Пред точно една година македонскиот претседател Иванов објави општа аболиција за сите политичари против кои се водеа постапки. Потегот предизвика жестока меѓународна осуда и протести кои прераснаа во Шарена револуција.
Иако одлуката беше повлечена неполни два месеци подоцна, Иванов предизвика шок и револт во домашната и меѓународната јавност, а погребувајќи ја правната држава, практично ја изнедри Шарената револуција
И тогаш и во деновите кои следеа, Иванов тврдеше дека одлуката ја донел самостојно и без консултации со политичките партии.
Случувањата во месеците кои ѝ претходеа на одлуката, сепак, го демантираат Иванов. Уште во март 2016, Уставниот суд донесе одлука да укине одредби од Законот за помилување со што де-факто му даде одврзани раце на шефот на државата за потегот кој уследи во април.
Дополнително, ДВ ден по одлуката објави дека таа била детално договарана со најтесното раководство на ВМРО-ДПМНЕ. Според сценариото, за кое инфомираа анонимни партиски извори во тогаш владејачката партија, првиот чекор бил враќањето на надлежноста на претседателот од страна на Уставниот суд за помилување, и втората - Владата да ги поништи сите одлуки донесени од министрите на СДСМ. Одлуката на Иванов требало да отвори пат на изборните листи на ВМРО-ДПМНЕ да се најдат и дел од лицата за кои СЈО води истрага, со цел партијата морално да се ребрендира и да се обнови внатрешната кохезија. Дел од договорот било и суптилно префрлање на вината за кризата во Македонија врз „туѓи цели и странски интереси“. Следниот чекор, за кој јавувавме тогаш, било заострување на гардот кон претставниците на меѓународната заедница, најпрво од Иванов, а потоа и од други претставниците на ВМРО-ДПМНЕ.
Како #Протестирам прерасна во #ШаренаРеволуција
Протестот кој започна по убиството на Мартин Нешковски на изборната ноќ во 2011 година, и подоцна прерасна во движење под името #Протестирам, деновиве еволуираше во ткн. Шарена Револуција во Македонија.
Фотографија: BIRN/Prizma
„Стоп за полициската бруталност“
На 10 јуни 2011 години стотици млади луѓе излегоа на улиците на Скопје да протестираат против полициската бруталност, откако по неколкудневен молк од полицијата, беше откриена вистинската позадина за убиството на 22-годишниот Мартин Нешковски.
Фотографија: AP
Студентски протести
Во ноември 2014 година започнаа големите студентски протести испровоцирани од воведувањето екстерно тестирање од страна на Министерството за образование.
Фотографија: AFP/Getty Images/R. Atanasovski
#ПоздравПленумци
Во февруари 2015 година студентите започнаа со ткн. окупација на факултетите. Незадоволството, покрај на улиците, засилено се изразуваше и во зградите на УКИМ во Скопје и други градови.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Нов замав во 2015
Протестите се вратија на улиците на Скопје со уште поголем интензитет во мај 2015 година, откако опозицијата објави дел од прислушуваните разговори во кои можеше да се слушне како владини функционери го прикриваат убиството на Нешковски.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
Жестоки судири со полицијата
Граѓанските протести доведоа и до жестоки судири со полицијата. Повеќе полицајци беа повредени, а десетици демонстранти беа приведени од полицијата. Отпорот го загуби интензитетот по крвавата пресметка со терористичката група во Куманово на 9 и 10 мај во која животите ги загубија 8 припадници на МВР.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
Опозициски протест
На 17 мај 2015 година опозицијата предводена од СДСМ организираше голем протест пред платото на Владата во Скопје. Протестот беше поддржан и од повеќе студентски и граѓански организации кои дотогаш демонстрираа по разни поводи, како и од неколку албански партии.
Фотографија: Reuters/M. Djurica
Контра-протести
Владејачката ВМРО-ДПМНЕ во неколку наврати возврати на опозициските и граѓанските протести со контра-протести. Најмасовниот се одржа во Скопје на 18 мај 2015 година.
Фотографија: picture-alliance/epa/G. Licovski
Против Уставниот суд
Одлуката на Уставниот суд да укине законска одредба и да му го врати правото на претседателот на државата да помилува, го најави новиот бран протести кој трае до денес. На 16 март 2016 повеќе илјади граѓани протестираа во близина на зградата на Судот, откако полицијата им го блокираше пристапот. Контра-демонстранти организирани од партијата ГРОМ ја „чуваа“ зградата.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Револт против Иванов
По одлуката на Уставниот суд, Иванов набрзо го искористи вратеното право на помилување. На 12 април тој им даде „милост“ на 56 политичари и нивни соработници кои беа опфатени со истрагите на Специјалното јавно обвинителство. Својот револт граѓаните го искажаа врз неговата Народна канцеларија во Скопје.
Фотографија: Getty Images/AFP/R. Atanasovski
Порта Македонија во нови бои
Фасадата на Триумфалната капија или Порта Македонија во Скопје за првпат беше обоена на 15 април. Во знак на револт поради блoкадата на движењето, демонстрантите почнаа да фрлаат боја врз фасадата.
Фотографија: picture alliance/abaca/AA
Подготовка на „материјалот“
Балоните со боја се веќе широко распространети меѓу демонстрантите. Упатствата за нивна изработка и користење можат да се најдат и на интернет, исто како и стилизираните маички и сувенири поврзани со Шарената Револуција, поддршката за СЈО или пораките на обвинителките.
Фотографија: DW/E. Milosevska
Шарената револуција
Од 15 април, најпрво срамежливо, но веќе почна да се говори за почетокот на Шарената револуција. На нашата интернет страница ова име за првпат си го најде местото во наслов од текст објавена на 19 април. Во меѓувреме боењето или шарањето на „барокните“ владини и државни објекти во Скопје стана омилена пракса на демонстрантите.
Фотографија: BIRN/Prizma
12 фотографии1 | 12
СЈО: Амнестијата ја забави нашата работа
Последната договорена мерка меѓу Иванов и ВМРО-ДПМНЕ била целосно расчистување со сите „платеници, предавници и соросоиди“ кои ја критикувале власта.
Во деновите по аболицијата, претставници на ВМРО-ДПМНЕ изјавуваа дека се „фрапирани“ од одлуката на Иванов и бараа нејзино повлекување. Истото го сторија и неколкумината актуелни и поранешни функционери на СДСМ кои се најдоа на листата.
Иванов тогаш донесе 41 одлука, со 107 помилувања за вкупно 57 лица. Ни тој, ниту неговиот кабинет никогаш не кажаа од каде ги добиле имињата на лицата опфатени со истрагите и информациите за кривичните постапки.
Таква информација до денес не стигнала ни до Специјалното јавно обвинителство, иако било испратено официјално писмено барање до Кабинетот на Иванов со таква содржина. Од СЈО, денес, една година подоцна, одлуката на Иванов ја оценуваат како „исклучително негативна“.
„Амнестијата на Иванов имаше големо негативно влијание. Таа значително ја забави нашата работа, особено од аспект на кусиот рок од само 18 месеци кој го добивме за нашата работа“, велат од СЈО за ДВ.
Смртта на Крпач
Дополнително, во СЈО се убедени дека одлуката имала големо влијание и врз потенцијалните сведоци во истрагите кои ги отворило обвинителството. Меѓудругите, со амнестијата на Иванов, од притвор било ослободено и едно лице осомничено дека влијаело врз сведоци. „Тоа лице никогаш повторно не се врати во притвор, иако имаше можност и натаму да влијае врз сведоците“, велат во СЈО. На листата амнестирани од Иванов имаше и други потенцијални сведоци, меѓу нив и Коста Крпач. Тој си го одзеде животот во својот дом во Скопје, две недели откако со објавувањето на листата на Иванов беше откриено и неговото име како потенцијален сведок. Претпоставките се дека Крпач се нашол под огромен притисок откако во јавноста се дозна неговото име. Иванов никогаш не објасни за што го амнестирал Крпач и зошто, случајно или намерно, го открил неговиот статус во истрагите на СЈО.
Иако во СЈО не сакаат да потврдат, се шпекулира дека на овој начин Иванов открил и други потенцијални сведоци. „Секако дека во амнестијата на Иванов постоеше и тој момент на психолошко влијание врз осомничени лица и врз дел од сведоците“, велат оттаму.
Иванов продолжи да опстојува на својата одлука и во следните месеци, во неколку наврати повторувајќи дека нема да ја промени. Притисокот и осудата од меѓународната заедница беа огромни, а во Скопје и во други градови низ земјата започнаа и масовни протести кои подоцна прераснаа во Шарена револуција.
Протестите започнаа во Скопје уште истата вечерта по прогласената амнестија. Прв цел на демонстрантите беше Народната канцеларија на Иванов во центарот на градот.
Реализирани сценарија
На 27 мај, Иванов се обиде со делумно повлекување на одлуката да ги смири тензиите, но одлуката беше експресно отфрлена и во домашната јавност и од меѓународната заедница. Од Брисел и Вашингтон веднаш му порачаа дека не прифаќаат „селективно пишманење“.
На 6 јуни, Иванов целосно ја повлече аболицијата, овојпат со соопштение од неговиот Кабинет во кое и натаму тврдеше дека смета оти „тоа било вистинската одлука која ќе придонесе за национално помирување“.
Протести во Скопје против Иванов
01:22
Ѓорге Иванов, во меѓувреме, и натаму останува главниот кочничар на демократските процеси во земјата. Она што докрај не му успеа со аболицијата, во меѓувреме, успешно го реализира со одбивањето да го даде мандатот за формирање влада на мнозинството пратеници во Собранието. Тоа го потврдуваат и изјавите на претставниците на ЕУ, САД и НАТО, како и на поединечни земји-членки на Унијата, како Германија, кои кон него во изминатиот период упатија бројни, остри критики. Она што веројатно несакајќи му успеа, освен да ја обедини меѓународната заедница против него, е и обединувањето на македонските граѓани во борбата против криминалот и корупцијата во знакот на Шарената револуција.
Дел од сценаријата кои Иванов ги договарал со раководството на ВМРО-ДПМНЕ уште во пресрет на аболицијата, особено во делот на односот кон меѓународната заедница и прогонот на „предавниците и соросоидите“ се реализираат и денес.
2016- Годината на Шарената револуција
Годината започна со оставката на премиерот Никола Груевски, продолжи со затворањето на границата за бегалците, а несомнено настан кој и даде белег на годината беше „Шарената револуција“- реакција на амнестијата на Иванов
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Настан на годината: „Шарена револуција“
Несомнено, 2016 година ќе остане запаметена по „Шарената револуција“- движењето кое за првпат од независноста ги извади граѓаните на улиците на македонските градови на протест против корупцијата и политичката неодговорност, а во заштита на демократските вредности и слободата. Шарената револуција се обиде да ги постави темелите за една поинаква, нова Македонија. Патот дотаму ќе биде долг.
Фотографија: Getty Images/AFP/R. Atanasovski
Јануари: Оставка на Груевски
Годината започна со оставката на Груевски од премиерската функцијата, на 14 јануари, согласно Договорот од Пржино. По речиси десет години на функцијата, Груевски експресно најави дека нема мирно да се повлече. Во говор пред Унија на жени на ВМРО-ДПМНЕ, на 24 јануари, тој порача дека народот на избори ќе си ја врати одземената власт и „ќе ги избрка на клоци вештачки и насила насадените функционери“
Фотографија: Getty Images/AFP/R. Atanasovski
Февруари: Има-нема избори
Иако првично беше предвидено парламентот да се распушти на 24 февруари и да се одржат предвремени избори на 24 април, одлуката во последен момент беше повлечена, а новиот термин беше 5 јуни. СЈО го обзнани првиот случај под кодно име „Титаник“. Осомничени за кривични дела против изборите и гласањето се екс- министрите Гордана Јанкулоска, Миле Јанакиески, генералниот секретар на владата и други.
Фотографија: MIA
Март: Ескалација на бегалската криза
Македонија и официјално ја затвори границата кон Грција, со што илјадници бегалци останаа заглавени во Идомени. Неколку обиди насилно да се мине границата минаа неуспешно. СЈО продолжува со истрагите и отвори нови случаи, меѓу нив и „Тортура“ за апсењето на Љубе Бошкоски. Претседателот Иванов најавува дека „нема намера да амнестира изборни силеџии“ откако Уставниот суд направи законски измени.
Фотографија: Reuters/S. Nenov
Април: Амнестијата на Иванов
Со еден потег, претседателот Иванов ја предизвика најголемата политичка криза во земјата од независноста, која доведе до жестока осуда од меѓународниот фактор, но и раѓањето на „Шарената револуција“. На 12 април, Иванов ги амнестираше сите политичари против кои се водат постапки. Со тоа предизвика бура од реакции. Веќе следната ноќ, на 13 април, беше демолирана неговата канцеларија во Скопје.
Во услови на секојдневни протести на „шарените“ ни делумното повлекување на амнестијата од страна на Иванов не донесе смирување на состојбата. Германија го испрати специјалниот пратеник Јоханес Хајндл. Груевски најавува дека сам ќе оди на изборите на 5 јуни, опозицијата бара тие да се одложат за наесен. Расчистен бегалскиот камп во Идомени. Одбележана една година од кумановските настани.
Фотографија: picture alliance/CTK/Horazny/Sterba
Јуни: Масовни протести и соцреализам
Протестите на „Шарената револуција“ земаа голем замав и покрај тоа што на 6. јуни Иванов целосно ја повлече амнестијата. Паралелни контра-протести и на здружението ГДОМ. Оставка на Ставрески од здравствени причини. Во јавноста протекоа уметнички слики во духот на социјалистичкиот реализам од новото седиште на ВМРО-ДПМНЕ.
Фотографија: Nova TV
Јули: Пржино 2
По долги преговори на четирите најголеми политички партии со посредство на ЕУ и САД се роди „Пржино 2“. Поставени се нови услови за организирање предвремени избори, меѓу нив- измени во Изборниот Законик, враќање на опозицијата во парламентот и влез на технички министри во владата. ЕУ блокираше средства од ИПА фондовите. По неуспешниот пуч во Турција, протести на приврзаници на Ердоган и во Скопје.
Фотографија: DW/P. Stojanovski
Август: Смртоносни поплави
Катаклизмична ноќ во Стајковци и други села во околината на Скопје однесе 21 човечки живот. Десетици луѓе беа повредени, а стотици останаа без кров над главата. Никој не презеде одговорност за катастрофата, иако експертите подолго време предупредуваа од погубната политика која практично ги остави граѓаните без заштита од налети на природата.
Фотографија: picture-alliance/dpa/G. Licovski
Септември: Серија земјотреси и 25-годишникот со бајпас
Серија силни земјотреси ги исплашија граѓаните на Скопје и околните градови и ги вратија страшните спомени на 1963 година. Немаше многу славје ни по повод 25-та годишнина на независноста на која некои аналитичари оценија дека Македонија е 25-годишник со бајпас. СЈО продолжи со отворање нови случаи од кои исплива и „Трезор“, околу набавката на опрема за прислушкување во МВР.
Фотографија: picture-alliance/dpa/M. Gambarini
Октомври: „Случајот Спасов“ и драмата во УБК
Распишани изборите на 11 декември. Обидот на обвинителите на СЈО да влезат во просториите на УБК и да ја испитаат опремата за прислушкување заврши со жестоки блокади и очекување на помош од експерт на „Ериксон“. Скандалот со заменикот-министер Диме Спасов уште еднаш го отвори прашањето за политичката (не)одговорност. Младите фудбалери ја израдуваа нацијата со пласманот на Европското првенство.
Фотографија: MIA
Ноември: Трамп и Македонија
Додека светот беше во шок поради победата на Доналд Трамп на изборите во САД, во Македонија наголемо течеше изборната кампања. Вестите за улогата на велешките „спамери“ во победата на Трамп го засенија и новиот Извештај „за напредокот“ на Европската Комисија. Најголемо внимание, сепак, привлекуваа информациите за најбарани профили на работници во Германија.
Фотографија: Reuters/O. Teofilovski
Декември: Сите победија на изборите
Гласањето мина мирно, но резултатите отворија повеќе дилеми, одошто дадоа одговори за можниот излез од длабоката политичка криза. „Прогласот“ на Груевски и прегласувањето во Теарце фрлија уште една дамка на процесот. Молкот од меѓународната заедница укажува дека никој не го знае решението. Очекувањата се дека кризната 2016 ќе има свое продолжение и во 2017 година.