Нема платформи, туку единствена програма на идна влада, порача Заев и ги повика граѓаните што протестираат да се вратат дома. Аналитичарите оценуваат дека лидерот на СДСМ му ги изби од раце сите аргументи на Иванов.
Реклама
Македонија мора да оди напред, со програмата на новата влада која ќе биде посветена на основните потреби на граѓаните, нa унитарноста и суверенитетот на земјата, на членство во НАТО и ЕУ, на владеење на правото и силни институции, рече во денешното обраќање до граѓаните лидерот на СДСМ Зоран Заев, најавувајќи дека „назадувањето заврши и никој нема право да ги блокира демократските процеси“.
Според аналитичарите, преку презентација на владината програма, Заев на јавна сцена ги изби ирационалните стравови со кои врвот на ВМРО-ДПМНЕ ги заплашуваше граѓаните, а кои му послужија на претседателот Иванов како наводно алиби за да не му го даде на Заев мандатот за состав на влада.
„Сега на потег е Иванов, имајќи предвид дека доби јавно уверување дека ништо од она што го планирале коалициските партнери, не го загрозува уставниот поредок на државата“, оценува комуникологот Петар Арсовски.
„И покрај целоснатанезаконитост и некоректност на Иванов околу недавањето на мандатот, со ова Заев покажа свесност дека наративот за 'загрозеност и етнички тензии' фаќа корен и се обидува аргументирано да ја елиминира таа загриженост. Прво, со тоа му ги избива аргументите на Иванов, а општата дебата која сега е лажна и фиктивна за платформата, ја враќа на вистинскиот колосек- владеење на правото и реализирање на итните реформски приоритети“, вели Арсовски.
Стратегиски цели
Според Заев, владината програма се темели на принципите и изборната програма на СДСМ, но и на програмите на партиите кои се дел од новото парламентарно мнозинство. Повисоки плати, нови работни места, правна држава, квалитетен здравствен и образовен систем се дел од нејзините приоритети, кои Заев ги систематизираше во повеќе точки: Членство во ЕУ и НАТО; целосно имплементирање на Итните реформски приоритети и Договорот од Пржино; подобрување на состојбите со цел да започнат преговорите со ЕУ; подобар животен стандард; праведен даночен и социјален систем; развој на домашните претпријатија; одговорна и транспарентна влада; контрола на власта; рамномерен регионален развој; независен и ефикасен правосуден систем (формирање на специјално судско оддделение за предметите на СЈО); борба против корупцијата и организираниот криминал; вистинска собраниска контрола врз следењето на комуникациите и безбедносните служби и независни медиуми.
Сите истраги на македонското СЈО
Таргет, Титаник, Тортура, ТНТ, Транспортер, Тврдина, Трезор, Топлик, Тендери, Тарифа и Тенк се 11-те случаи кои досега ги отвори СЈО. Осомничени или обвинети се многу актуелни и поранешни државни и локални функционери.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Катица Јанева
Катица Јанева беше избрана за Специјален Јавен обвинител на 15 септември 2015 година од страна на Советот на јавните обвинители, а нејзиниот тим се комплетираше со уште 12 обвинители на 4 ноември лани. Нејзиниот избор беше дел од Договорот од Пржино за што согласност дадоа сите лидери на политички партии и големо мнозинство пратеници во Собранието.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Од шионажа до злосторничко здружување
Заклучно со март годинава, во првиот шестмесечен период од работењето, СЈО отворило вкупно 30 предмети против 80 лица. Кривичните дела кои им се ставаат на товар на осомничените и обвинетите се движат од Повреда на избирачко право, Злоупотреба на службена положба до Насилство, Шпионажа и Злосторничко здружување.
Фотографија: MIA
Обработка на прислушуваните материјали
Во септември годинава, СЈО го претстави и вториот шестмесечен извештај за својата работа. Во меѓувреме, ова обвинителство брои 74 вработени. Во тој период, обвинителите преслушале и обработиле 55.240 аудио фајлови, односно 12 проценти од вкупно добиените прислушкувани материјали.
Фотографија: picture-alliance/dpa/C. Charisius
Насилство и фалсификат
Паралелно со поднесениот втор Извештај за својата работа, СЈО ги обелодени и првите две обвиненија. Во првиот предмет, обвинети се седум лица - службеници на УБК кои го уништиле доказниот материјал за неовластеното прислушување. Во вториот, обвинети се 14 лица кои го поттикнувале или извршиле насилство при протестите пред општина Центар во јуни 2013 година. Меѓу нив е и експремиерот Груевски.
Фотографија: Getty Images/AFP/R. Atanasovski
Меѓународна поддршка
СЈО во меѓувреме добива отворена поддршка од претставниците на меѓународната заедница. Шефот на германската дипломатија Франк-Валтер Штајнмајер на 1 септември годинава порача дека е важно „СЈО да може непречено да продолжи со својата работа за разјаснување на обвинувањата за злоупотреба на моќта, за повторно да се засили довербата на македонското население во демократските институции на земјата“.
Фотографија: Reuters/I. Kalnins
Титаник- број 1.
Во февруари 2016, СЈО го обзнани својот прв случај, за изборни измами за кои постои сомнеж дека ги извршувала група која ја предводеле ексминистерката Јанкулоска, ексминистерот за транспорт Јанакиески и секретарот на Владата, Божиновски. Осомничени се за криминализација на изборниот процес со незаконско издавање лични карти и вметнување во избирачкиот список на лица, како и насилство, поткуп...
Фотографија: Petr Stojanovski
ТНТ- Како се уриваше Космос
Во април 2016 година беше отворен случајот за незаконското уривање на комлексот „Космос“ на бизнисменот Фијат Цаноски. Иако првично не беа опфатени во истражната постапка, поради аболицијата од претседателот Ѓорге Иванов, осомничени во случајот „ТНТ“ се и експремиерот Груевски, ексминистерот за транспорт и врски, Миле Јанакиески, и актуелниот градоначалник на општина Гази Баба, Тони Трајковски.
Фотографија: Petr Stojanovski
Транспортер- Битола како Токио
Случајот во април 2016, обвинителката Фатиме Фетаи го најави како „веројатно најскапиот превоз за ученици во светот“, кој го плаќал градот Битола. Градоначалникот на Битола Владимир Талески и претседателот на комисијата за јавни набавки на општината, според СЈО, нанеле штета на буџетот од околу 360.000 евра. На Талески му беше одреден и домашен притвор, но во меѓувреме е пуштен на слобода.
Фотографија: DW/Z.Purkovic
Тврдина- уништување на доказите
Во предметот Тврдина кој на јавноста и беше претставен во март 2016 година, осомничени се двајца началници на УБК и ексминистерката за внатрешни работи Гордана Јанкулоска. Тие во 2015 година противзаконски уништиле системи за следење на комуникации, при што е нанесена штета на државата во висина од околу 10 милиони евра. Истите системи претходно биле користени за незаконско следење и прислушкување
Фотографија: MIA
Тортура- изживувањето врз Љубе Бошкоски
На 28 март 2016, СЈО објави дека започнува нова истрага под името „Тортура“, која се однесува на апсењето на лидерот на партијата Обединети за Македонија и поранешен министер за внатрешни работи Љубе Бошковски. Поднесени се кривични пријави против седум лица, меѓу нив шестмина припадници на полициската единица Алфи, а како првоосомничен е тогашниот директор на УБК Сашо Мијалков.
Фотографија: DW/P. Stojanov
Трезор- Финзи и УБК
„Трезор“ е кодното име на последниот предмет на СЈО, и прв што се однесува на економски криминал, а произлегува од незаконското следење на комуникациите. Како што рече обвинителката Фатиме Фетаи, предметот се однесува на груба злоупотреба на средствата од буџетот на Република Македонија од страна на три раководни лица во УБК и едно раководно лице во Министерството за внатрешни работи.
Фотографија: picture-alliance/dpa
„Топлик“ и „Тендери“
Во предметот „Топлик“ се осомничени шест лица, кои преку злоупотреба на службената должност и кршење Законот за јавни набавки сториле кривични дела со кои го оштетиле буџетот во висина од 1 милион и 44.000 евра. Во „Тендери“ првоосомничено е раководно лице од Министерството за култура, поради фаворизирање на компанијата „Бетон - Штип“ при изградбата на Музејот на македонската борба.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
„Таргет“- масовно прислушување
СЈО соопшти дека илјадници луѓе биле незаконски следени во периодот од 2008 до 2015 година од страна на Управата за безбедност и контраразузнавање. Вкупно десет лица, дел од кои поранешни високи функционери се осомничени дека го организирале и го координарале незаконското прислушување. Незаконски била следена комуникација на најмалку 4.286 телефонски броеви без судски наредби
Фотографија: picture-alliance/dpa/J. Pape
„Тенк“ и „Тарифа“
СЈО сомничи седум лица дека ја злоупотребиле службената положба во случајот „Тарифа“ кој се однесува на постапка за јавна набавка на софтвер за потребите на АД ЕЛЕМ. Истрага е отворена и против две лица кои учествувале во набавката на службениот „Мерцедес“ на екс-премиерот Никола Груевски кој државниот буџет го чинеше 572 илјади евра.
Фотографија: picture-alliance/dpa/J.-P. Strobel
14 фотографии1 | 14
„Сe сретнав со многу луѓе, тоа се очекувањата. Денеска сум тука за да покажам дека ќе бидам премиер на сите граѓани. Ја разбирам загриженоста предизвикана од пропагандата која се бори да ја продлабочи политичката криза, која за да избегне одговорност за криминалните дела зборува за унитарност, а работи на поделба. Таа опасна игра на Груевски и неколкумина од врвот на ВМРО -ДПМНЕ не смее да продолжи“, порача Заев.
Стоп за хистеријата и лагите
Зошто лидерот на СДСМ го избра овој момент да и се обрати на јавноста?
„По толку големи невистини искажани за наводните намери на Заев и Ахмети,ова е обид да се соочат со вистината сите оние кои се неосновано исплашени за судбината на Македонија, кои се изманипулирани или кои се навистина убедени дека нешто лошо зад грб им се прави. Заев со владина програма зад која гарантира дека ќе застане и ќе ја спроведува, пружи јасни докази за оние кои што сакаат да слушнат дека никој во Македонија нема било каква причина да стравува од некаква албанизација на Македонија, кантонизација, федерализација или од промена на името зад грбот на народот“, вели Спасов.
Според него, со тоа Заев јавно ги информира и го дава својот збор на сите граѓани, дека нема причини за какви било стравувања од промена на Уставот, репреговарање на Рамковниот договор и побара мандат за работа во рамките на Уставот.
Подадена рака на сите
Во обраќањето Заев вети еднаква држава за сите граѓани.
„Нема поделби меѓу блиски и неблиски со власта. Ќе градиме обединето општество, со внатрешна стабилност, каде секој ќе дејствува слободно, а не под притисок, закани, уцени... Сите вработени во државната администрација ќе работат без притисоци, ќе работиме на правична застапеност на етничките заедници на сите нивоа, ќе направиме план за ангажман на оние кои примаат плата, а сѐ уште не се распоредени на работни места“, рече тој. Притоа најави дека ќе бара расветлување на Кумановските настани со меѓународна поддршка, како и на некои судски случаи. Потенцираше дека РМ ќе се гради како граѓанска држава за сите кои живеат во неа, со јазична политика во согласност со потребите на граѓаните, со проширена употребата на албанскиот јазик во институциите и исклучиво во согласност со Уставот.
„Институциите на локално ниво да обезбедат комуникација на јазикот на сите етнички заедници, а новата влада со серија активности ќе го штити и унапредува и македонскиот јазик, она што ВМРО-ДПМНЕ не го направи 11 години.
Бакнотите и униформите на полицијата и војската нема да бидат двојазични, бидејќи тоа е спротивно на Уставот. Лага е дека сите ќе мора да учат некој јазик и дека ќе плаќаат казна ако не научат. Казните, кои и сега постојат, се однесувааат на институциите кои не ја овозможуваат примената на законот“, прецизираше Заев.
Тој потенцира дека животот, слободата, правдата и заедништво се вредности и принципи за кои нема преговори и тој се обврзува на нив.
„Нема реваншизам, подаваме рака за секого. Сите сме еднакви и ќе уживаме еднакви права. Само заедно може да ја однесеме земјата напред. Доста е од поделби, тензии, конфликти. Улогата на опозицијата е важна во секое демократско општество. Ги повикувам граѓаните да се вратат од улиците во своите домови. Го повикувам Ѓорге Иванов да констатира дека има програма на нова влада која гарантира унитарност и ја води државата кон развој. Приклучете се сите во развојот на демократска и современа Македонија“, повика Заев.
Консолидирање наместо конфронтирање
Денешното обраќање се очекува да ги релаксира состојбите во општеството, но и да иницира потег од шефот на државата.
„Останува да веруваме дека ова ќе биде доволно за Иванов да му го довери мандатот за состав на нова влада врз основа на веќе објавената нацрт- владина програма, и дека ќе исчезнат причините за какви било протести“, вели Спасов.
„Ова е сепак јавно даден збор, и тој е посилен од какви било 'тајни разговори' и договори за кои дел од јавноста се сомнева дека биле направени. Иванов и Груевски мора да веруваат дека Македонија има институционални можности за одбрана на уставниот поредок и дека наместо опструкции, кршења на Уставот и протести, неопходно е да се комплетираат и стават во функција институциите како што е Владата, Собранието и новата локална власт“, укажува Спасов.
Во таа насока Заев очекува поддршка од сите. Апелираше партиите да се демократизираат и главниот збор да го имаат граѓаните, а не политичарите. Рече дека наместо конфронтации со граѓанскиот сектор тие треба да биде контролор на власта. И наместо конфронтации со меѓународната заедница треба да се градат партнерства со неа. Тој концепт им го препорача на сите партии. Одговарајќи на новинарско прашање дали е договорено претседател на Собранието да биде Албанец, Заев потенцираше дека нема предрасуди за етничката припадност на претседателот на Собранието, ниту на која било друга институција.
„Она што го очекувам е капацитетност, личност која ќе отвора дебати, ќе разговара со опозицијата и ќе консолидира идеи“, рече лидерот на СДСМ и најави дека идната недела со парламентарното мнозинство ќе разговараат на таа тема, за што поскоро да се избере претседател на Собранието.
„Не сакаме да воведуваме нови практики во Македонија. Затоа сме вака упорни и пред граѓаните и пред господинот Иванов. Сакам да го разубедам господинот Иванов дека нема повеќе платформи и планови, има единствено програма за идна влада на Република Македонија“, порача Заев.
Кој е кој во македонската политика
Предвремените парламентарни избори нема да понудат многу нови лица на македонската политичка сцена. Главната битка ќе ја водат ВМРО-ДПМНЕ и СДСМ со своите коалиции. Изненадувања се можни во албанскиот политички блок.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Ѓорге Иванов- претседател на државата
Иванов е на средината на својот втор мандат. Некогаш почитуваниот професор на Правниот факултет во политиката често е предмет на остри критики, а и самиот е извор на бројни контроверзи. Ќе остане запаметен по амнестијата за сите политичари против кои се водеа постапки, по што избувнаа масовни протести. Во јуни 2016 година, по силен домашен и меѓународен притисок, Иванов ја повлече аболицијата.
Фотографија: picture-alliance/AA/M. Sulooca
Никола Груевски - ВМРО-ДПМНЕ
Беше избран за премиер во 2006 година како млад технократ кој најавуваше „Преродба“ на државата. Кормилото на ВМРО-ДПМНЕ го презеде во 2003. Боксер во детството, брокер во младоста, во меѓувреме стана политичар со најдолг премиерски стаж. Во јануари 2016 ја напушти функцијата жестоко притиснат по скандалот со прислушкувањето. Изборите во декември ќе ја одредат неговата, не само, политичка судбина.
Фотографија: Getty Images/AFP/R. Atanasovski
Зоран Заев - СДСМ
Скандалот со прислушувањето го издигна Заев во водач на фронтот против власта. Долги години мина во сенка на Бранко Црвенковски во СДСМ, кој го аболираше за „случајот Глобал“, а Заев му се одолжи со времено „греење“ на партиската фотелја. Од 2005 е градоначалник на Струмица, а во мај 2013 беше избран за претседател на СДСМ. Неговата амбиција е градоначалничката функција да ја замени со премиерска.
Фотографија: DW/K. Ozimec
Али Ахмети- ДУИ
Ахмети во 2002 година ја замени воената униформа на ОНА со интегративниот „костум“ во ДУИ. Со исклучок на периодот од 2006 до 2008 година, неговата партија е постојан придружник во сите македонски влади. Ниту скандалот со прислушкувањето не го убеди да ја раскине коалицијата со Груевски. Гласањето за некои клучни закони во Собранието укажува дека Ахмети му останува верен на Груевски и натаму.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Мендух Тачи - ДПА
Иако формално, тој и неговата партија се во опозиција од 2008 година, прислушуваните разговори и начинот на делување на ДПА укажуваат дека Тачи е во постојан дослух со врвот на ВМРО-ДПМНЕ. Долги години во сенка на Арбен Џафери, по неговата смрт во 2012 целосно ја презеде партијата. Од медиумите и опозициските политичари во земјата ја доби титулата „војвода“ поради наводната блискост со ВМРО-ДПМНЕ.
Фотографија: MIA
Здравко Савески- Левица
Докторот на политички науки веќе со години е активен во политиката, не само како член на Президиумот на Левица, туку и како синдикалец и активист за човекови и социјални права. Во политичкото „СиВи“ запишано му е и едно апсење и повеќемесечен домашен притвор под обвинение за учество во толпа. Неговата Левица најави самостоен настап на изборите, со отворена можност таквата одлука да се преиспита.
Фотографија: DW/K. Delimitov
Андреј Жерновски- ЛДП
Иако формално ја напушти лидерската позицијата во Либерал-демократската партија за да им се посвети на општинските задачи, се очекува градоначалникот на скопската општина Центар високо да котира на опозициските листи на парламентарните избори. Со победата во Центар, на изборите кои беа повеќе пати повторувани, доби шанса да стане симбол на движењето против власта.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Африм Гаши- Беса
Гаши е висок функционер и еден од иницијаторите за формирањето на Беса- партија која претендира да го урне „дуополот“ на ДУИ и ДПА кај албанската етничка заедница. Партискиот лидер Билал Касими веќе најави дека целта на партијата е да стане водечка кај Албанците, но и да иницира промена на Уставот за редефинирање на државата. Тој ги отфрла шпекулациите дека Беса се финансира од Турција.
Фотографија: Katerina Blazevska
Љубчо Георгиевски - ВМРО-НП
Поранешниот премиер и лидер на ВМРО-ДПМНЕ на политичката сцена е активен единствено во пресрет на избори. Неговата ВМРО-Народна партија долго соработуваше со опозицијата и беше критична кон власта, но во пресрет на вонредните парламентарни избори одново ја актуелизираше можноста за соработка со некогашните сопартијци од ДПМНЕ. Малкумина ќе бидат изненадени доколку тоа се случи.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Ивон Величковски - Либерална партија
Претседателот на Либералната партија се обидува да игра меѓу „два огна“ позиционирајќи ја својата партија како алтернатива и на власта и на опозицијата. Остар критичар на власта, но и на пазарењата меѓу четирите водечки партии. Бараше опозициски договор за изолација на ВМРО-ДПМНЕ по изборите, но наиде на молк. Прашање е дали самостојниот настап на изборите на ЛП ќе и донесе пратеничко место?
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Зијадин Села - Движење за реформи во ДПА
Специјалистот по интерна медицина го предводи Движењето за реформи во ДПА откако се одвои од матичната Демократска партија на Албанците и расчисти со некогашниот партиски соработник Мендух Тачи. Анкетите не и даваат големи шанси на неговата партија на изборите, но Села и натаму ќе може да управува со Струга како градоначалник.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Љубе Бошкоски- Обединети за Македонија
По излегувањето од затвор, Бошкоски не е многу активен на политичката сцена. Првите месеци ги мина во изолација, а сега најавува учество на неговата Обединети за Македонија на предвремените избори. Прашањето е само... со кого? Засега се најавува соработка со ВМРО-НП на Георгиевски, но никој со сигурност не ја исклучува можноста дека двајцата би можеле да се вратат во прегратките на Груевски.