Во Европа се чудат зошто Шпанија има толку многу заболени и жртви од коронавирусот. Причини има многу, но една од најважните е доста банална: животот во прескапи и мали станови.
Реклама
Пабло Керда дошол од Чиле во Мадрид да студира филмска режија. И веднаш воочил нешто: „Тука сите живеат на многу мал простор“.
А кога почнал да бара стан, брзо сфатил дека е тоа поради високите кирии. Има станови со многу мали соби, понекогаш и без прозори, а сето тоа во згради со многу катови. По некое време сфатил дека проблемот е во тоа што луѓето немаат постојана и сигурна работа, а тука се уште и доселениците кои често немаат дозвола за престој.
И многу Шпанци немаат пари за луксузот на голем и удобен стан. Еуростат проценува дека шпанско семејство со две деца заработува, во просек, околу 20,000 евра помалку од исто такво семејство во Германија. Притоа, кириите не се разликуваат многу во двете земји.
350 евра за шест квадрати
Кога пристигнал од Чиле во Мадрид минатиот септември, Пабло гледал и станови во центарот на градот- но еднособен стан таму би го чинел меѓу 650 и 900 евра месечно. Без оглед на кризата, становите во Шпанија не поевтинија. Пабло изнајмил стан во работничкиот кварт Валесас. Но таму, според евиденцијата во државата, кириите во изминатите четири години пораснале за една петина. За соба од шест квадратни метри, Пабло таму плаќа 350 евра месечно.
„Условите за живот ги менуваат луѓето, особено во време на пандемијата“, вели Чилеанецот. Забраните во Шпанија беа посебно строги, а сега се повторуваат. Но и покрај тоа, има голем број заразени, бидејќи густо населените населби брзо се претвораат во жаришта. Притоа, во нив има малку луѓе кои можат да си дозволат работа од дома, пред компјутер: тоа се луѓе кои работат физички работи, негуватели, келнери, чистач(к)и. Многумина работат на црно, па не можат да отидат ни до лекар, ниту можат да се тестираат. А дури и ако останат дома, по правило има уште многу луѓе кои живеат во истиот стан.
Најдобрите станови- за туристите
Дополнителен и голем проблем, особено во атрактивните шпански градови, се становите кои им се изнајмуваат на туристи. Владата во Каталонија по тоа прашање воведе драстични мерки: само во Барселона вообичаено доаѓаа по 30 милиони туристи, но таа го ограничи бројот на станови кои можат да им се издаваат на туристи. Но, ни тоа не го решава проблемот.
Експертот за недвижности Педро Арабела од Меѓународниот универзитет во Мадрид го објаснува проблемот.
„Кај нас едноставно чкрипи во самиот систем“. Во изминатите децении експлодираше цената на градежното земјиште во градовите. „Мора да се градат повеќе социјални станови, на празно земјиште кое е во сопственост на општините, и какво што има многу на перифериите на градовите“, вели Арабела.
Покрај тоа, според некои проценки, во Шпанија има повеќе од еден милион празни станови, но не се на продажба. Голем дел се недвижности кои им паднаа во раце на банките по финансиската криза, а нема сомнение дека во време на короната ќе има уште многу такви случаи поради пропаста на градежните фирми.
Меѓу нив има многу згради кои никогаш не се завршени, но има и такви кои се. Некои луѓе од очај незаконски влегуваат во становите и ги окупираат- особено сиромашните кои немаат пари за кирија, но и стотици илјади странци без легални документи кои поради тоа, практично, воопшто и не можат да дојдат до стан. Становите во Шпанија се скапи, а животот е еднакво скап како и во Германија, покажуваат податоците на Евростат. Затоа, поголемиот број луѓе можат да си дозволат само мали станови, а поради скапото земјиште се градат огромни згради. И тоа е едно од нештата кое не им е јасно и на самите Шпанци: нивната земја е речиси на самото дно по густината на населението. Па зошто тогаш не се гради во ширина? Пред се затоа што и во Шпанија многу луѓе мигрираат од села во градовите.
Ново чувство на слобода за милиони Шпанци
01:20
Нерамномерна распределба - животниот стандард во ЕУ
Разликите во животниот стандард во државите-членки на ЕУ се екстремни. Но, во зависност од начинот на кој се мери благосостојбата, постојат изненадувања, сиромашните земји немаат секогаш сиромашни граѓани и обратно.
Фотографија: picture-alliance/dpa/D. Kalker
Бугарија: Ниски социјални давачки, ниски плати
Бугарија се смета за најсиромашна членка на ЕУ и истовремено водечка во раширеноста на корупцијата. Според податоците на Германското друштво за надворешна трговија и инвестиции (Germany Trade and Invest), просечното бруто примање во 2018 година било 580 евра месечно. По приемот на Бугарија во ЕУ, многу млади луѓе и завртија грб на земјата, голем дел од нив со факултетско образование.
Фотографија: BGNES
Романија: Претпоследно место во ЕУ-економското рангирање
Идилата лаже: живописните историски центри во градовите, како овој во Брашов, се реставрирани со многу љубов. Но, со просечниот бруто домашен производ од 11.440 евра по глава на жител годишно (2019) земјата е само малку подобра од Бугарија. Податоците на Европската комисија велат дека просечната бруто плата во Романија лани била околу 1050 евра, додека во Германија- 3994 евра.
Земјата беше на пат да се опорави од последиците на должничката криза, за што посебно последните години придонесе туризмот. Но, поради корона-кризата, земјата повторно е под притисок и зависна од помошта од ЕУ. Во споредба со Германија, таа се смета за сиромашна, иако просечниот бруто домашен производ по жител од 17.500 евра годишно е двојно поголем отколку во Бугарија.
Фотографија: picture-alliance/dpa/VisualEyze
Франција- земја на сопственици на куќи
Ако се суди според просечниот имот на Французите, тие се многу побогати од Германците. Со нето финансиски капитал од 26.500 евра (2018) по жител, Французите според информациите на осигурителната компанија Алијанц располагаат со 10.000 евра повеќе. Една од причините е што мал дел од Германците имаат сопствени недвижности. За разлика од нив, во Франција многу луѓе имаат стан и викендичка.
Фотографија: picture alliance/prisma/K. Katja
Италија - развојот стагнира, нема реформи, долговите се високи
Италија беше посебно тешко погодена од пандемијата на коронавирус. Сликите од Бергамо, епицентарот на заразата, го обиколија светот. По две децении економска стагнација, Италија е една од земјите која најмногу се надева на распределбата на корона-помошта од ЕУ. Со бруто домашен производ од 29.610 евра по глава на жител (2018), Италија се наоѓа нешто под просекот на ЕУ.
Фотографија: AFP/P. Cruciatti
Шпанија во страв од втор бран на коронавирус
По силниот пораст на бројот на нови инфекции со коронавирус, властите во Каталонија во јули повторно воведоа рестрикции и ограничување на движењето. Земјата е во висок степен зависна од туризам, тој изнесува преку 15% од БДП. Со бруто домашен приход од 26.440 евра по жител, Шпанија се наоѓа под просекот на ЕУ од 31.000 евра.
Фотографија: Reuters/N. Doce
Шведска - висок стандард, високи даноци, без корона-ограничувања
Шведска се обиде да помине низ корона кризата без да воведе рестрикции и обврска за носење заштитна маска. Цената беше висока, бројот на жртви е релативно голем. Со БДП од 41.180 евра по жител, Шведска според Евростат во 2018 година била на петто место зад Луксембург, Ирска, Данска и Холандија. И покрај високите даноци, Швеѓаните со финансиски капитал од 27. 511 евра по глава се пред Французите.
Фотографија: imago images/TT/J. Nilsson
Холандија - високо економско постигање, богати граѓани
Холандија припаѓа на т.н. „штедлива четворка“, група земји која одбива трансфер на финансиски средства во висина од повеќе милијарди евра без реформски предуслови на земји погодени од корона-кризата како Италија. Со бруто домашен производ од 46.800 евра по жител (2019), Холанѓаните се во врвот во ЕУ, тие предничат и при нето финансискиот капитал со преку 60.000 евра по глава (2018).
Фотографија: picture-alliance/robertharding/F. Hall
Германија: Богата држава со не толку богати граѓани
Досега Германија успешно се носеше со пандемијата. Но, економските трошоци се гигантски, извозот доживеа пад, бројни фирми се борат против банкрот. Како водечка економија во ЕУ, земјата има бруто просечен домашен производ од 41.340 евра по жител (2019). Меѓутоа, Германците во 2018 година просечно располагале со нето финансиски капитал од само 18.000 евра, додека во Италија тој е двојно поголем.