднесениот втор Извештај за својата работа, СЈО ги обелодени и првите две обвиненија. Во првиот предмет, обвинети се седум лица - службеници на УБК кои го уништиле доказниот материјал за неовластеното прислушување. Во вториот, обвинети се 14 лица кои го поттикнувале или извршиле насилство при протестите пред општина Центар во јуни 2013 година. Меѓу нив е и експремиерот Груевски.
Фотографија: Getty Images/AFP/R. Atanasovski
Меѓународна поддршка
СЈО во меѓувреме добива отворена поддршка од претставниците на меѓународната заедница. Шефот на германската дипломатија Франк-Валтер Штајнмајер на 1 септември годинава порача дека е важно „СЈО да може непречено да продолжи со својата работа за разјаснување на обвинувањата за злоупотреба на моќта, за повторно да се засили довербата на македонското население во демократските институции на земјата“.
Фотографија: Reuters/I. Kalnins
Титаник- број 1.
Во февруари 2016, СЈО го обзнани својот прв случај, за изборни измами за кои постои сомнеж дека ги извршувала група која ја предводеле ексминистерката Јанкулоска, ексминистерот за транспорт Јанакиески и секретарот на Владата, Божиновски. Осомничени се за криминализација на изборниот процес со незаконско издавање лични карти и вметнување во избирачкиот список на лица, како и насилство, поткуп...
Фотографија: Petr Stojanovski
ТНТ- Како се уриваше Космос
Во април 2016 година беше отворен случајот за незаконското уривање на комлексот „Космос“ на бизнисменот Фијат Цаноски. Иако првично не беа опфатени во истражната постапка, поради аболицијата од претседателот Ѓорге Иванов, осомничени во случајот „ТНТ“ се и експремиерот Груевски, ексминистерот за транспорт и врски, Миле Јанакиески, и актуелниот градоначалник на општина Гази Баба, Тони Трајковски.
Фотографија: Petr Stojanovski
Транспортер- Битола како Токио
Случајот во април 2016, обвинителката Фатиме Фетаи го најави како „веројатно најскапиот превоз за ученици во светот“, кој го плаќал градот Битола. Градоначалникот на Битола Владимир Талески и претседателот на комисијата за јавни набавки на општината, според СЈО, нанеле штета на буџетот од околу 360.000 евра. На Талески му беше одреден и домашен притвор, но во меѓувреме е пуштен на слобода.
Фотографија: DW/Z.Purkovic
Тврдина- уништување на доказите
Во предметот Тврдина кој на јавноста и беше претставен во март 2016 година, осомничени се двајца началници на УБК и ексминистерката за внатрешни работи Гордана Јанкулоска. Тие во 2015 година противзаконски уништиле системи за следење на комуникации, при што е нанесена штета на државата во висина од околу 10 милиони евра. Истите системи претходно биле користени за незаконско следење и прислушкување
Фотографија: MIA
Тортура- изживувањето врз Љубе Бошкоски
На 28 март 2016, СЈО објави дека започнува нова истрага под името „Тортура“, која се однесува на апсењето на лидерот на партијата Обединети за Македонија и поранешен министер за внатрешни работи Љубе Бошковски. Поднесени се кривични пријави против седум лица, меѓу нив шестмина припадници на полициската единица Алфи, а како првоосомничен е тогашниот директор на УБК Сашо Мијалков.
Фотографија: DW/P. Stojanov
Трезор- Финзи и УБК
„Трезор“ е кодното име на последниот предмет на СЈО, и прв што се однесува на економски криминал, а произлегува од незаконското следење на комуникациите. Како што рече обвинителката Фатиме Фетаи, предметот се однесува на груба злоупотреба на средствата од буџетот на Република Македонија од страна на три раководни лица во УБК и едно раководно лице во Министерството за внатрешни работи.
Фотографија: picture-alliance/dpa
„Топлик“ и „Тендери“
Во предметот „Топлик“ се осомничени шест лица, кои преку злоупотреба на службената должност и кршење Законот за јавни набавки сториле кривични дела со кои го оштетиле буџетот во висина од 1 милион и 44.000 евра. Во „Тендери“ првоосомничено е раководно лице од Министерството за култура, поради фаворизирање на компанијата „Бетон - Штип“ при изградбата на Музејот на македонската борба.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
„Таргет“- масовно прислушување
СЈО соопшти дека илјадници луѓе биле незаконски следени во периодот од 2008 до 2015 година од страна на Управата за безбедност и контраразузнавање. Вкупно десет лица, дел од кои поранешни високи функционери се осомничени дека го организирале и го координарале незаконското прислушување. Незаконски била следена комуникација на најмалку 4.286 телефонски броеви без судски наредби
Фотографија: picture-alliance/dpa/J. Pape
„Тенк“ и „Тарифа“
СЈО сомничи седум лица дека ја злоупотребиле службената положба во случајот „Тарифа“ кој се однесува на постапка за јавна набавка на софтвер за потребите на АД ЕЛЕМ. Истрага е отворена и против две лица кои учествувале во набавката на службениот „Мерцедес“ на екс-премиерот Никола Груевски кој државниот буџет го чинеше 572 илјади евра.
Фотографија: picture-alliance/dpa/J.-P. Strobel
14 фотографии1 | 14
Потребна е стабилна влада
Покрај овие „основни преговарачки позиции“, партиите не ги откриваат ресорските преференции во новиот владин кабинет, бидејќи тие не зависат само од поединечен партиски интерес, туку и од усогласување со другите партии. Најавите од типот „ДУИ се надева на осум позиции, од кои пет министерски и три вицепремиерски“, засега остануваат во сферата на шпекулации, со оглед дека тие позиции може да се намалат, доколку Движењето „Беса“ покрај поддршката со потписи за мнозинството, реши да учествува во новата влада. Во новото мнозинството доминира ставот дека заради стабилност на владата, а имајќи ги предвид обемните реформи што следат, би било добро сите партнери да партиципираат во владата.
Иако имињата на кандидати за министри што деновиве се вртат во јавноста се главно во сферата на шпекулации, извесно е дека од редовите на СДСМ одредени ресори дефинитивно ќе бидат предводени од Радмила Шеќеринска, Оливер Спасовски и Љупчо Николовски. Очекувања имаат и другите партнери во коалицијата предводена од СДСМ, но потенцираат дека за нив е најважно да се формира владата и да почне процесот на реформи. Во ДУИ не ги откриваат кадровските адути, но навестуваат дека на тешките реформски обврски ќе одговорат со искусни и компетентни кадри. Алијанса за Албанците најверојатно ќе добие едно министерско место, а финишот на разговорите ќе покаже дали и со колку позиции ќе партиципира „Беса“ во владиниот кабинет. Мнозинство очекува до крајот на следната недела во Собранието да биде изгласан новиот владин состав, а веднаш потоа се очекува и седница за измените на Изборниот законик, со кој треба да се продолжи мандатот на градоначалниците.
ВМРО-ДПМНЕ будно ќе следи
Од ВМРО-ДПМНЕ најавија дека будно го следат целиот процес, а доколку Заев скршне од патот за кој има потпишано гаранции, тие жестоко ќе реагираат.
„Треба да останеме со отворени очи и доколку измрда, тргне кон друг пат, различен од оној за кој даде гаранции и ветувања, ВМРО-ДПМНЕ ќе реагира жестоко во согласност со демократските можности и ќе се спротистави, а верувам дека и сите други ќе го направат тоа. Во ВМРО-ДПМНЕ и понатаму ќе останеме будни, ние имаме план, ние знаеме што правиме, имаме подготвени чекори и во правец на зачувување на унитарноста и во следење на овој процес понатаму“, изјави лидерот на партијата, Никола Груевски.
И додека е сосема очекувано новата опозиција будно да ги следи чекорите на идната власт, она што предизвика бројни коментари во јавноста е однесувањето на лидерот на ВМРО-ДПМНЕ. Еден ден откако Заев го доби мандатот за состав на влада, Груевски најави нова странска инвестиција во Македонија што ќе се реализира во јули. Во ваквиот потег аналитичари препознаваат провокација, но и почеток на подготовките за локалните избори.
Ќе оди ли Заев во Брисел?
Но, освен на домашен, битките ќе се водат и на меѓународен терен. Од динамиката со која ќе биде составен и изгласан владиниот кабинет, зависи дали Зоран Заев на 24 мај ќе отпатува во Брисел, каде високата претставничка за безбедносна и надворешна политика на ЕУ, Федерика Могерини, ги повика шесте премиери од земјите на Западен Балкан, на средба на која „ќе се разгледува ситуацијата во регионот, во светлото на најновите настани“. На неформалната работна вечера, Могерини очекува со премиерите на Македонија, Албанија, БиХ, Црна Гора, Србија и Косово „заеднички да ги согледаат идните чекори кои регионот ќе го водат напред“. Средбата се смета за продолжение на разговорите што Могерини ги имаше со лидерите во регионот, во март годинава. Бидејќи е неизвесно дали до 24-ти мај ќе биде изгласана новата влада на премиерот Заев, прашање е дали во Брисел ќе биде поканет мандатарот Заев. Неофицијално, се спомнува можноста поканата да биде упатена и до мандатарот.
Ќе има ли отчет за Скопје 2014?
Проектот, чија изградба започна во 2010 и требаше да чини 80 милиони евра, ги подели граѓаните и го смени „личниот“ опис на градот. Архитекти најавуваат ревизија, не само на естетските, туку и на финансиските аспекти
Фотографија: DW/F. Hofmann
Воинот на коњ
На 20 јуни 2011 година беше поставен споменикот „Воин на коњ“ на плоштадот Македонија во Скопје. Споменикот беше изработен во Фиренца, а чинеше над 8 милиони евра. До денес, тој остана симбол за целиот проект, иако властите никогаш не смогнаа храброст ниту да го именуваат „воинот“.
Фотографија: picture-alliance/dpa
Скопје 2010
Ова е последната фотографија од септември 2010 година пред поставувањето на постаментот за споменикот на „Воинот на коњ“. Преобразбата, која во годините кои следеа, му се случи на Скопје шокираше многумина и до денес остана тема за жестоки полемики и, неретко, критики. Голем беше интересот и во странските, пред сѐ западните, медиуми каде Скопје го доби епитетот „главен град на кичот“.
Фотографија: DW
Градежен „бум“
Во следните години беа изградени десетици згради во строгиот центар слични на оваа во која е сместен Археолошкиот музеј, некои, дури и во самото корито на реката Вардар. Заедничко за сите е стилот: комбинација од барок и неокласицизам. Критиките од експертската јавност дека таквиот стил е надминат и нема никаква естетска и историска вредност беа отфрлани.
Фотографија: picture-alliance/dpa/Georgi Licovski
Споменична манија
Значајно место во проектот заземаа споменици на знајни и незнајни, честопати и контроверзни, личности од историјата. Вкупно се подигнати повеќе од 130 споменици и бисти, а за нивно сместување беа изградени и дополнителни мостови кои ги поврзуваат двата брега на Вардар во строгиот центар на градот.
Фотографија: DW/N. Velickovic
Автори и изведувачи
Воглавно, авторството на идејните решенија за целиот проект беше заслуга на неколку архитекти кои, речиси без исклучок, беа непознати за јавност. Како скулптор најчесто се јавуваше Валентина Стевановска, а идејни решенија доаѓаа од фирмите на Жарко Чаушевски и Ана Кедева-Петрова. Кај изведувачите, најмногу тендери добија Бетон, Гранит, Страбаг, Бетон-Штип и Бауер БГ. (Извор: БИРН/Призма)
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Цена
На почетокот беше најавено дека проектот ќе чини 80 милиони евра. Според истражувањето на новинарите на Призма, уште во јули 2015 година проектот надмина сума од 560 милиони евра. Денешните проценки се дека Скопје2014 веројатно веќе достигне 700 милиони евра.
Фотографија: DW/N. Velickovic
Идеологија на ентериерот и екстериерот
На почетокот, Груевски го најавуваше Скопје 2014 како проект чија цел е зацврстување на идентитетот на граѓаните. „Бомбите“ покажаа дека Груевски не само што бил идеен творец на целиот проект, туку и директно се мешал во речиси сите детали при неговата изработка: од „фонтани со обелиск“ како во Рим, преку столбови како во Вашингтон, сѐ до тапацирот и бојата на столчињата во двокатните автобуси.
Фотографија: Getty Images/AFP/R. Atanasovski
Цел на „шарените“
Целиот проект стана омилена цел за „боење“ за време на протестите на Шарената револуција во 2016 година. Демонстрантите во него гледаа симбол на корупцијата, автократското однесување и непотребно трошење државни пари во една од најсиромашните земји во Европа.
Фотографија: picture-alliance/dpa/B. Licovski
Ревизија: дали или не?
Во центарот на Скопје сѐ уште се градат објекти кои беа предвидени или додавани како дел од проектот. Од Асоцијацијата на архитекти на РМ за ДВ најавуваат дека ќе бараат целосна ревизија на проектот. Според нејзиниот претседател Мартин Пановски, „Скопје 2014 е проект што не го осакати само центарот на Скопје, туку и цела Македонија“.