Постигнатиот договор меѓу Обединетите Арапски Емирати и Израел со посредување на САД, и најавата за воспоставување дипломатски односи за регионот е добар знак, но тука постои и еден трагичен губитник, смета Рајнер Золих.
Фотографија: picture-alliance/Zumapress/S. Qaq
Реклама
Не е неопходно користење токму на тие зборови, но аналитички земено, палестинскиот претседател Махмуд Абас исправно ја сублимираше целата работа: историскиот договор меѓу Израел и Обединетите Арапски Емирати лесно може да се смета за „предавство" на палестинската кауза.
Абу Даби без никаква нужда се согласи на спогодба која додуша значи замрзнување, но не и крај на израелските планови за анексија на палестински подрачја, што израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху побрза веднаш да го дополни по објавувањето на договорот.
Уште тука се поставува прашање – дали Емиратите не можеле во тајните преговори со Израел и САД да изнудат нешто повеќе за своите „палестински браќа"? Очигледно, тоа не им било многу важно, тие имаат други стратешки приоритети, а нивната наводна солидарност со Палестинците е чисто лицемерие.
Тоа е неправедно и горко за Палестинците. Но, одговара на јасно видниот тренд: за арапските земји сега не е толку опасен противник кој се турка во нивниот регион Израел, колку пред сѐ Иран и Турција.
Рајнер Золих
Запирањето на овие ривали е највисок приоритет. Посебно кога станува збор за Иран, тука Израел е природен и истовремено исклучително атрактивен партнер: тој е држава на самиот врв на воено и технолошко ниво. А тој пак во Иран, и неговите сојузници во Сирија, Либан, Ирак, Јемен и Палестинските подрачја, оправдано гледа најголема закана за својата безбедност.
Можеше ли поинаку?
Очекувано беше дека Техеран и Анкара со најостри зборови ќе го осудат овој договор. Навистина, тој на овие земји им остава можност пред очите на целиот муслимански свет да се претстават како непокорни сојузници на Палестинците. Меѓутоа, и кај нив „солидарноста" со Палестинците е евтина измама: во суштина единствено им се важни сопствените интереси и положба во регионот.
И кај Палестинците има вина
Точно е тоа дека Палестинците одамна всушност ја загубија битката за создавање сопствена независна држава покрај Израел. Такво нешто веќе не е е тема во меѓународната политика. Причина за тоа не е само израелската политика на населување, промена на приоритетите на арапскиот свет или американскиот претседател Доналд Трамп кој по секоја цена сака да собере поени во предизборната борба. Причина е и неможноста на палестинското раководство веќе со децении да претстави сопствена визија која не би се свела само на празен говор и насилство. Би била потребна реална алтернатива со која Палестинците би можеле да стекнат меѓународна поддршка за своите цели.
Оттаму, и кај нив има барем дел од вината кога на Блискиот Исток се коваат нови сојузи кои не одговараат на палестинските интереси. Зашто, може да се очекува дека наскоро и други држави, посебно од Персискиот Залив, ќе склопат мир со Израел. За Палестинците тоа е трагедија. За остатокот од регионот – тоа е всушност добар знак.
Град на судири: комплексната историја на Ерусалим
Ерусалим е еден од најстарите и најоспоруваните градови во историјата на светот. Ерусалим е свет град за евреите, муслиманите и христијаните. Оттука произлегуваат и речиси сите контроверзи поврзани со него.
Фотографија: picture-alliance/Zumapress/S. Qaq
Ерусалим, градот на Давид
Според Стариот завет, Давид, кралот на двете кралства на Јудеја и Израел, го освоил Ерусалим околу 1.000 година пред новата ера. Седиштето на владата го префрлил во Ерусалим, со што го претворил во главен град и верски центар на кралството. Библијата вели дека синот на Давид, Соломон го изградил првиот храм во чест на Јахве, богот на Израел. Ерусалим станува центар на јудаизмот.
Фотографија: Imago/Leemage
Под персиска управа
Нео-вавилонскиот крал Небукаданезар II (трет од лево) го освоил Ерусалим во 597 п.н.е., според Библијата. Ги заробил кралот Јехоаким (петти од десно) и припадниците на високата класа, ги испратил во Вавилон и го уништил храмот. Откако персискиот крал Сирус Велики го освоил Вавилон, им дозволил на прогонетите Евреи да се вратат во Ерусалим и повторно да го изградат својот храм.
Од 63 година п.н.е. Ерусалим паѓа под окупација на Рим. Се формираат повеќе движења на отпорот, па во 66 година избувнува првата Еврејско-Римска војна. По четири години војната завршува, а храмот е повторно уништен. Римјаните и Византијците владеат со Ерусалим околу 600 години.
Фотографија: Historical Picture Archive/COR
Освојувањето на Арапите
При освојувањето на Сирија, муслиманските армии стигнуваат и до Палестина. По наредба на Калифот Умар (на фотографијата), Ерусалим е освоен во 637 година. Во следните години повеќе различни, меѓусебно спротивставени муслимански владетели го контролираат градот. Ерусалим е често под опсада, а владетелите се менуваат.
Фотографија: Selva/Leemage
Крстоносците
Од 1070 година, муслиманските владетели стануваат сѐ поголема закана за христијанскиот свет. Папата Урбан II повикува на крстоносна војна. Севкупно, пет крстоносни походи се организираат во период од 200 години. Во 1244, крстоносците конечно ја губат контролата врз градот и тој паѓа под муслиманска управа.
Фотографија: picture-alliance/akg-images
Отоманите и Британците
По освојувањето на Египет и Арабија од Отоманите, Ерусалим станува административно седиште на Отоманскиот административен регион во 1535 година. Во првите децении на отоманското владеење, градот доживува процут. Со победата на Британците над Отоманските трупи во 1917 година, Палестина потпаѓа под британска управа. Ерусалим е преземен од Британците без борба.
Фотографија: Gemeinfrei
Поделениот град
По Втората светска војна, Британците се откажуваат од палестинскиот мандат. ОН гласаат за поделба на земјата, со цел да се отвори простор за преживеаните од Холокаустот. Неколку арапски држави започнуваат војна против Израел и освојуваат дел од Ерусалим. Сѐ до 1967 година, градот е поделен на израелски западен и јордански источен дел.
Фотографија: Gemeinfrei
Израел го освојува источен Ерусалим
Во 1967, Израел ја започнува Шестдневната војна против Египет, Јордан и Сирија. Израел ги освојува Синај, Појасот Газа, Западниот Брег, Голанската висорамнина и источен Ерусалим. Израелски падобранци доаѓаат до Стариот град и стојат пред Ѕидот на плачот за првпат од 1949 година. Источен Ерусалим не е официјално анектиран, туку административно интегриран.
Израел не им забранува на муслиманите пристап до светите места. Ридот на храмовите е под автономна муслиманска администрација: муслиманите можат да влегуваат, да го посетуваат храмот и блиската Ал-Акша џамија.
Фотографија: Getty Images/AFP/A. Gharabli
Нерешен статус
Ерусалим до денес останува пречка за мирот меѓу Израел и Палестина. Во 1980, Израел го прогласува целиот град за свој „вечен и нераздвојлив главен град“. Откако Јордан се откажува од своето право на Западниот Брег и Источен Ерусалим во 1988 година, прогласена е државата Палестина. И Палестина го смета Ерусалим, во теорија, за свој главен град.
