Денес изгледа како истокот и западот на Германија да се разбираат меѓусебно помалку од кога било. Како социолозите од двата дела на земјата гледаат на тоа.
Реклама
Истокот е економски сѐ посилен. Тоа е заклучокот од редовниот извештај на германската влада за „состојбата на германското единство“. Во текстот пишува меѓу останатото и дека: „Спојувањето на Германија и изедначувањето на животните услови од повторното обединување видно напреднале“. Меѓутоа, политички и емотивно изгледа дека поделеноста е се' поголема.Според една анкета 57 отсто од источните Германци се чувствуваат како граѓани од втор ред, а речиси половината од нив се незадоволни од начинот на функционирање на демократијата. Проценката за ефектите од повторното обединување е целосно различна на истокот и на западот на земјата.
Источногерманскиот псхотерапевт Ханс-Јоахим Маз смета дека луѓето на истокот на земјата поради искуствата во ГДР имаат подистанциран однос кон државата: „Луѓето на истокот на земјата се повеќе критични кон капитализмот, власта, медиумите... Оттука произлегува протесното движење против политиката која доминира од западна Германија.“
А, западногерманскиот социјален психолог Беате Кипер има поинаква перспектива, кога вели дека со оглед на долготрајната поделба на земјата со Ѕидот „не се подразбира само од себе оти источните и западните Германци би требало да бидат слични“. Таа смета дека не се проблематични самите разлики, туку впечатокот на „колективно лош третман“, па се работи за потребата да ве „признаат, ценат, да учествувате и да имате право на глас“.
Алтернатива за Германија е силна на истокот
Поделбата на земјата можеби најјасно се гледа кога ќе се погледнат изборните резултати на десничарската Алтернатива за Германија. На западот на земјата оваа партија освојува 10 насто од гласовите, а на истокот околу 25 отсто, како неодамна во покраините Бранденбург, Саксонија и Тирингија. Токму оваа партија, увезена од западот на земјата, на исток ја презеде протесната улога од Левицата, која ја негува традицијата на Социјалистичката партија на Германија (СЕД), која владееше во ГДР и со тоа како да беше предодредена за источногерманската носталгија.
Алтернатива за Германија на плакатите испишуваше: „Заврши го движењето“ што очигледно ослови многу луѓе. Мац смета дека голема грешка е да се класифицираат гласачите на оваа партија во краен десничарски спектар. „Ако ги пцуете и ги дискриминирате тогаш тоа е најефикасно средство само да ја засилите таа партија“, вели тој.
328 дена: од револуција до „Договорот 2+4“
Силата на улицата и ветувањето со крупни последици: долго за невозможно сметаното германско обединување се роди преку ноќ на 11. ноември 1989. година и по 328 дена доби свој успешен крај. Станиците на една револуција.
Фотографија: DHM, Peter M. Mombaur
„...веднаш, без одлагање...“
9. ноември 1989: Гинтер Грабовски само патемно за спомена слободата за патување на граѓаните од ГДР. Она што следеше е еден емоционална првична експлозија во историјата. Уште истата вечер кога беа изговирени историските зборови, илјадници источноберлинци јурнаа преку граничните премини. Во западниот дел беа пречекани со одушевување.
Спасител без поткрепа
13. ноември 1989: Ханс Модров, шеф на партијата СЕД за Дрезден, требаше да спаси што може да се спаси. Четири дена по падот на Берлинскиот ѕид, Народното собрание го избра за претседател на Министерскиот совет. Тој се најде на однапред загубена позиција, зашто пратениците и‘ откажаа безусловна послушност на дотогаш се‘моќната Партија на социјалистичкото единство на Германија.
Фотографија: ullstein bild/ADN-Bildarchiv
Кол ја презема иницијативата
28. ноември 1989: Планот на Кол од десет точки, претставен на 28. ноември во Бундестагот, одекна како бомба. Германците покажуваат „растечка ароганција“, протестираше францускиот министер за надворешни работи Ролан Дима. Фактички, никој претходно не бил консултиран. Документот беше роковник до државното единство.
Фотографија: picture-alliance/dpa/T. Brakemeier
Старата гарда даде оставка
3. декември 1989: под притисок на „гласањето со нозе“, капитулираше Политбирото, како и Централниот комитет, поднесувајќи оставки, вклучувајќи го и Егон Кренц, кој со отстапки кон граѓанските движења сакаше да ја спаси Германската Демократска Република како држава.
Фотографија: picture-alliance/dpa/Peter Kroh
Прашање на тонот и на речникот
19. декември 1989: Настапот на Хелмут Кол пред дрезденската Фрауенкирхе е емоционална кулминација. Канцеларот со изборот на зборови и тонот ги погоди чувствата на неколкуилјадните Источногерманци. Тој зборуваше за својата цел - обединување на нацијата во мир и слобода. Во странство говорот предизвика импресионираност, а масата беше одушевена.
Фотографија: imago/Sven Simon
Јуриш врз Централата на Штази
15. јануари 1990: мнозинството централи на Штази во општините веќе беа под контрола на граѓанските движења. Но, не и Централата во улицата Норманен во Берлин. Без сведоци, овде беа уништени доказите за махинациите на државните функционери. Кога демонстрантите ја „зазедоа“ зградата на Штази, многу акти веќе не постоеја.
Фотографија: picture alliance/AP Images/J. Finck
Слободни избори со изненадување
18. март 1990: Избори за Народно собрание во ГДР. Првенствено Хелмут Кол ги мобилизираше масите. Канцеларот собра еден милион луѓе на своите настапи на плоштадите. Но, кај истражувачите на јавното мислење СПД (наследничка на СЕД) важеше за фаворит. Но, следеше сензација: Коловата Граѓанска алијанса однесе јасна победа пред СПД.
Фотографија: picture-alliance/dpa/P. Kroh
Доаѓање на германската марка
1. јули 1990: Обединувањето е одамна завршена работа и следи воведување пазарно стопанство и во Источна Германија. Во Бон на 18. мај е потпишан Државен договор за економска, монетарна и социјална унија. На 1. јули и граѓаните во ГДР ја добиваат западногерманската марка. Am 1. Juli ist es soweit: Die DDR-Bürger bekommen die D-Mark.
Фотографија: picture-alliance/ ZB
Горбачов го одобри обединувањето
15./16. јули 1990: Членството на единствена Германија во НАТО за московското раководство долго ја претставува највисоката од сите пречки на патот кон германскто обединување. Но, НАТО покажува нагласена дефанзивност. Москва е смирена. Кол во Кавказ ја доби согласноста од Горбачов за членство во НАТО на обединета Германија.
Фотографија: picture-alliance/dpa
Големиот час во Народното собрание
23. август 1990: пратениците во Народното собрание на ГДР изгласаа приклучување кон Сојузна Република Германија. Грегор Гизи, шефот на ПДС, пожнеа само смеа за својот коментар дека парламентот го изгласа „залезот на Германската Демократска Република“.
Фотографија: ullstein bild/ADN-Bildarchiv
Последниот детал пред конечниот договор
12. септември 1990: на крајот, се‘ се врти околу парите. Владата во Бон му понуди на Советскиот Сојуз 12 милијарди марки како компензација за повлекувањето на Црвената армија од Источна Германија. Премалку, сметаше Горбачов. Кол прво остана цврст, но потоа додаде уште три милијарди кредит. Патот за потпишување на „Договорот два плус четири“ беше слободен.
Фотографија: Imago/S. Simon
Првиот ден на новата Германија
3. октомври 1990: Министрите за надворешни работи на победничките сили од Втората светска војна во Њујорк се откажаа од сите специјални права и тројцата градски команданти во Источен Берлин беа развластени. Народното собрание заседаваше последен пат, ГДР го напушти Варшавскиот пакт. Во 0 часот пред Рајхстагот се развеа германското знаме. Присутни беа приближно два милиона луѓе.
Фотографија: picture-alliance/dpa
12 фотографии1 | 12
Демократијата никогаш не е довршена
Политичарите од западот на земјата понекогаш арогантно реагираат на изборните успеси на Алтернатива за Германија. Претседателот на Зелените, Роберт Хабек, во еден предизборен спот на почетокот на годината рече: „Преземаме се' за Тирингија да стане отворена, слободна, либерална и демократска земја“. Со тоа тој предизвика бура несогласувања бидејќи луѓето тоа го протолкуваа дека зелениот политичар нивната земја да ја смета за недемократска. Социјалдемократот Карстен Шнајдер, кој е по потекло од оваа покраина, напиша на Твитер: „Во каков затвор сум живеел јас претходните години“. А сојузниот пратеник на Алтернатива за Германија, Лајф-Ерик Холм, рече во една парламентарна дебата дека на „источните Германци не им е потребна дополнителна настава за демократија“. Беате Кипер вели оти ни западот на земјата не станал демократски расположен преку ноќ во 1945 година, како ни истокот по 1989. „Оттука би било подобро Хабек да кажеше дека заедно мораме да се демократизираме“, смета таа и додава дека и покрај тоа не е чудно што истокот има работи кои треба да ги надокнади, бидејќи имал и помалку време. Мац смета дека на западните Германци им недостасува вживување во мисловниот и во емотивниот свет на источните сонародници: „Друг може да биде во право. А моето мислење може да биде погрешно. Тоа би била основата за демократски дискурс“.
Парите не се сѐ
Шефицата на пратеничкиот клуб на Зелените во Бундестагот, Катрин Геринг-Екарт, бара вложување во инфраструктурата како одговор на лизагањето на десно: „Луѓето во запоставените краеви не веруваат во државата која изгледа ги заборавила“. Сличен проблем гледаат многу политичари.
Беате Кипер не верува дека проблемот ќе биде решен само со пари. Според неа со тоа нема да се надмине чувството на дискриминираност и искуство дека повторното обединување на земјата од луѓето бараше длабоки траги во нивните животи.
Од друга страна, многу источни Германци не сакаат себе си да се гледаат како „жртви на околностите“ бидејќи ја земале сопствената судбина во свои раци и ги пребродиле сите промени.
Геншер во Прага: Граѓаните на ГДР смеат да патуваат
Пред 30 години, тогашниот министер за надворешни работи на СР Германија, Ханс-Дитрих Геншер во Прага даде зелено светло за граѓаните од источна Германија за патување. Поглед наназад, кон летото и есента 1989 година.
Фотографија: picture alliance/dpa/R. Kemmether
Историски зборови во Прага
30 септември 1989, 18:59 часот. Ханс-Дитрих Геншер, министер за надворешни работи на Сојузна Република Германија, стои на балконот на амбасадата на Западна Германија во Прага, опкружен од избеганите граѓани од Источна Германија. „Денеска дојдовме кај вас за да ви кажеме дека денеска вашето патување надвор...", вели тој во микрофонот. Зборовите „...стана можно“ беа надвикани од изблиците на радост.
Фотографија: picture alliance/dpa/R. Kemmether
Камп во амбасадата
Во тоа време околу 4000 бегалци од Источна Германија беа во амбасадата во главниот град на Чехословачка, многумина од нив со недели. Некои и со своите деца. Сите се надеваа дека од таму ќе може да заминат на Запад. Геншер преговараше со министрите за надворешни работи на Советскиот Сојуз, ГДР и Чехословачка – успешно.
Фотографија: picture-alliance/dpa/CTK
Лето за бегство
Уште претходно илјадници граѓани од Источна Германија отпатуваа во земјите од источниот блок, како Унгарија и Чехословачка, за од таму да продолжат на Запад. Истовремено, во ГДР мировното движење на отпорот стануваше посилно и ја стави под притисок владеачката партија СЕД.
Фотографија: picture-alliance/IMAGNO/Votava
Отстранета граничната ограда
Во мај 1989 година Унгарија ја демонтираше граничната ограда кон Австрија. Оградата беше урната и ниту Будимпешта ниту Моска не беа подготвени да ја финансираат нејзина санација. Сликата од министерот за надворешни работи Алојз Мок (Австрија, лево) и Ѓула Хорн (Унгарија, десно) при симболичното пресекување на оградата на крајот на јуни 1989 беше главна на насловните страници низ светот.
Унгарската граница со тоа не беше и навистина отворена, но стана попропусна. Тоа се покажа и на 19 август 1989, кога стотици источни Германци го искористија за бегство „Паневропскиот пикник“, односно мировните демонстрации на унгарско-австриската граница. Унгарските граничари го дозволија тоа. На 10 септември 1989 година Унгарија и официјално ја отвори границата.
Фотографија: picture-alliance/IMAGNO/Votava
Победа на Солидарност од Полска
Во 1989. сѐ повеќе земји од источниот блок се дистанцираа од својот голем брат СССР. Во Полска демократската опозиција Солидарност победи на првите делумно слободни парламентарни избори во јуни 1989 година. Тадеуш Мазовјецки (во средина со подигната рака) беше првиот некомунистички премиер на една земја од Варшавскиот пакт.
Фотографија: Imago Images/Forum
Нова доктрина од Москва
Уште од средината на 1980-те шефот на државата Михаил Горбачов иницираше реформи во СССР со „Гласност“ и „Перестројка“. Во октомври 1989 година тој го најави она што стана познато како „Доктрина Синатра“ – земјите од Варшавскиот пакт смеат самостојно да одлучуваат за политичките реформи. Доктрината е именувана по американскиот пејач Френк Синатра и неговиот хит „I Did It My Way“.
Фотографија: picture-alliance/IMAGNO/Votava
Ѕидот падна
Значи, не требаше да се стравува од советска интервенција кога секретарот на СЕД, Гинтер Шабовски во ноември 1989 најави: „Приватно патување во странство може да се бара без никакви предуслови.“ Милиони луѓе се упатија веднаш кон границата, се искачуваа на Берлинскиот ѕид и славеа со Германците од западниот дел. Единаесет месеци подоцна ГДР ѝ се приклучи на СРГ.
Фотографија: picture-alliance/W.Kumm
8 фотографии1 | 8
Разликите не смеат да бидат проблем
Кристијан Хирте, ополномоштеник на владата за истокот на земјата, има двојна проценка на ситуацијата: „Економската, социјалната и општествената состојба на истокот на земјата е многу подобра отколку што можевме да замислиме пред 30 години“. Истовремено Хирте вели дека луѓето во источна Германија се „заморени од промени “, и додава:„Не смееме да ги преоптоваруваме “.
Ханс-Јоахим Мак ги советува западните Германци: „Слушајте ги источните Германци, не ги омаловажувајте. Не ги боите кафено! “ Со критиката, вели тој, мора да се соочите фактички. „Протестното движење од исток, како и гласовите за Алтернативата за Германија треба да бидат „помош за да се разбере подобро што треба да се промени“.
Беате Кипер има изненадувачки позитивен заклучок дека разликите не се толку ужасни: „Не знам дали тие би биле воопшто проблем ако не беа проникнати со вреднување. Се чини дека тоа е проблем “. Останатото може да се сфати како разновидност каква што гледаме кога ќе ги споредиме Баварците со Германеците од крајниот север. Таа верува дека има „нешто збогатувачко и интересно во тоа да се имаат различни региони во Германија и да не е насекаде исто“